کنفرانس بیت‌المقدس؛ توافق‌ها و اختلافات آمریکا، اسرائیل و روسیه

روز ۲۵ ژوئن مشاوران امنیت ملی ایالات متحده آمریکا، روسیه و اسرائیل در بیت‌المقدس دیدار کردند. این دیدار به دلیل طرف‌های شرکت کننده و محل کنفرانس اهمیت ویژه‌ای داشت؛ طرف‌های شرکت‌کننده، یعنی آمریکا و روسیه و اسرائیل، در مورد تعدادی از پرونده‌های مربوط به خاورمیانه گفتگو کردند و روی نقاط اختلاف و توافق انگشت گذاشتند و برای دست‌یابی به یک راه حل قابل قبول که تضمین‌کننده منافع همه باشد تلاش کردند. اما جای نشست یعنی شهر بیت‌المقدس از‌ آن جهت دارای اهمیت است که این شهر از طرف آمریکا به عنوان پایتخت اسرائیل به رسمیت شناخته شده است.

نویسندگان و تحلیل‌گران اسرائیلی هم در استفاده از این حادثه کوتاهی نکرده، انتخاب بیت‌المقدس را برای این دیدار دلیلی بر نقش منطقه‌‌ای اسرائیل و منعکس کننده کامیابی سیاست‌های آن در تضمین منافع مسکو و واشنگتن دانستند و تأثیر آن را به عنوان یک طرف، در گفتگوی قدرت‌های بزرگ پیرامون آینده سوریه و مداخله ایران، برجسته کردند.

نخست وزیر اسرائیل هم در این باره اظهار داشت: « این نشست یک رویداد تاریخی است. چنین چیزی قبلا اتفاق نیفتاده است. این نشست دلیلی است بر جایگاه استوار اسرائیل در عرصه بین‌المللی».

شرکت‌کنندگان این نشست هر کدام اهداف خود را داشتند؛ هدف ایالات متحده و اسرائیل تقویت سیاست مشترک‌شان در رابطه با ایران و سوریه و دست‌یابی به راه حلی بر اساس گفتگوهای ژنو به رهبری سازمان ملل متحد بدون توجه به گفتگوهای «آستانه» میان روسیه و ایران و ترکیه بود. اما هدف روسیه دستیابی به اصلاحات سیاسی در سوریه و توافق آمریکا به نقشی برای اسد و نامزد شدن وی در انتخابات ریاست جمهوری آینده است.

با توجه به بحران موجود میان ایران و ایالات متحده در خلیج فارس، آمریکا انتظار داشت تا روسیه با سیاست واشینگتن در قبال ایران همراهی کند. به ویژه در مورد تحریم‌ها و باز گرداندن ایران به میز مذاکره با هدف رسیدن به قرارداد اتمی بهتر و دست‌یابی به توافقی که برمبنای آن ایران نفوذ خود را در سوریه به طور خاص و در خاورمیانه به طور عام محدود کند. البته در گذشته روسیه برای محدود کردن فعالیت‌های ایران وعده داده بود و گام‌های روشنی هم در این راستا برداشته است که از جمله می‌توان به دور نگه‌داشتن نیروهای ایران از مرز اسرائیل و اجازه ندادن به اسرائیل برای زدن اهداف ایرانی در سوریه، اشاره کرد.

 موارد اتفاق و اختلاف

از جمله مواردی که طرف‌های سه‌گانه بر سر آن اتفاق نظر دارند، پایان دادن به جنگ سوریه است؛ جنگی که منطقه از تبعات آن در امان نیست. هم‌چنین روسیه موافق کاهش نفوذ ایران در سوریه است و حتی برای دور کردن نیروهای ایران و شبه‌نظامیان شیعه از بلندی‌های جولان به میزان ۸۰ تا ۱۰۰ کیلومتر و جلوگیری از قاچاق سلاح از راه زمین و هوا، به طور جدی کوشش خواهد کرد.

اما نقطه اختلاف، براساس نظرات هر سه طرف، خروج نیروهای ایرانی از خاک سوریه است؛ زیرا در حالی که اسرائیل بر سر خروج این نیروها تأکید دارد، روسیه با این کار مخالف است. مطابق اظهارات مشاور امنیت ملی روسیه، روس‌ها حضور ایران را مشروع می‌دانند، چون بر اساس درخواست حکومت سوریه صورت گرفته است. هم‌چنین این مقام نامبرده روسی، به مشارکت ایران با روسیه در مبارزه با تروریسم در سوریه اشاره کرده بر روابط دوستانه موجود میان روسیه و ایران در عین تعهد کشورش بر امنیت اسرائیل تأکید کرد.

اما در رابطه با تأثیر کنفرانس امنیتی بیت‌المقدس بر جهان عرب، باید خاطرنشان کرد که برنامه این کنفرانس منافع منطقه‌ای و تهدیدهای ایران به کشورهای عربی را درنظر ندارد و فقط منافع جهت‌های شرکت‌کننده را منعکس می‌کند.

اسرائیل می‌خواهد ثابت کند که یک کشور تأثیرگذار وکلیدی است و در باره بسیاری از پرونده‌های منطقه‌ای دارای طرح مشخص است. این کشور با استفاده از وضع موجود می‌خواهد میان روسیه به عنوان یک بازیگر اساسی در بسیاری از موضوعات منطقه و میان آمریکا به عنوان یک ابرقدرت، نزدیکی و تفاهم ایجاد کند.