شیوع ویروس کرونا در ایران دقیقا از شهری شروع شد که شاید بتوان گفت مذهبی‌ترین شهر ایران است؛ قم. همه‌گیری سریع و بی‌رحمانه ویروس کرونا از جاده‌های قم روانه همه کشور شد و در فاصله زمانی کوتاهی کل کشور درگیر بحران کرونا شد. 

مرکزیت شهر قم در بحران کرونا، باعث درگرفتن بحث‌های بسیار درباره تعطیلی و یا ادامه کار اماکن مذهبی در این شهر و دیگر شهرهای ایران شد. مقاومت مقامات مذهبی شهر برابر تعطیلی این اماکن بسیار بود و اصرار این مقامات به باز نگه داشتن حرم معصومه و مسجد جمکران در قم و حرم رضوی در مشهد، باعث شد که اماکن مذهبی در ایران حتی دیرتر از «خانه خدا» و مسجد پیامبر در مکه و مدینه تعطیل شود. 

تولیت آستان قدس رضوی بعد از پذیرفتن تعطیل کردن حرم مشهد، گفت که این تصمیم «مثل نوشیدن جام زهر» بوده است. این مقام مذهبی در مشهد در روزهای گذشته نیز از امکان بازگشایی حرم رضوی، با توجه به پروتکل‌های وزارت بهداشت و ستاد مبارزه با کرونا خبر داده بود.

به گفته او، دستورالعملی که شامل اماکن مذهبی کشور شود، تهیه شده است. احمد مروی در یادداشتی که در صفحه اینستاگرام خود منتشر کرد، نوشت که «این دستورالعمل با هماهنگی وزارت بهداشت تهیه شده و اماکن قم، مشهد، جمکران و سازمان اوقاف در تهیه آن همکاری داشته‌اند.»

امروز اما حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران، در جلسه ستاد مبارزه با کرونا از بازگشایی دوباره اماکن مذهبی در تاریخ ۱۵ اردی‌بهشت‌ماه خبر داد؛ یعنی دوهفته زودتر از تاریخی که پیش از این برای بازگشایی مجدد اماکن مذهبی در نظر گرفته شده بود. 

حسن روحانی در جلسه امروز گفت: «قرار دولت این بود که تاریخ بررسی بازگشایی اماکن مذهبی پایان اردیبهشت باشد، اما به درخواست علیرضا اعرافی، مدیر حوزه‌های علمیه، دولت نیز تصمیم خود را عوض کرده و این تاریخ را فعلاً ۱۵ روز جلو کشیده است.»

به گفته حسن روحانی: «امیدواریم از نیمه اردیبهشت به بعد کاری کنیم که مردم بتوانند از اماکن مقدسه استفاده کنند. هر چند که قرار بود تا پایان اردیبهشت شرایط ویژه برای حضور در اماکن مقدسه رعایت شود، اما آقای اعرافی که از حوزه علمیه در این جلسات حضور دارند، درخواست کردند که این زمان تا نیمه اردیبهشت عقب بیاید و در نیمه اردیبهشت مجدداً شرایط را برای حضور مردم در این امکان مقدسه بررسی کنیم.»

دو روز پیش، حسن روحانی با اشاره به گزارش وزیر بهداشت از روند کاهش بیماری کرونا در شماری از استان‌ها، به  وی دستور داد که با همکاری وزارت کشور تیمی را مشخص کنند تا بررسی کند که «آیا در استان‌ها و شهرستان‌هایی که در مبارزه با بیماری کرونا به وضعیت با ثباتی رسیده‌اند، امکان برگزاری برنامه‌ها و مراسم عبادی ماه مبارک رمضان هست، یا خیر.»

به نظر می‌رسد که اصرار روحانیون پرنفوذ و منتفع از بازگشایی مکان‌های مذهبی در ایران، بر مقامات دولتی و حتی کارشناسان بهداشتی کشور اثر کرده است و دولت می‌خواهد هرچه سریعتر امکان بازگشایی این مکان‌های مذهبی را فراهم آورد. 

با تعطیل شدن مراکز مذهبی در ایران، نگرانی‌های زیادی در میان بخش برزگی از طبقه روحانیون عمدتا حکومتی به وجود آمد؛ نگرانی از رویگردانی هرچه بیشتر مردم از مذهب و خرافات مذهبی، و در نتیجه، کم شدن اقبال روحانیون در جامعه. 

چند هفته پیش، احمد خاتمی، عضو هیئت رئیسه مجلس خبرگان و امام جمعه تهران، از ضرورت تشکیل ستادی برای «مدیریت امور معنوی» در کنار ستاد ملی مبارزه با کرونا سخن گفت.

به گفته احمد خاتمی، یکی از مهم‌ترین کارهای این ستاد، «گرم نگه داشتن فروغ زمزمه‌های مناجاتی» است، زیرا به باور او، در این شرایط غیرعادی «ما به‌شدت نیازمند به بالا آوردن فاز دینی و اعتقادی مردم در فضای مجازی و در رسانه هستیم.»

به زعم خاتمی، یکی دیگر از کارهای این ستاد باید «پاسخگویی به شبهات اعتقادی» در دوران کرونا باشد. به گفته او، «سوالات اعتقادی» درباره نقش «بلا‌ها و شرور و نقش این‌ها در نظام احسن هستی» زیاد شده است.

شکی نیست که بحران کرونا در ایران، نحوه زندگی مبتنی بر باورهای دینی را برای بسیاری از شهروندان در شهرهای مذهبی ایران تحت تاثیر قرار داده است و از سوی دیگر، «شبهات اعتقادی» بسیاری نیز برای برخی به وجود آورده است و احتمالا از نظر مقامات مملکت و روحانیون پرنفوذ، تداوم این وضع و تعطیلی اماکن مذهبی، بر شدت و دامنه اختلاف‌نظرهای دینی و مذهبی خواهد افزود.