فردا (جمعه) مهلت شرکت در مزایده موسسه هرمن هیستوریکا در آلمان به پایان می‌رسد. این نوبت از حراج این موسسه به این دلیل اهمیت دارد که یکی از زیباترین پیراهن‌های شهبانو فرح پهلوی در آن عرضه می‌شود.
هرمن هیستوریکا حدود یک ماه پیش با انتشار تصاویری از پیراهن بلند ابریشمی سفید با آرایه‌های سوزن‌دوزی بلوچ به رنگ فیروزه‌ای، آن را به قیمت پایه ۷۵۰۰ یورو به حراج گذاشت.
بی‌شک شهبانو فرح پهلوی نقش مهمی در شناساندن هنر سنتی ایرانیان به جهان داشت. تأکید او بر استفاده از هنرهای سنتی‌ای که مهجور مانده بودند سبب شد تا بسیاری از چهره‌های جهانی به ایده استفاده از هنر محلی برای طراحی لباس‌های مدرن توجه بیشتری نشان دهند.
شهبانو فرح پهلوی در گفتگو با ایندیپندنت فارسی درباره ایده استفاده از صنایع‌دستی ایران برای طراحی لباس‌های سلطنتی می‌گوید که «من خیلی علاقه‌مند به پیشرفت روستاها و پیشرفت صنایع‌دستی بودم و می‌خواستم که لباس‌های ایرانی داشته باشم، با پارچه‌های کلاغی، قلمکار، باتیک، زری و سوزن‌دوزی. خانم غزاله صبا چند لباس با پارچه‌های محلی برایم تهیه کرد.کیوان خسروانی که معمار بود و در ضمن طراح لباس‌های ایرانی من شد و لباس‌های زیادی برای روز و شب با پارچه‌های محلی و دست‌دوزی برایم تهیه کرد. دوزندگی این لباس‌ها را خانم پری ذوالفقاری به عهده داشت.»
وی درباره اینکه چگونه سوزن‌دوزی بلوچی به لباس ملکه ایران راه یافت هم می‌گوید: «خانم ماه منیر جهانبانی در بلوچستان سوزن‌دوزی‌های بلوچ را در کارگاهی جمع می‌کرد و برای لباس‌ها دست‌دوزی می‌کردند. رنگ‌های سنتی سوزن‌دوزی بلوچ بیشتر سیاه، قرمز و سفید بود ولی خانم جهانبانی نخ‌هایی با رنگ‌های گوناگون در اختیار سوزن‌دوزها می‌گذاشت و خیلی از لباس‌های من با رنگ‌های مختلف سوزن‌دوزی بلوچ شد»
ملکه ایران درباره تأثیر استفاده از این هنر ایرانی بر مخاطب جهانی هم گفت: «لباس‌های زری در کارگاه‌های وزارت فرهنگ و هنر تهیه می‌شد. استفاده من از این لباس‌ها باعث شناساندن طراحان و دوزندگان ایرانی در دنیا بود. عکسی دیدم که الیزابت تیلور یک دست لباس زیبا کار دست بلوچ بر تن داشت اگر کسان دیگری هم بودند من نمی‌دانم.»
اما چگونه پیراهن بلند و زیبای ملکه ایران به حراجی آلمان راه یافت؟ در زمان اعلام حراج مشخص نبود که آیا این پیراهن، همان لباسی است که شهبانو در خردادماه ۱۳۵۱ و در جریان دیدار رسمی ریچارد نیکسون و همسرش از ایران به تن داشت یا نه.
ریچارد نیکسون رییس جمهور آمریکا و همسرش در ضیافتی در کاخ نیاوران به همراه شاه و ملکه ایران، ۳۰ می ۱۹۷۲- FotoStock
سال‌ها پیش در ابتدای دهه ۷۰ میلادی، پس از آنکه تصویر ملکه ایران در این پیراهن توسط خبرگزاری‌ها به سراسر دنیا مخابره شد، دختری اهل آلمان غربی از شهبانو تقاضا کرد که این پیراهن را برای جشن عروسی خود بر تن کند. بنا بر خواست ملکه ایران نمونه مشابه همان پیراهن که توسط کیوان خسروانی طراحی‌شده بود، دوباره دوخته و به سفارت شاهنشاهی ایران در بن، پایتخت آلمان غربی که عروس جوان در آن اقامت داشته است، فرستاده می‌شود.
ایندیپندنت فارسی در تماس با «دکتر برنهارد پاچر»، مدیر اجرایی موسسه هرمان هیستوریکا همین سؤال را مطرح کرد. آقای پاچر در پاسخ اعلام کرد که این لباس در سال ۱۹۷۵ از سوی سفارت شاهنشاهی ایران در آلمان غربی به نیابت از دفتر ملکه ایران به دختری اهدا شده است.
نامه سفارت شاهنشاهی ایران در بن برای فردی که لباس به او اهدا شده بود
آقای پاچر به ایندیپندنت گفت که مالک کنونی این پیراهن همسر فردی است که لباس به او اهدا شده و این دختر از دنیا رفته است و به دلیل قوانین حراج، نام حقیقی مالک و برنده مزایده اعلام نخواهد شد.
کامبیز آتابای، رئیس دفتر مخصوص شهبانو فرح پهلوی نیز در گفتگو با ایندیپندنت فارسی بر همین روایت صحه گذاشت و اعلام کرد که پیراهن مذکور «به‌احتمال زیاد» هدیه‌ای است که ملکه برای دختری در آلمان فرستادند.
رئیس دفتر شهبانو فرح پهلوی همچنین به ایندیپندنت فارسی گفت: «این لباس کپی برابر اصل لباس معروفی است که شهبانو در مراسم رسمی متعددی آن را پوشیدند.»
شهبانو فرح پهلوی در زمان خروج از ایران در سال ۱۳۵۷ هیچ‌کدام از جامه‌های فاخر خود را همراه نبرد، پیراهنی بلند سفید با سوزن‌دوزی بلوچی، هم‌اکنون همراه با سایر لباس‌های رسمی وی در مجموعه سعدآباد نگهداری می‌شود.
ایده استفاده از سوزن‌دوزی بلوچ را خانم منیر جهانبانی به ملکه معرفی کرد. کیوان خسروانی آنها را طراحی و خانم پری ذوالفقاری دوزنده جامه‌های ملکه ایران بودند. سوزن‌دوزی‌های روی این پیراهن را نیز خانم مهتاب نوروزی، استاد مسلم سوزن‌دوزی بلوچستان روی این طرح‌ها انجام می‌دادند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
شهبانو درباره دلیل خارج نکردن این پیراهن از ایران می‌گوید که «این لباس‌ها کارهای زیبای هنر ایران بود و می‌خواستم از لحاظ تاریخی در ایران بماند.»
لباسی که در آلمان به حراج گذاشته می‌شود به دلیل زیبایی آن شاید مشهور‌ترین لباس سنتی شهبانو فرح در دوران حضور در ایران به‌عنوان ملکه باشد. اکنون می‌دانیم که از این لباس دست‌کم سه عدد دوخته شده است. یکی از این لباس‌ها که شهبانو فرح پهلوی آنها را به تن کرده است هم‌اکنون در مجموعه سعدآباد نگهداری می‌شود. دومین دوخت این لباس به دختری در آلمان هدیه شده و فردا به حراج گذاشته می‌شود. اما دوخت سومی هم از این لباس وجود دارد که بنا به اعلام دفتر شهبانو، به‌وسیله خانم پری ذوالفقاری، دوزنده لباس در سال ۲۰۰۰ به پاریس منتقل شد و اکنون در اختیار موزه Palais Galliera است.
دفتر مخصوص شهبانو به ما اطلاع داد که دوخت سوم این لباس همچنان در موزه Palais Galliera قرار دارد و بازدیدکنندگان می‌توانند هنر زیبای زنان ایرانی را در این موزه از نزدیک ببینند.
