محمد حنیف اتمر، سرپرست وزارت خارجه افغانستان، جهت گفت‌وگو با مقام‌های جمهوری اسلامی‌ ایران صبح یک‌شنبه به تهران سفر کرده است.

همراه آقای اتمر، هیاتی از هفت وزارتخانه و تعدادی از نهاد‌های دولتی شامل مقام مشورت حقوقی رئیس جمهوری و شورای امنیت افغانستان در ترکیب این هیات قرار دارند. وزارت خارجه افغانستان گفته است که هدف اصلی سفر به تهران بحث و گفت‌وگو درباره حوادث خونباری است که در منطقه مرزی میان افغانستان و ایران و همچنین استان یزد روی داده است.

در اوایل اردیبهشت‌ماه گزارش‌هایی در مورد به رودخاانه انداخته شدن تعدادی از مهاجران غیرقانونی افغانستان که می‌خواستند وارد خاک جمهوری اسلامی‌ شوند به نشر رسید. شاهدان عینی که از این حادثه جان به سلامت بردند به رسانه‌ها گفتند که مرزبانان جمهوری اسلامی‌ نزدیک به ۶۰ تن از مهاجران افغان را در نوار مرزی پس از شکنجه و آزار مجبور ساختند تا خود را به هیررود که در آن روز‌ها به شدت سیلابی بوده بیندازند. در اثر این حادثه در حدود ۳۰ تن در آب‌های خروشان هریرود غرق شده و مابقی خود را نجات دادند.

همچنین در تاریخ ۱۵ خرداد نیز نیرو‌های انتظامی‌ جمهوری اسلامی‌ ایران به یک خودرو که مهاجران افغان سرنشینان آن را تشکیل می‌داد شلیک کردند که در نتیجه خودرو آتش گرفته و سه مهاجر افغان زنده زنده در اتش سوختند.

این دو حادثه به فاصله زمانی یک ماه، دولت افغانستان را به شدت عصبانی ساخت و هیات‌هایی برای بررسی این موضوع از هر دو کشور تعیین شدند.

اینک با توجه به گفته‌های مقام‌های وزارت خارجه افغانستان سفر هیات مذکور بیشتر روی این دو حادثه متمرکز خواهد بود.

با این حال ترکیب هیات نشان می‌دهد که تنها بحث حوادث نوار مرزی و استان یزد دلیل سفر مقام‌های افغان به ایران نیست.

مقام‌ها در دولت افغانستان گفته‌اند که مسائلی چون روابط تجاری و اقتصادی، بحث حضور مهاجران در ایران و امکان قانونمند شدن حضور آنان، بحث همکاری‌های بهداشتی و حتی بحث روی مدیریت جریان آب‌های مرزی هم دلیل این سفر را تشکیل می‌دهد.

از آن سو مقام‌های وزارت خارجه جمهوری اسلامی‌ ایران نیز گفته‌اند، این هیئت دو روز در ایران خواهند ماند و بر علاوه موضوعات مطرح شده، روی سند همکاری جامع میان جمهوری اسلامی‌ ایران و دولت افغانستان تعامل و بحث صورت خواهد گرفت.

کار روی سند همکاری‌های جامع میان افغانستان و ایران از سال ۱۳۹۶ در دستور کار قرار گرفت. تیم‌های دو کشور در پنج گروه کاری، گفت‌وگو‌ها و مذاکرات را برای نهایی‌سازی این سند آغاز کردند. این سند قرار بود حداکثر در سال ۱۳۹۸ میان رهبران دو کشور به امضا برسد. ولی تاکنون نیز این سند به امضا نرسیده و حتی چهارچوب این سند هم نهایی نشده است.

مقام‌های جمهوری اسلامی‌ نیز می‌پذیرند که بحث روی حوادث نوار مرزی و یزد، برنامه اصلی سفر هیات افغانستانی را تشکیل می‌دهد.

با این حال تبعات سفر اتمر به تهران گسترده‌تر از مشخص شدن نتایج بررسی‌ها در مورد حوادث فوق یا هم نهایی شدن سند همکار‌ی‌های جامع است.

در وضعیتی که دولت افغانستان خود را آماده آغاز گفت‌وگو‌ها با گروه طالبان می‌کند، رویکرد و مشی دولت جمهوری اسلامی‌ در این رابطه برای افغانستان بسیار مهم است.

دولت ایران در چند سال گذشته رابطه‌ای مستحکم با گروه طالبان ایجاد کرده است و نفوذ قابل توجهی بر این گروه پیدا کرده. هرچند دلیل اساسی رابطه گرفتن دولت ایران با طالبان، به خاطر مهار و جلوگیری از نفوذ داعش به مرز‌های شرقی این کشور بود. اما بعد‌ها به استراتژی اصلی مبارزه تهران با واشنگتن نیز تبدیل شد.

دولت جمهوری اسلامی‌ با دادن امکانات کافی به طالبان، سعی در زمینگیر کردن نیرو‌های ناتو در افغانستان کردند. اما حالا با مشخص شدن خروج نیرو‌های آمریکایی از افغانستان، نیاز به رابطه گسترده میان جمهوری اسلامی‌ و طالبان به شدت گذشته نیست. دولت افغانستان با فهم این مسئله در پی مثبت ساختن دیدگاه جمهوری اسلامی‌ نسبت به دولت افغانستان است.

سهل انگاری دولت افغانستان در قبال حوادث خونین یزد و رودخانه هریرود، این پیام را می‌رساند که برای دولت افغانستان همکاری و همراهی جمهوری اسلامی‌ در روند صلح مهم و حیاتی است. به همین دلیل این سفر در کنار بحث‌های دیگر، مسلما پشت در‌های بسته بحث روند صلح و مذاکرات میان طالبان و دولت افغانستان را نیز خواهد داشت.