در افغانستان می‌گویند، «سال نو از بهارش پیدا است». شکوفه‌های لویه جرگه مشورتی صلح از بهار چندان امیدبخشی برای زنان افغان نوید نمی‌داد و زمانش فرارسیده است که زنان افغان بر سر دستاوردهای تاریخی خود محکم بیاستند.

در این جرگه دو بار در میان ۳۴۰۰ نماینده و در برنامه‌ای که زنده از تلویزیون پخش می‌شد و میلیون‌ها نفر تماشا می‌کردند، به زنان تاخته و صدای آنها خفه شد.

بار اول یک مامور امنیتی بلقیس روشن، نماینده مجلس را که اعتراض داشت به طالبان «باج ندهید» زمین‌کوب کرد و بار دوم هنگامی که اصیلا وردک کوشید رفتار ماموران با خانم روشن را انتقاد کند،‌ نماینده دیگری از جای خود برخاست، سخنان خانم وردک را قطع کرد و با الفاظ رکیک به بلقیس روشن بد و بیراه گفت.

بعضی این را نشانه روشنی از احتمال افغانستان طالبانیزه شده و جایگاه زنان در آن تعریف کردند.

برخی هم نگران شده‌اند که هنوز از دستار و تفنگ طالبان در کابل خبری نیست، اما فکر طالبانی بر چادر زن افغان غلبه می‌کند.

نگاه طالبان به زنان زبانزد عام و خاص است، اما زنان افغانستان در ۱۸ سال پس از سرنگونی رژیم طالبان پیشرفت‌های تاریخی داشته‌اند.

چهار وزارت در کابینه جدید، چندین معاون وزیر از جمله در وزارتخانه های کلیدی دفاع، وزارت داخله و آموزش و پرورش، چند سفیر از جمله در سازمان ملل متحد و ایالات متحده آمریکا، ۲۵ درصد مجلس و ده‌ها قاضی بخش مهمی از دستاورد زنان افغانستان را تشکیل می‌دهند.

مذاکرات صلح طالبان و دولت افغانستان یکشنبه پیش رو شروع می‌شود و در کنار موضوعاتی مانند تغییر قانونی اساسی، آتش‌بس سراسری، تشکیل دولت آینده، بازتعریف جایگاه زنان و آزادی‌های مدنی از مباحثات جدی خواهد بود. دست‌کم پنج زن بین اعضای مذاکره‌کننده دولت با طالبان قرار دارند تا از ارزش‌های دموکراتیک دفاع کنند.

دولت افغانستان که از چندی قبل انتظار چنین روزی را داشت، گام‌های حساب شده‌ای را برای ارتقا جایگاه زنان برداشته است تا حتی اگر همین قدر پیشرفت در توافق با طالبان حفظ شود، جهش خوبی در راستای برابری جنسیتی صورت گرفته باشد.

این تضاد نیز در لویه جرگه آشکارا خودنمایی می‌کرد.

رفتار با بلقیس روشن و واکنش عصبی نماینده دیگر که از پشت تربیون به خانم روشن ناسزا گفت، به نوعی برخورد با یک منتقد زن تعریف شد. دولتمردان افغانستان که ناخدایان کشتی کشور در شرایط پیچیده هستند، کوشیدند چهره مردمسالار کشور خود را حفظ کنند.

اشرف غنی، رئیس جمهور دو بار به حادثه خانم روشن واکنش نشان داد. در دقایق نخست که خانم روشن سخنرانی‌اش را مختل کرد، آقای غنی گفت شنیدن صدای اعتراض در جامعه دموکراتیک کشور طبیعی است.

روز دوم و با اوج گرفتن واکنش‌ها، آقای غنی تا آنجا پیشرفت که خواستار محاکمه دو فردی شد که به خانم بلقیس توهین کرده‌اند.

رئیس جمهور کشور در روز پایانی لویه جرگه مشورتی با اشاره به این برخوردهای نامناسب قول داد که عامل این برخورد مورد پیگرد جدی عدلی و قضایی قرار خواهد گرفت.

عبدالله عبدالله نیز به عنوان رئیس لویه جرگه چند بار از خانم روشن پوزش‌خواهی و از برخورد فیزیکی در روز نخست و کاربرد کلمات رکیک در روز دوم لویه جرگه ابراز تأسف کرد و گفت فردی که اقدام به کتک زدن بلقیس روشن کرده، آماده‌ هر گونه برخورد قانونی با خودش است.

اما حامد کرزی، رئیس جمهور پیشین از عبدالله خواست این موضوع در همین جا نهایی شود و پاسخ آقای عبدالله هم این بود که بانو روشن از حقش گذشته و فرد ضارب را بخشیده است.

تلاش رهبران افغان برای جلوگیری از تندروی با زنان این کشور تا حدی از نگرانی‌های گسترده از چشم‌پوشی و نادیده گرفتن حقوق و پیشرفت‌های زنان افغانستان کاسته است، اما پیکارهای اجتماعی نیز به راه افتاده است که نشان می‌دهد این قشر آسیب‌پذیر کشور با خطرات جدی رو‌به‌رو است.

یکی از این پیکارها با هشتگ حق آموزش زنان به حق دختر این کشور به آموزش و پرورش می‌پردازد. فعالان حقوق بشر با استفاده از تجربیات شخصی تعلیم و تربیت در دوران طالبان به اهمیت آموزش دختران در صورت بازگشت طالبان می‌پردازند.

فرشته رفعت نوشته است:‌ «‌سه صنف ابتدایی را با ترس از خشم و شلاق طالبان، در مکتب خانگی و پنهانی «بوبو جان» خواندم. هر صبح مادرم کتاب‌ها را لای هفت‌پوش قرآن پنهان می‌کرد و می‌گفت: «اگر طالبان پرسیدند کجا می‌روی؟ بگو می‌روم مدرسه و قرآن می‌خوانم.» آن‌ روزها وحشتناک بود و نباید تکرار شود.»

رهبری طالبان با توسل به رسانه‌های تاثیرگذار افغانستان این پیام را بارها داده‌اند که مخالف آموزش و حقوق زنان در «چارچوب اصول اسلامی» نیستند.

مذاکره‌کنندگان آنها آشکارا گفته‌اند که می‌خواهند زنان تحصیل و کار کنند. اما چیدن اما و اگرهایی درباره این حق باعث شده است که نگرانی‌های جدی درباره تعریف طالبان از «چارچوب اصول اسلامی» وجود داشته باشد. زنان این کشور و فعالان حقوق بشر در مذاکرات پیش رو، این چارچوب را می‌توانند با جزئیات تعریف و روشن کنند.