رهبران کشورهای عربی و اسلامی از امروز به دعوت پادشاه عربستان در مکه تشکیل جلسه داده اند تا تنش های اخیر در منطقه و پیامدهای آن را بررسی کنند. ملک سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان، پس از حمله به نفتکش ها در بندر فجیره در سواحل امارات متحده عربی و همچنین حمله های پهپادی حوثی ها به ایستگاه های پمپاژ نفت در عربستان، سران کشورهای عربی را به دو نشست اضطراری دعوت کرد.
امروز (پنج‌شنبه) دو اجلاس سران شورای همکاری خلیج فارس و سران اتحادیه عرب در مکه برگزار می‌شود و فردا همین شهر میزبان چهاردهمین نشست سران سازمان همکاری اسلامی خواهد بود.
پنتاگون و جان بولتون، مشاور امنیت ملی آمریکا که روز چهارشنبه به امارات متحده عربی سفر کرده بود، ایران را مسئول انفجارهایی معرفی کرده اند که حدود ۳ هفته پیش در نفتکش های متعلق به عربستان، امارات و نروژ اتفاق افتاد. همچنین بولتون و برخی مقامات آمریکایی ادعا می کنند، حمله پهپادی حوثی ها در عربستان نیز با هدایت ایران انجام شده است. اتهاماتی که تهران آن را رد کرده است.
این در حالی است که ابراهیم العساف، وزیر خارجه عربستان سعودی در آستانه برگزاری نشست مکه، خواستار پاسخ «قاطع» به عملیات خرابکاری علیه نفتکش‌های در سواحل امارات متحده عربی شد. به گزارش رویترز، العساف همچنین خواستار مقابله با «دخالت» ایران در منطقه شد. او افزود:حمایت تهران از شورشیان حوثی در یمن، دخالت ایران در امور داخلی یک کشور دیگر را ثابت می‌کند و این موضوعی است که جهان اسلام باید آن را رد کند. ایران این اتهام را نیز تکذیب می کند.
ترکی الفیصل، رئیس سابق استخبارات یا سازمان اطلاعات عربستان سعودی در یادداشتی که العربیه آن را منتشر کرده، با اشاره به نشست مکه می نوسید:«در حالی که سران کشورهای عربی بهترین راه برای پرهیز از درگیر شدن در جنگ بررسی می کنند، ملک سلمان مصمم است از منافع عربستان و اعراب در بحبوحه تنش ها بین ایران و ایالات متحده دفاع کند. به گفته ترکی الفیصل، در نشست مکه که به دلیل ماه رمضان اواخر شب برگزار می شود، مساله دخالت ایران در امور کشورهای عربی مورد بحث و بررسی قرار می گیرد.
با افزایش تنش ها بین ایران و ایالات متحده، نگرانی همسایگان عرب ایران از تهدید منافع آنها افزایش یافته است. در همین راستا، بولتون در جریان سفرهفته جاری به ابوظبی، قرارداد همکاری دفاعی که اوایل امسال بین ایالات متحده و امارات متحده عربی امضاء شده بود را فعال کرد. پیش از این نیز دولت دونالد ترامپ به بهانه فوری بودن تهدید ایران با دور زدن کنگره، روند فروش ۸ یلیارد دلار سلاح به امارات و عربستان سعودی را تسریع کرده بود. هرچند همسایگان عرب ایران در چارچوب شورای همکاری خلیج فارس یک توافق دفاعی مشترک دارند، اما تنش ها در روابط کشورهای عضو با قطر پس از حمایت های دوحه از ایران، انسجام این شورا را با تهدید هایی مواجه کرده و از همین رو حمایت های نظامی ایالات متحده از متحدان عرب اهمیت زیادی پیدا کرده است.
یکی از دستاوردهای مهم نشست اضطراری مکه که پیش از برگزاری این اجلاس علنی شد، دعوت پادشاه عربستان از امیر قطر برای شرکت در این اجلاس است. لولوة الخاطر، سخنگوی وزارت خارجه قطر در موضعی که نشان دهنده تمایل دوحه به پل زدن بر اخلافات به نظر می رسد، در توییتر نوشت:« دولت قطر هیچگاه از مشارکت فعال و مثبت عربی، اسلامی و بین‌المللی غایب نبوده و بار دیگر بر اساس منافع عالی منطقه، نه براساس اختلافات موجود، تصمیم گرفت در سطح عالی در این اجلاس‌ها حضور یابد.» به این ترتیب عربستان که از سال ۲۰۱۷ به دلیل مواضع قطر در حمایت از تهران و دیگر اختلافات موجود، حریم هوایی خود را به روی قطر بسته بود، به هواپیمای سلطنتی حامل عبدالله بن ناصر الثانی، نخست وزیر این کشور اجازه فرود می دهد.
روزنامه گاردین در تحلیل حضور قطر در این نشست می نویسد، این به منزله گشایش احتمالی در روابط با قطر با حمایت آمریکاست. شبکه الجزیره قطر نیز گزارش داده که حضور نخست وزیر قطر، بزرگترین شاخص در بهبود روابط بین دوطرف توصیف خواهد شد.
قطر به عنوان نزدیک ترین متحد ایران در کشورهای حوزه خلیج فارس در حالی در عالی ترین سطح در اجلاس های مکه شرکت می کند که محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه و عباس عراقچی معاون او، در سفرهای یک ماه اخیر به دوحه تلاش کردند از مناسبات خود با مقامات قطر بهمنظور بهبود روابط با اعراب استفاده کنند. همچنین ظریف که اخیرا به عراق سفر کرده بود، پیشنهاد امضاء پیمان عدم تجاوز را به همسایگان عرب ارایه داد، که با واکنش سرد آنها مواجه شد. گلف نیوز، یکی از روزنامه های مشهور امارات متحده عربی در سرمقاله ای در واکنش به این پیشنهاد نوشت:«این پیشنهاد نامانوس بود؛ خیر آقای ظریف، ما خریدار ژست "همسایه خوب" شما نیستیم.»
عربستان در حالی نشست های اضطراری غیر متداول مکه را به زمینه ای برای بهبود مناسبات با قطر و به رخ کشیدن اتحاد کشورهای عربی و اسلامی در برابر جمهوری اسلامی تبدیل کرده که ایران به عنوان یکی از ۵۷عضو سازمان همکاری های اسلامی، دعوتنامه ای از عربستان دریافت نکرده است. به گزارش ایسنا، تنها دبیرخانه سازمان همکاری های اسلامی برای ایران دعوتنامه فرستاده و عباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر خارجه اعلام کرده که ایران در سطح مدیرکل وزارت خارجه در کنفرانس سران سازمان همکاری اسلامی حاضر خواهد شد.
گفتنی است پس از حمله دو سال گذشته به کنسولگری عربستان در ایران، نمایندگی دایم جمهوری اسلامی در جده تعطیل شد و به‌رغم معرفی سرپرست برای نمایندگی و اعلام آمادگی ایران برای انتخاب مکانی جدید به منظور بازگشایی دفتر خود نزد سازمان همکاری اسلامی، هنوز هیچ پاسخی از ریاض یا دبیرخانه این سازمان دریافت نشده است.
