مسکو پایتخت روسیه امروز میزبان نشستی به مناسبت صدمین سالگرد ایجاد روابط دیپلماتیک میان افغانستان و روسیه است. در سال ۱۹۱۹ میان افغانستان و اتحاد جماهیر شوروی، که جزو نخستین کشورهایی بود که استقلال افغانستان را به رسمیت شناخت، روابط دیپلماتیک به وجود آمد. در صد سال گذشته، این روابط فراز و فرودهای زیادی داشته و گاه زمینه ساز فاجعه در افغانستان شده است. اما تجلیل یا بزرگداشت صد سالگی روابط افغانستان- روسیه، دلیل اساسی این نشست نیست.
روسیه می رود که بار دومین بار میزبان گفتگوهای صلح میان طالبان و سیاستمداران افغان باشد. براساس گزارش رسانه‌ها، در حاشیه نشست بزرگداشت صد سالگی روابط افغانستان- روسیه، هیأتی ۱۴ نفره از دفتر قطر، به رهبری ملاعبدالغنی برادر با گروهی از سیاستمداران افغان گفتگو خواهند داشت. کریم خلیلی رئیس شورای صلح افغانستان نیز تنها عضو دولت افغانستان در این نشست می باشد.
ملاعبدالغنی برادر، نماینده طالبان در نشست مسکو
پیش از این در اواسط بهمن ماه سال گذشته نیز روسیه نشست دو روزه‌ای را با حضور اعضای دفتر قطر طالبان و تعدادی از سیاستمداران و رهبران احزاب سیاسی افغانستان در این کشور برگزار کرده بود. هدف این نشست بررسی زمینه‌های تأمین صلح و ثبات و آتش بس در افغانستان اعلام شد. اما این نشست و نشست‌های قبلی همیشه یک غایب بزرگ داشته و آن حکومت افغانستان است.
در نشست‌های قبلی که در مسکو برگزار شده بود، غیبت حکومت افغانستان به خوبی حس می‌شد، زیرا هیچ حرف و حدیثی که نشانگر اجرایی شدن تصمیم‌های گرفته شده در آن نشست‌ها باشد مطرح نشد. در حال حاضر نیز حضور رهبری شورای صلح افغانستان در این نشست‌ها به نحوی حرکت مستقل این شورا محسوب می‌شود، تا اینکه بخواهد حکومت افغانستان را نمایندگی کند. طالبان بارها اعلام کرده‌اند که با حکومت افغانستان گفتگو نمی‌کنند، زیرا این حکومت را دست نشانده و نا مشروع می‌دانند. حتی طالبان در اظهار نظری در مورد نشستی که قرار بود چندی قبل در قطر برگزار شود و تعداد کثیری از اعضای حکومت وحدت ملی قرار بود که در آن نشست شرکت کنند، گفته بود، اعضای حکومت افغانستان حق ندارند به نمایندگی از حکومت حرف بزنند.
عدم مشارکت حکومت افغانستان در بیشتر نشست‌ها پیرامون مسأله صلح در افغانستان، خلاء بسیار بزرگی را ایجاد کرده است. طالبان و حامیان قدیمی و جدید این گروه هرگز نمی‌توانند با چشم‌پوشی از حضور حکومت در گفتگوهای صلح، دورنمای روشنی در مورد صلح ترسیم کنند. هم آمریکا، که در بیشتر این نشست‌های صلح حضور دارد و هم جامعه جهانی که حامی حکومت وحدت ملی است، بر این مسأله اتفاق نظر دارند که بدون حضور حکومت افغانستان امکان به نتیجه رسیدن مذاکرات صلح وجود ندارد.
حکومت افغانستان با تمام چالش‌های سر راه تنها گزینه مشروع مدیریت نظام در حال حاضر است و حتی بحث پایان دوره کاری این حکومت، براساس قانون اساسی، یا ایجاد حکومت موقت براساس خواست طالبان، نتواسته گزینه دیگری جز این حکومت را مطرح کند. تلاش‌های روسیه برای امتیازگیری برای طالبان، با دعوت از چند سیاستمداری که در حوزه قدرت دیگر حرفی برای گفتن ندارند، نمی‌تواند در آینده سیاسی افغانستان نقش مؤثری داشته باشد.
ولادمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، در دیداری که هفته گذشته با مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا، در شهر سوچی داشت، گفته بود طالبان در وضعیت برتر قرار دارند و حالا باید توازن قدرت در افغانستان برقرار شود. مفهوم گفته‌های پوتین این است که باید به طالبان امتیازهای بیشتر، حتی برابر با حکومت افغانستان داده شود. این دیدگاه نشانگر نزدیکی بیش از حد طالبان با روسیه است، چرا که روس‌ها با نگرانی از نفوذ داعش به سمت آسیای میانه، تلاش می‌کنند با تسلط بر طالبان، که مخالف حضور داعش در افغانستان هستند، از آنان در برابر داعش سپری دفاعی بسازند.
طالبان نیز با تعهدات مبنی برعدم مداخله در امور کشورهای آسیای میانه و همچنین عدم استفاده از مناطق تحت نفوذشان برای نفوذ جهادی‌های این منطقه به آن سوی مرزهای شمالی افغانستان، تا حد زیادی حمایت روسیه را با خود دارند. تلاش روسیه برای امتیازگیری بیشتر از جامعه جهانی برای طالبان، به‌روشنی این مسأله را اثبات می‌کند. اما با تمام این اوضاع عدم حضور حکومت افغانستان در نشست‌های صلح، جایگاه ارزشی این نشست‌ها را تضعیف می‌کند.
آمریکا و جامعه جهانی پس از ده‌ها نشست با طالبان به این موضوع اشراف دارند که بدون حضور حکومت افغانستان در گفتگوها، هیچ چشم انداز روشنی برای آینده مذاکرات صلح نمی‌توان تصور کرد. به همین دلیل نمی‌توان به گفتگوهای صلح مسکو بدون حضور حکومت افغانستان دل خوش کرد.
