پوشاک جین آبی جزو محبوب‌ترین لباس‌ها هستند و طبق تحقیقی جدید، الیاف ریزی که از آن‌ها جدا می‌شود، به دوردست‌های قطب شمال هم راه یافته‌اند و این نشانه‌ای دیگر از ردپای درازمدت مواد مصنوعی انسان‌ساخته در حیات اقیانوس‌ها است.

با هر بار شستن شلوار جین حدود ۵۰ هزار الیاف ریز یا ریزالیاف، از آن جدا می‌شود. بخش اعظم این الیاف‌ها در تصفیه‌خانه از فاضلاب جدا می‌شود، اما مقداری از آن با پساب‌ها به رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و اقیانوس‌ها راه می‌یابند.

طبق برآورد این محققان که بر اساس میزان ریزالیاف درون پساب‌ها انجام گرفته است، روزانه حدود یک میلیارد ریزالیاف پارچه‌های جین آبی از تصفیه‌خانه‌های مورد بررسی این گروه به بیرون رخنه می‌کند.

این پژوهش روز چهارشنبه در نشریه انجمن شیمی آمریکا موسوم به نامه‌های فناوری و علوم محیط زیستی منتشر شد و طبق آن، ۲۰ درصد کل ریزالیاف موجود در رسوبات مجمع‌الجزایر قطبی کانادا، ناحیه‌ای واقع در جنوب گرینلند، حاصل از جین آبی است.

۲۳ درصد از کل ریزالیاف موجود در رسوبات دریاچه‌های بزرگ (در مرز آمریکا و کانادا) و ۱۲ درصد ریزالیاف موجود در دریاچه‌های کم‌عمق نزدیک تورنتوی کانادا، ناشی از جین آبی است.

این پژوهشگران برای تشخیص و شمردن ریزالیاف جین در نمونه‌های جمع‌آوری شده از پهنه‌های مختلف آبی از ذره‌بینی و طیف‌سنجی رامان استفاده کردند. در روش طیف‌سنجی رامان، نور لیزری بسیار قوی را تحت پراکنش قرار می‌دهند تا در بسامد خاصی، خصوصیات ساختار مولکولی مورد نظر را آشکار کند.

طبق یافته‌های این تحقیق، در هر لحظه نیمی از جمعیت جهان جین آبی یا یکی از انواع جین را به تن دارد. نام‌های تجاری تولیدکننده این جین‌ها توصیه کرده‌اند که ماهی یک بار آن‌ها را بشوییم. اما یافته‌های این گروه از پژوهشگران بخش علوم زمین و دانشکده محیط زیست دانشگاه تورنتو نشان می‌دهد که اکثر کانادایی‌ها شلوار جین خود را تنها پس از دو بار پوشیدن می‌شویند.

با توجه به محبوبیت جین آبی و زمان زیادی که این لباس‌ها در ماشین لباسشویی می‌مانند، پژوهشگران می‌خواستند بدانند آیا این نوع الیاف منبع اصلی ریزالیاف موجود در محیط‌های آبی هستند یا نه.

در این مقاله آمده است که جین آبی از «الیاف سلولزی کتان طبیعی» ساخته می‌شود و «با رنگ مصنوعی نیلی و سایر افزودنی‌های شیمیایی فراوری می‌شود تا کارایی و دوامش بیشتر شود.»

در این مطالعه آمده است که ریزالیاف جین «طبیعی» است، اما چون با مواد شیمیایی فراوری شده است، تجمع آن در محیط‌های طبیعی ممکن است خطراتی برای زندگی حیوانات و گیاهان داشته باشد.

در مجموع ۸۷ تا ۹۰ درصد ریزالیاف‌ موجود در رسوبات مجمع‌الجزایر قطبی کانادا، دریاچه‌های بزرگ لارنتین، امتداد مرز کانادا با آمریکا و دریاچه‌های کم‌عمق اطراف شهرها در جنوب اونتاریو، ذرات انسان‌ساخت است.

بررسی‌ها نشان داده است که حدود یک پنجم ریزالیاف موجود در ناحیه دریاچه‌های بزرگ از جنس جین است، اما در دستگاه گوارش سیمین‌ماهی رنگین‌کمان (گونه‌ای پرطرفدار هم از لحاظ تجاری وهم در ورزش ماهیگیری) تنها یک ریزالیاف جین پیدا شد.

این پژوهش جزو تحقیقاتی است که روز به روز بر تعدادشان افزوده می‌شود و از اثرات مواد انسان‌ساخت بر محیط‌های آبی حکایت دارند. پژوهشی که ماه گذشته منتشر شد، نشان می‌دهد که آلودگی اقیانوس اطلس به پلاستیک ۱۰ برابر بیش از میزانی است که پیش‌تر تصور می‌شد.

این پژوهشگران در پایان نوشته‌اند: «نتیجه می‌گیریم که تجمع ریزالیاف محبوب‌ترین لباس در جهان، یعنی جین آبی، در سراسر محیط زیست زمین، از مناطق معتدل گرفته تا قطب شمال، نشان‌دهنده وسعت بار آلودگی انسان‌ساخت است.»

این گروه پژوهشی دانشگاه تورنتو، گفته‌اند که استفاده از صافی در ماشین‌های لباسشویی ممکن است راهی برای کاهش حجم ریزالیاف‌های ورودی به آبراهه‌ها باشد. راه حل ساده دیگر هم این است که جین‌های خود را دیر به دیرتر بشوییم.