پس از اینکه رئیس دورهای اندونزیایی شورای امنیت سازمان ملل اعلام کرد که این شورا با توجه به مخالفت ۱۳ عضو خود در موقعیتی نیست که اقدامات بیشتری در قبال ایران انجام دهد، نماینده آمریکا شورای امنیت را به «ایستادن کنار تروریست»ها متهم کرد. پیش از این نیز واشینگتن اروپاییان را به «ایستادن کنار آیتالله»ها متهم کرده بود.
مخالفت با اقدامات بیشتر در شورای امنیت در حالی اعلام میشود که مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی دستاورد سفر دو روزه به تهران را مثبت ارزیابی کرده و مقامات جمهوری اسلامی نیز وعده همکاریهای بیشتر با آژانس را دادهاند. حسن روحانی، رئیسجمهور ایران نیز از امکان مذاکره در صورت بازگشت آمریکا به برجام سخن گفته است.
ابراز نگرانی آژانس از دسترسی نداشتن بازرسان به دو سایت در نزدیکی اصفهان و تهران و پرسشهایی که بیپاسخ مانده به موازات عقبگرد ایران در تعهدات خود در برجام از جمله مواردی بهشمار میرود که میتواند از سوی واشینگتن برای اثبات پایبند نبودن جمهوری اسلامی ایران به توافق هستهای مورد استناد قرار بگیرد.
هفته گذشته، روسیه، چین ودیگر اعضای اروپایی، آسیایی و آفریقایی شورای امنیت، پس از ارایه یادداشت ایالاتمتحده به شورای امنیت به منظور فعال کردن مکانیسم ماشه، در نامههایی جداگانه با این اقدام مخالفت کردند. به این ترتیب از ۱۵ عضو شورای امنیت، جمهوری دومینیکن در کنار آمریکا قرار گرفته است. پکن و مسکو ماه گذشته نیز به قطعنامه پیشنهادی آمریکا برای تمدید تحریمهای تسلیحاتی علیه ایران رای منفی داده بودند.
اکنون رئیس دورهای شورای امنیت میگوید که باتوجه به عدم اجماع اعضا، اقدامات بیشتری انجام نخواهد داد. نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل این موضع رئیس دورهای شورای امنیت را نشانه «انزوای» آمریکا توصیف کرده است.
فعال شدن مکانیسم ماشه به معنی احتمال بازگشت همه تحریمهای بینالمللی علیه ایران در بازه زمانی ۶۵روزه خواهد بود. مخالفان فعال شدن این مکانیسم میگویند آمریکا از برجام خارج شده و حق استفاده از مکانیسم ماشه را ندارد. در مقابل واشینگتن با اشاره به عضویت دایم در شورای امنیت سازمان ملل و یک مشارکتکننده در برجام، میگوید که از این حق برخوردار است.
به همین منظور مایک پومپئو، وزیر امور خارجه آمریکا بابت عدم پایبندی ایران به برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ که ضامن لغو تحریمهای تسلیحاتی در ۲۷مهرماه است، به شورای امنیت شکایت کرده است.
طبق روال معمول شورای امنیت پس از دریافت شکایت باید در مدت ۳۰روز بر سرقطعنامهای برای لغو تحریمهای تسلیحاتی به اجماع برسد و آمریکا از قبل اعلام کرده که چنین قطعنامهای را وتو خواهد کرد.
با این حال با اعلام مخالفت رئیس دورهای شورای امنیت، چشماندازه این شمارش معکوس در ابهام قرار گرفته است.
کلی کرفت، نماینده آمریکا در سازمان ملل میگوید آمریکا از اینکه با حمایت محدود در این زمینه پیش برود نگران نیست. کرفت همچنین در مورد اینکه اعضای شورای امنیت به گفته او «خود را گم» کردهاند و جانب «تروریست»ها را گرفتهاند، ابراز تاسف کرد.
آسوشیتدپرس به نقل از نماینده آمریکا در سازمان ملل گزارش داد که «گروههایی مانند حزبالله، حوثیها در یمن و رژیم مادورو در ونزوئلا از این روند سود خواهند برد». او همچنین به منافع روسیه و چین در عملکرد مخدوش شورای امنیت اشاره کرد و گفت این ایران است که این اهرم نوظهور خود در مقابل کشورهای آزاد در جهان را جشن میگیرد.
کرفت در ادامه تاکید کرد که این روند بر اقدامی که آمریکا آغاز کرده، تاثیری نخواهد داشت.
این درحالی است که نماینده روسیه در سازمان ملل ابراز امیدواری کرده است که آمریکا درخواست فعال شدن مکانیسم ماشه را پس بگیرد.
پیش از این نیز اروپاییان گفته بودند که درخواست فعال شدن مکانیسم ماشه از سوی آمریکا را تاثیرگذار نمیدانند.
نیجر رئیس دورهای شورای امنیت در ماه سپتامبر خواهد بود و در ماه اکتبر که موعد لغو تحریمهای تسلیحاتی علیه ایران فرامیرسد، ریاست دورهای شورای امنیت به روسیه میرسد. پیش از این برخی تحلیلگران پیشبینی کرده بودند که آمریکا قصد دارد پیش از آغاز ریاست روسیه بر این شورا روند فعال شدن مکانیسم ماشه و جلوگیری از لغو تحریمهای تسلیحاتی علیه ایران را به نتیجه برساند.