کم نیستند آنهایی که با شروع شیوع کرونا در شهرهاشان فکر عزیمت به روستا یا اقامت طولانی‌مدت در طبیعت به سراغشان آمده باشد تا رخت سفر ببندند و برای گریز از کرونا به خارج شهر پناه ببرند. در میان شهروندان ایرانی هم کم نبودند افرادی که تصمیم گرفتند به جای قرنطینه در آپارتمان‌، به روستاها بروند و آنجا دوران قرنطینه را سپری کنند. 

گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس درباره تاثیر شیوع کرونا در مناطق روستایی نیز این نکته را تایید می‌کند. در بخشی از این گزارش، با اشاره به این نکته که بخش قابل توجهی از خانواده‌هایی که خود یا خانواده‌ها و اقوام آن‌ها در نواحی روستایی خانه داشته‌اند، برای دوری از گزند کرونا اقدام به مهاجرت موقت به آن نواحی و اسکان در اقامتگاه‌های روستایی کرده‌اند، آمده است: «روستاییان بومی به تدریج با آگاهی از پیامدهای این سفرها به روستاهاشان اقدام به جلوگیری از ورود افراد غیربومی به روستا کرده‌اند، اما کمبود امکانات بهداشتی و درمانی در این مناطق باعث می‌شود که همچنان جمعیت‌های روستایی را خطر بیشتری تهدید کند.»

در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس همچنین آمده است: «شواهد حاکی از آن است که برخی از خانوارهای شهری، در ایام شیوع کرونا اقدام به مهاجرت موقت به نواحی روستایی کرده‏‌اند. عدم تداوم تدابیر مناسب برای کنترل رفت‌وآمد شهرنشینان به نواحی روستایی و عشایری، به‌دلیل ضعف اساسی در امکانات بهداشتی و درمانی این نواحی، می‏تواند آثار منفی قابل توجه و جبران‏ ناپذیری از خود برجای بگذارد.»

نکته قابل توجه در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، اشاره به «همت بالای نهادهای مردمی در روستاها» برای مقابله با شیوع کروناست. بنا به این گزارش که بر اساس مصاحبه با روستاییان در نقاط مختلف کشور تهیه شده است، حرکت‏های «خودجوش مردمی» و «نهادهای محلی» روستاییان نقش مهمی در اجرای برنامه‏‌های مقابله با شیوع کرونا در روستاها، از جمله ضدعفونی معابر، ترویج پیام‏های بهداشتی، توزیع بسته‏‌های بهداشتی، و حمایت از خانواده‌های کمتر برخوردار، ایفا کرده‏‌اند. همچنین بنا به این گزارش، مراسم جشن، اعیاد، مجالس ختم و دید و بازدیدها در بسیاری از موارد تعطیل شده‌اند.

تبعات شیوع کرونا البته برای روستاییان گسترده‌تر از اینهاست؛ اقامتگاه‌های گردشگری روستایی تعطیل شده‌اند و ممنوعیت‌های مسافرتی، تعداد گردشگران و مسافران را تقریبا به صفر رسانده است.  گزارش مرکز پژوهش‌ها می‌گوید که به تبع این موضوع، درآمد ‏ناشی از فروش صنایع‌دستی و سایر محصولات در روستاها به گردشگران نیز تقریباً به صفر رسیده ‏است. در دوران همه‌گیری کرونا، روستاییان حتی از فروش محصولات خود در میدان‌های محلی روستاها یا شهرهای اطراف هم محروم مانده‌اند و این امر، باعث فشار شدید اقتصادی بر آنها شده است. 

از سویی دیگر، تعطیلی واحدهای فروش قطعات یدکی خودرو و ماشین‌آلات هم باعث شده است که بسیاری از فعالیت‌های روزمره روستاییان دچار اختلال شود. 

بر أساس گزارش مجلس، بیشترین آسیب به معیشت روستاییان و عشایر، از ناحیه «اختلال در بازاریابی و فروش محصولات کشاورزی» وارد شده است.

کارشناسان مجلس چنین تحلیل کرده‌اند که «عدم توسعه فراگیر زیرساخت‏های بازاریابی الکترونیک محصولات روستاییان و عشایر و فقدان زنجیره‏‌های تأمین و ارزش پایدار»، مهم‌ترین دلایل ضربه خوردن اقتصاد روستاییان در روزگار کرونا‌زده کشور است. 

محدودیت‌ها در رفت‌وآمدها برای بسیاری از عشایر ایران نیز دشواری‌های زیادی به دنبال داشته است. «اختلال در نظام کوچ عشایر» و «افزایش تلفات و هزینه‏‌های تولید و اختلال در بازاریابی محصولات»، بحران‌های اصلی عشایر در این روزگار عنوان شده است. چنان که گزارش مجلس توضیح می‌دهد، «در مجموع، در دوره‌ای حدوداً دوماهه، شواهدی مبنی ‌بر تغییر راهبردهای معیشتی روستاییان و عشایر دیده نمی‏شود».

از سوی دیگر، تعویق کوچ عشایر باعث شده است تا مراتع عشایر در ییلاق مورد استفاده دامداران دیگر هم قرار گیرد. علاوه بر آن، عشایری که به دلیل شرایط کرونا مجبور به اسکان و ماندگاری در قشلاق شده‌اند، به ‏دلیل غیربومی‌بودن شماره پلاک خودروهاشان، در ترددها و تامین مایحتاج خود از شهرهای مقصد دچار ‏مشکل هستند. بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، این مسئله درگیری‌هایی ایجاد کرده است. 

حسین ایمانی جاجرمی، عضو گروه جامعه‌شناسی روستایی انجمن جامعه‌شناسی، با اشاره به وضعیت ویژه عشایر در دوران کرونا، به روزنامه شهروند گفت: «هنوز توضیح روشنی نداده‌اند که چرا ‏نباید کوچ کرد.» به گفته این جامعه‌شناس، ‏‏«تعاملات جوامع روستایی با جوامع شهری بزرگ، جایی که کانون آلودگی است، کمتر است و ‏شرایط‌شان فرق می‌کند. نباید برای همه تصمیمات یکسان گرفته می‌شد. زندگی عشایر به طبیعت ‏وابسته است و آن پنجره طبیعت اگر برایشان بسته شود، کوچ‌کردن برایشان بی‌معنی می‌شود. آنها ‏شرایط خاصی دارند و باید برایشان امکاناتی فراهم کرد که دام‌شان را از دست ندهند و زندگی‌شان ‏از هم پاشیده نشود.»‏