بورس تهران در طول هفته گذشته توانست بازدهی ۲.۸ درصدی را برای سرمایه‌گذاران به ارمغان بیاورد. با ثبت چنین رشدی، شاخص کل بورس تهران از ابتدای امسال بازدهی بیش از ۳۰ درصدی را ثبت کرده است. اما همان‌طور که در تحلیل هفته قبل به آن اشاره شد، سایر ابزارهای سرمایه‌گذاری همچون ارز و سکه بازدهی بالاتری را ثبت کردند. رسیدن خبرهای منفی از مذاکرات ایران با آلمان و ژاپن و قطع امید نسبت به مذاکره ایران با آمریکا در کوتاه مدت را می‌توان یکی از عوامل این حادثه عنوان کرد.
قیمت سکه طرح جدید در طول هفته گذشته ۵ درصد رشد کرد و بیشترین بازدهی را در میان بازارهای مختلف نصیب خود کرد. بعد از سکه طرح جدید، طلای ۱۸ عیار با بازدهی ۴.۲ درصدی در جایگاه بعدی قرار گرفت. دلار و یورو در بازار آزاد با به ترتیب با رشد ۴ و ۳.۳ درصدی روبه‌رو بودند و در جایگاه‌های بعدی بازدهی هفتگی قرار گرفتند. پایین‌ترین بازده هفتگی نیز بعد از بورس با بازده ۲.۸ درصدی به بانک با بازده هفتگی ۰.۳۸ درصدی تعلق گرفت.
اگر بازدهی بازارها را از ابتدای امسال بررسی کنیم بورس تهران با ثبت بازدهی ۳۰.۶ درصدی با اختلاف در صدر قرار می‌گیرد. بعد از بورس تنها سکه طلا است که توانسته با ثبت بازده ۶.۸۵ درصدی، بازدهی بهتر از بانک با بازده ۴.۶ درصدی داشته باشد. در مرحله بعدی یورو با بازده ۳.۵ درصدی و طلای هجده عیار با بازده نزدیک به یک درصدی قرار دارد. اما بازده دلار از ابتدای امسال همچنان منفی است. دلار در بازار آزاد با بازده منفی ۱.۹ درصدی کمترین میزان بازدهی را برای سرمایه‌گذاران خود به ارمغان آورده است.
ثبت این رشد برای بورس تهران و اتفاقاتی که در طول هفته گذشته رخ داد می‌تواند شرایط بازارها را کمی دگرگون کند. در ادامه اتفاقات هفته گذشته و آتی بررسی می‌شود.
اصلاح رفتار سیاست‌گذار در حوزه ارزی
در روزهای اخیر سه خبر در حوزه سیاست‌گذاری ارزی می‌تواند نوید بخش بهبود وضعیت بازار ارز و صنعت کشور باشد.
اولین اتفاق مربوط به ثبات و حرکت آرام و رو به بالای قیمت دلار در بازار نیما است. این هفته قیمت دلار در این سامانه به‌طور میانگین حدود ۱۱ هزار تومان معامله شد، با توجه به اینکه پتروشیمی‌ها عموماً کمتر از میانگین قیمتی سامانه نیما، ارز خود را به فروش می‌رسانند، می‌توان گفت فعالان بخش خصوصی با قیمتی نزدیک به بازار آزاد در حال فروش ارز صادراتی خود در سامانه نیما هستند. قیمت ارز در بازار آزاد طی هفته گذشته حتی تا ۱۲۷۰۰ تومان نیز سقوط کرد. رشد قیمت دلار نیمایی از حدود ۸ هزار تومان در ابتدای راه‌اندازی این سامانه به حدود ۱۱ هزار تومان در خردادماه امسال می‌تواند نشان دهنده بهبود سیاست‌گذاری در حوزه ارز باشد.
دومین اتفاق حذف آهسته ارز ترجیحی برای کالاهای اساسی است. بعد از حذف گوشت از لیست دریافت کنندگان ارز ترجیحی این بار خبر رسیده است که چای، حبوبات، کره و کاغذ از لیست دریافت کنندگان ارز ترجیحی حذف شده‌اند. این اخبار می‌تواند زمینه‌ساز ثبات بیشتر بازار ارز طی ماه‌های آتی باشد. با تزریق ارز ترجیحی در بازار نیما و آزاد می‌توان به ثبات بیشتر قیمت ارز امیدوار بود. رشد آهسته و پیوسته قیمت ارز و کاهش فاصله بین قیمت بازار آزاد و نیما می‌تواند شرایط را برای رشد صادرات غیرنفتی و رشد تولید محیا کند.
سومین اتفاق مربوط به راه‌اندازی بازار متشکل ارزی است. بالاخره بعد از کش‌وقوس‌های فراوان سایت بازار متشکل ارزی به آدرس ice.ir راه‌اندازی شد. البته در مقاله دیگری در همین سایت حول بازار متشکل ارزی توضیحات بیشتری ارائه شده است. به‌طور خلاصه هنوز نمی‌توان در مورد کارایی این بازار صحبت کرد و ممکن است اثرات راه‌اندازی این بازار در اقتصاد کشور حتی منفی باشد. اما در صورت تشکیل یک بازار رقابتی برای یکسان‌سازی و حراج دلارهای بانک مرکزی می‌توان آن را حرکتی رو به جلو در بازار ارز برشمرد.
رشد قیمت سنگآهن
در طول هفته گذشته بازار سنگآهن رکوردهای جدیدی ثبت کرد. کاهش موجودی سنگآهن در بنادر چین از ۱۶۰ میلیون تن به ۱۲۰ میلیون تن و کاهش عرضه سبب شده است که قیمت سنگآهن رکوردهای جدیدی را ثبت کنند. سنگآهن ۶۲ درصد به بالاترین قیمت در ۶۲ ماه گذشته رسیده است. رسیدن به این قیمت می‌تواند زمینه‌ساز رشد صنایع تولیدکننده سنگآهن شود. در صورت باقی ماندن این شرایط و عدم کاهش شدید قیمت‌ها در بازار سنگآهن سهم‌هایی همچون واحیا می‌تواند بازدهی خوبی تا پایان سال داشته باشند.
بهبود در وضعیت شاخص مدیران خرید
شاخص مدیران خرید که توسط مرکز آمار و اطلاعات اتاق ایران برای نخستین بار از مهر ۹۷ منتشر شد مقیاسی است که رونق، رکود یا ثبات کسب‌وکارهای مورد بررسی و چشم‌انداز انتظاری آن‌ها در آینده را نشان می‌دهد. این رقم در اردیبهشت‌ماه بالاترین رقم را از زمان شروع انتشار این آمار ثبت کرد. درحالی‌که این شاخص در مهرماه عدد ۴۱.۹ را نشان می‌داد و در اسفندماه با ثبت رکورد ۵۵.۳ به اوج خود رسید در فروردین‌ماه به رقم ۳۶.۳۸ سقوط کرد اما در اردیبهشت‌ماه دوباره اوج گرفت و با ثبت رقم ۶۱.۳۹ رکورد جدیدی برای این شاخص ثبت کرد.
تحریم پتروشیمی ایران
خبر تحریم پتروشیمی خلیج‌فارس توسط وزارت خزانه‌داری آمریکا شبانگاه جمعه هفته گذشته می‌توانست یک شوک منفی به بورس تهران وارد کند اما اثرات منفی این خبر چندان دوام نداشت. می‌توان علت این بی‌تفاوتی نسبت به اخبار تحریم را ناشی از این دانست که سرمایه‌گذاران متوجه شدند که تحریم‌های جدید اثرات واقعی بر بازار فروش محصولات ایرانی ندارد، بازدهی ۲.۸ درصدی بازار سرمایه در هفته گذشته نیز می‌تواند تأییدی بر این فرض باشد. اما آیا تحریم‌ها واقعاً بر فروش محصولات پتروشیمی ایران اثرگذار نیست؟ صحبت حول تبعات این تحریم کمی زود است. شاید جواب ساده به این سؤال این باشد که با توجه به تحریم‌های گسترده آمریکا در طول یک سال گذشته، عملاً این شرکت‌ها از مدت‌ها پیش روش‌های دور زدن تحریم‌ها را پیدا کرده و بخش زیادی از محصولات خود را از روش‌های مختلف و دور از دسترس آمریکا به فروش می‌رسانند.
برای بررسی دقیق‌تر موضوع بهتر است محصولات پتروشیمی را به دودسته تقسیم‌بندی کرد. محصولاتی که برای انتقال و صادرات آن‌ها شرایط خاصی مورد نیاز است. مثلاً متانول. صادرات این محصولات ممکن است در شرایط تحریمی با چالش‌هایی همراه باشد. دسته دوم محصولاتی هستند که انتقال و صادرات آن‌ها شرایط خاصی نمی‌خواهد. به‌عنوان مثال اوره، تحریم این گروه از محصولات بعید است اثرگذاری زیادی بر حجم و قیمت صادراتی آن داشته باشد. این گروه محصولی به‌راحتی و از طریق مرزهای خاکی قابل‌انتقال به کشورهای همسایه هستند و بازار وسیعی نیز در کشورهای همسایه برای آن‌ها موجود است. حال باید دید چقدر این تحریم‌ها می‌تواند برای صادرات محصولات پتروشیمی دردسر ایجاد کند.
خبرهای منفی از سیاست خارجی
در طول هفته گذشته سفر وزیر امور خارجه آلمان و نخست‌وزیر ژاپن به ایران تیتر یک رسانه‌های داخلی بود. اما رد احتمال مذاکره با آمریکا به‌صورت قاطع توسط رهبر ایران بازارها را تحت تأثیر قرار داد. صعود دلار در روز پنج‌شنبه را می‌توان تحت تأثیر آثار روانی این خبر برشمرد. اما حادثه‌ای که پنج‌شنبه و هم‌زمان با حضور نخست‌وزیر ژاپن در ایران رخ داد، حمله به دو کشتی در دریای عمان بود. این دو کشتی که یکی از آن‌ها متعلق به کشور ژاپن بوده است می‌تواند بهانه‌ای برای اعمال فشار بیشتر به ایران باشد. باید دید شورای امنیت سازمان ملل در قبال این حادثه چه موضعی می‌گیرد. تاکنون مقامات آمریکایی ایران را عامل این حادثه عنوان کرده‌اند. این موضع‌گیری در صورت تأیید شورای امنیت سازمان ملل ممکن است تبعات تحریمی بدی برای ایران داشته باشد.
تحلیل بازار در هفته آتی
صحبت در مورد بازدهی بازارها در هفته آتی کمی سخت است. بازده بیش از ۳۰ درصدی بورس تهران از ابتدای امسال شرایط را برای رشد کوتاه‌مدت این بازار کمی سخت کرده است. با وجود آینده درخشان بورس تهران در بلندمدت، بازدهی مناسب بورس در مدت اخیر، احتمال اصلاح بازار در کوتاه‌مدت را بالا برده است و سرمایه‌گذاران باید در انتخاب سهام خود دقت بیشتری داشته باشند و خرید خود را محدود به سهام بنیادین کنند.
با وجود اخبار مثبت همچون بهبود رفتار سیاست‌گذار در حوزه ارز، رشد قیمت سنگآهن و از همه مهم‌تر بهبود انتظارات در شاخص مدیران خرید (شامخ) همچنان ریسک‌های سیاسی و خبرهای منفی بازدهی بازارها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. خبر انفجار دو کشتی در دریای عمان و پیغام رهبری در مورد عدم مذاکره با آمریکا به نخست‌وزیر ژاپن در کنار تحریم صنعت پتروشیمی ایران و احتمال رد مصوبات گرو ویژه اقدام مالی در مجمع تشخیص مصلحت نظام می‌تواند شرایط کشور را در کوتاه‌مدت کمی شکننده‌تر از گذشته کند. اما با تمام این اخبار نگارنده تصور می‌کند رشد دلار ناشی از هیجانات مردم ادامه‌دار نباشد و بعید است دلار سقف‌های قیمتی سال گذشته را بشکند و سقف جدیدی را در آینده نزدیک ثبت کند.
