پس از آغاز تظاهرات ضد دولتی در اواخر سال گذشته و پیامدهای ناشی از تحولات بعدی در لبنان، سازمان حزب الله در چنان وضعیت دشواری قرار گرفت که هرگز آن را تجربه نکرده بود و نه حتی تصور آن را می‌کرد. حزب الله که با کمک ایران و بهره‌برداری از آشفتگی‌های لبنان در تمام عرصه‌های سیاسی، اقتصادی و امنیتی نفوذ کرده بود و همه چیز را در دست داشت، ناگهان دچار چالش‌های غیر مترقبه شد. پیش از آن، حزب الله نقش گسترده در اغلب تحولات منطقه داشت و به عنوان بخشی از توازن منطقه‌ای به شمار می‌رفت، پس از پایان یافتن جنگ ژوئیه سال ۲۰۰۶، حزب الله قدرت نظامی خود را تثبیت کرد و پس از برقراری صلح در سایه قطعنامه ۱۷۰۱، شورای امنیت سازمان ملل متحد، حزب الله به دستور ایران وارد سوریه شد.

از سوی دیگر و به گفته منابع آگاه، روسیه، آمریکا و ترکیه در مورد حضور ایران در سوریه به توافق رسیدند و مسکو بر اساس هماهنگی که با تل‌آویو دارد، از تهران خواسته است شبه‌نظامیان خود را تا حدود ۸۰ کیلومتر از مرز اسرائیل دور کند.

هرچند تهران تأکید دارد که گذرگاه زمینی که از منطقه تنف در مرزهای عراق آغاز شده و با گذر از نزدیکی مرز اردن و منطقه بدیع الشام امتداد داشته و به حومه غربی دمشق و مرزهای لبنان می‌رسد را در اختیار خواهد داشت، اما واشنگتن تصمیم گرفته است ایران و متحدانش را وادار به خروج از سوریه کند و هیچ نقشی برای آن‌ها در سوریه مد نظر نگیرد.

در پی تحولات اخیر و پس از این که‌ حزب الله آینده حضور خود را در سوریه در معرض خطر دید و به این نتیجه رسید که بازگشت به لبنان اجتناب ناپذیر شده است، تصمیم گرفت برای پرده‌پوشی بر شکستی که با آن روبه‌رو است، نیروهای خود را به صورت تدریجی از سوریه خارج کند و احتمال درگیری با اسرائیل را بهانه‌ای برای این امر قرار دهد، به ویژه این که اسرائیل عملیات اکتشاف نفت در مناطق مورد منازعه با لبنان را آغاز کرده است. افزون بر آن، حزب الله تا کنون بیش از ۲ هزار نفر از نیروهای خود را در درگیری‌های سوریه از دست داده است و اکنون احتمال از دست دادن گذرگاه زمینی که حزب الله را با تهران وصل می‌کند، تبدیل به چالش تازه‌ای برای این سازمان شده است.

گفته می‌شود حزب الله حدود ۳۰۰ تن از جنگجویان وابسته به گردان‌های "الرضوان" را با تجهیزات نظامی از سوریه خارج کرده و آن‌ها برای رویارویی احتمالی با اسرائیل به حالت آماده‌باش قرار داده است و پیش‌بینی می‌شود که حزب الله در چند هفته پیش‌رو شمار دیگری از نیروهای خود را از قلمرو سوریه خارج کند.

در پیوند به این موضوع، نزرا عبدالقادر، کارشناس امور نظامی می‌گوید: حزب الله و اسرائیل هیچ تمایلی برای درگیری ندارند زیرا منافع هر دو طرف در سایه وضعیت کنونی برآورده می‌شود، اما حزب الله ناگزیر است برای ابراز واکنش به فشارهای واشنگتن، تحولات تازه سوریه و به اجرا درآمدن قانون "سزار"، نیروهای خود را برای درگیری محدود احتمالی در حال آماده‌باش قرار دهد. اما از آن‌جا که مردم لبنان و اغلب گروه‌های سیاسی این کشور، حزب الله را مسئول ناهنجاری‌های کنونی می‌دانند، بعید به نظر می‌رسد که حزب الله بتواند حمله به اسرائیل را از قلمرو لبنان آغاز کند و پیش‌بینی می‌شود در صورتی که حزب الله ناگزیر با جنگ با اسرائیل شود، نبرد علیه تل‌آویو را از سوریه آغاز کند.

طبق گزارش‌های تأیید شده، حزب الله به هیچ صورتی نمی‌خواهد جنگ علیه اسرائيل را از جنوب لبنان آغاز کند، زیرا تهران در حال حاضر تمایل به درگیری با اسرائیل در این منطقه را ندارد و خواستار تشدید بحران در سراسر این پهنه نیست و البته این تصمیم ایران، از طریق وزیر امورخارجه عمان به دولت آمریکا ابلاغ شده است. 

در واقع، تهران و واشنگتن در عرصه‌های دیگر از جمله در مورد تبادل زندانیان و مسائل متعلق به عراق نیز به توافق‌های محرمانه دست یافتند، اما به گفته هشام جابر، رئیس مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه، آغاز عملیات اکتشاف نفت در نزدیکی مرز لبنان و در مناطق مورد منازعه می‌تواند منجر به درگیری میان دو طرف شود، به ویژه این‌که حسن نصر الله، دبیر کل سازمان حزب الله، بارها تأکید کرده است که آغاز عملیات اکتشاف نفت در مناطق مورد منازعه با واکنش نظامی روبه‌رو خواهد شد.

اما کارشناسان نظامی بدین باورند که ایران عمق بحران کنونی در خاورمیانه را درک می‌کند، بنابر این، بعید است که حزب الله لبنان خود را وارد درگیری با اسرائیل کند، زیرا وضعیت فعلی منطقه تفاوت بسیاری با شرایط سال ۲۰۰۶ دارد، به ویژه این‌که واشنگتن در صدد افزایش فشار بر متحدان ایران در منطقه بوده و سعی می‌کند مانع گسترش نفوذ ایران و صدور انقلاب شود.

در همین حال، منابع آگاه می‌گویند تهران پیام‌های را به منظور آغاز گفت‌وگو در مورد تعیین مرزهای دریایی اسرائیل با لبنان و مسئله موشک‌های حزب الله به واشنگتن فرستاده است، اما مقامات آمریکایی خاطرنشان کردند که مسائل یادشده با پرونده‌های متعدد دیگری پیوند دارد و نمی‌تواند به تنهایی مورد بحث و بررسی قرار گیرد.

از سوی دیگر، تهران در حال حاضر هیچ تمایلی برای تشدید تنش با آمریکا ندارد بلکه سعی می‌کند مذاکراتی را که با مقامات آمریکایی در عمان آغاز کرده بود، بار دیگر از سرگیرد، اما به نظر می‌رسد که مذاکرات یادشده از این پس به جای مسقط در بیروت برگزار شود تا زمینه حضور جناح‌های سیاسی لبنان در گفت‌وگوها فراهم شود.

در همین حال، روجیه اده، رئیس حزب صلح لبنان می‌گوید: یوسف بن علوی، وزیر مسئول در امور خارجی سلطنت عمان سعی می‌کند مذاکرات ایران و‌ آمریکا را که از سال ۲۰۰۳ آغاز شده و تا سال ۲۰۰۵ ادامه داشت را بار دیگر احیا کند. البته در مذاکرات یادشده دو طرف در مورد مسائلی از جمله متوقف کردن سیاست صدور انقلاب، تفاهم در مورد برنامه‌های هسته‌ای غیرنظامی و برداشته شدن کلیه‌ای تحریم‌ها در ازای عادی سازی روابط ایران با جامعه جهانی به ویژه با ایالات متحده بحث و گفت‌وگو کردند. وی خاطرنشان کرد که حسن روحانی، رئیس جمهور کنونی ایران در آن زمان مسئولیت رهبری هیئت ایران را بر عهده داشت و صادق خرزای، دیپلمات برجسته ایرانی که حدود یک ماه پیش از ترور رفیق حریری، نخست وزیر وقت لبنان، با وی ملاقات کرده بود در هیئت مذاکره کننده با آمریکا در سلطنت عمان حضور داشت، اما پس از انتخاب احمدی نژاد به عنوان رئیس جمهور، مذاکرات تهران و واشنگتن متوقف شد.

رئیس حزب صلح لبنان افزود:  ابتکار عمل عمان برای تقارب دیدگاه‌ها و کاهش تنش مورد حمایت واشنگتن بود و دو طرف در جریان مذاکرات توانسته بودند در مورد برخی از مسائل به تفاهم نزدیک شوند، خروج عناصر حزب الله از کشورهای عربی از جمله سوریه، مسئله انحصار تدریجی سلاح‌های حزب الله در دست نیروهای دولتی لبنان و استعفای حسن نصرالله، دبیر کل حزب الله، بخشی از مسائل مورد نظر در گفت‌وگوهای دو جانب بود. افزون بر آن، بر اساس تفاهم‌های آغازین، حسن نصرالله بایستی به شهر قم در ایران انتقال می‌کرد و مسئولیت رهبری سازمان حزب الله به یک فرد غیر نظامی و غیر روحانی که احتملا از اعضای مجلس لبنان می‌بود واگذار می‌شد.

البته انتظار می‌رود پس از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در ماه نوامبر آینده که پیروزی به احتمال زیاد از آن دونالد ترامپ خواهد بود، مذاکرات تهران و واشنگتن بار دیگر از سرگرفته شود، افزون بر آن، عملی شدن قانون "سزار" و اجرای قطعنامه شماره ۲۲۵۴ شورای امنیت سازمان ملل می‌تواند حزب الله را بیشتر از پیش وادار به خروج از سوریه کند.

https://www.independentarabia.com