باتور دوستم؛ رهبرزاده‌ای بلندپرواز

باتور دریچه‌ای برای ورود به دنیای اقوام ترک‌تبار افغانستان

باتور دوستم، پسر ارشد ژنرال عبدالرشید دوستم، فرمانده قدرتمند نظامی - عکس از فیس‌بوک باتور دوستم

یک عضو دیگر هیات مذاکره کننده دولت افغانستان با طالبان، باتور دوستم، پسر ارشد ژنرال عبدالرشید دوستم، فرمانده قدرتمند نظامی است. اما برخلاف پدرش، این جوان هیچگاه با توپ و تفنگ دیده نشده است، شیک‌پوش است و تحصیلات مدرن دارد. دولت افغانستان با انتخاب باتور دوستم، چه هدفی را دنبال می کند و میزان تاثیر او بر سر میز مذاکره چقدر خواهد بود؟ 

باتور در بطن تحولات به دنیا آمد. او در ۱۶ اکتبر ۱۹۸۸ میلادی در شهر شبرغان در شمال افغانستان، در آستانه قیام پدرش علیه حکومت نجیب‌الله، چشم به جهان گشود. باتور فرزند سوم و پسر ارشد ژنرال دوستم است. 

دروس ابتدایی را در زادگاهش شبرغان که پایتخت خودخوانده حزب جنبش ملی اسلامی افغانستان به رهبری ژنرال دوستم بود، شروع کرد. اما چند سالی نگذشت که طالبان در ائتلاف با ژنرال عبدالملک، وزیر خارجه دوستم که تغییر جهت داده بود، شبرغان و تمام شمال افغانستان را تصرف کرد. 

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

 

پس از آن، باتور ابتدا به ازبکستان و سپس به ترکیه مهاجرت کرد. او دوره متوسطه را در مدرسه «اوران پیریهان» و دبیرستان را در مدرسه خصوصی «اوزل احمد اولسوی» در آنکارا به اتمام رساند. ازبکی را در خانه یاد گرفت، و ترکی را مانند زبان مادری در اجتماع. 

تا زمانی که باتور دوستم تحصیلات ابتدایی‌اش را تمام کند، صفحه روزگار در افغانستان چرخید و پدرش همراه با اولین کوماندوهای آمریکایی که برای مجازات طالبان به علت حملات یازدهم سپتامبر وارد افغانستان شده بودند، مناطق شمالی کشور را از طالبان پس گرفته بودند. 

اما باتور دوستم به سفارش پدرش در ترکیه ماند و تحصیلات دانشگاهی خود را در دانشگاه غازی آنکارا در رشته روابط بین‌الملل آغاز کرد. همزمان، برای حفظ رابطه با مردم افغانستان، رفت و آمدهای خود را به کابل و دیگر استان‌های افغانستان نیز شروع کرد. 

او در سال ۲۰۱۳ در سفری به شبرغان، تلویزیون خصوصی «باتور تی وی» را به صاحب امتیازی خود تاسیس کرد. این تلویزیون بازوی تبلیغاتی جنبش ملی، ژنرال دوستم، و بعد باتور شد. اما همزمان، ترویج و تبلیغ فرهنگ مردمان ترک‌تبار افغانستان نیز جزو برنامه‌های آن بود. 

با فراغت از دانشگاه در سال ۲۰۱۴،  به افغانستان بازگشت تا میراث‌دار حزب پدرش شود. ژنرال دوستم تازه معاون اول ریاست جمهوری شده بود، اما چندی نگذشت که رابطه او با اشرف غنی تیره شد و رفته رفته به حاشیه رفت و در مجامع قومی و سیاسی، باتور از او نمایندگی می‌کرد. 

با تبعید غیررسمی پدرش به ترکیه، باتور عملا زمام جنبش ملی اسلامی افغانستان را به دست گرفت و در اجلاس‌های بین‌المللی، رئیس جمهوری را همراهی می‌کرد.   

او در انتخابات پیشین مجلس افغانستان، از جوزجان خود را نامزد کرد و بیشترین رای آورد. 

باتور برخلاف پدر تندخو نیست. نماز می خواند، خود را حاجی می خواند و از در سازش پیش می آید. 

او باری به نشریه محلی کورش درباره پدرش گفت: «ایشان مرد حادثه است و این حوادث است که از ژنرال دوستم سیمای یک قهرمان و یک رهبر بزرگ ملی را ترسیم نموده است». 

باتور دوستم در شرایطی وارد صحنه سیاست أفغانستان شده است و نقش کلیدی بازی می‌کند که ژنرال دوستم همچنان به عنوان رهبر بلامنازع ترک‌تباران افغانستان شناخته می‌شود و در حمایت از پسرش ایستاده و به انتقال قدرت به او تمایل نشان داده است. این امر، نکته‌ای است که باتور دوستم را در مقابل پسران رهبران دیگر تاثیرگذار أفغانستان، متمایز می‌سازد. اما در عین حال، پرسش‌هایی هم مطرح است که باتور چقدر کارآزمایی، بی‌باکی، و اقبال ژنرال دوستم را خواهد داشت تا این قوم را همچنان گرد خود نگه دارد و در جنگ و صلح با طالبان، آنان را بسیج کند. 

دولت افغانستان باتور را دریچه‌ای برای ورود به دنیای اقوام ترک‌تبار افغانستان که همچنان ژنرال دوستم را نماینده خود می‌دانند، در نظر می‌گیرد، که می‌تواند به راحتی گشوده شود. باتور دوستم، در اوج اختلافات پدرش با اشرف غنی، آن وضعیت را تنش‌زدایی کرد و از راهبردی منطقی بهره گرفت.

منابع دولت افغانستان می‌گویند که ژنرال دوستم در کنار حمایت مردمی، همچنان چند هزار فرد مسلح نیز دارد که می‌تواند در مقابل طالبان یا هر نیروی دیگر ایستادگی کند. طالبان، ژنرال دوستم و دیگر رهبران مجاهدین را دشمن و طرف اصلی خود می‌دانند. آنان برای زندگی مسالمت‌آمیز و فعالیت سیاسی در کشور، راه جز آشتی با گروه‌های مختلف سیاسی و قومی ندارند.  هرچند  باتور دوستم  نسبت به سایر اعضای هیات مذاکره کننده تجربه و سابقه‌ای طولانی در سیاست و مبارزه ندارد، اما حضورش در هیات نمایندگی أفغانستان، در تغییر معادله جنگ و صلح در کشور دارای اهمیت است. 

چیدمان هیات ۲۱ نفری مذاکرات صلح بیناافغانی، براساس منطق سهیم کردن قدرت‌های حاکم و بانفوذ در افغانستان برای تعیین سرنوشت آینده کشور صورت گرفته است. رهبران سیاسی، معتمدترین افراد خود را وارد آن فهرست کرده‌اند. برخی از رهبران، مانند ژنرال دوستم، کسی مورد اعتمادتر از پسر ارشدشان نیافته‌اند. 

بیشتر از