مراسم حجِ واجب (تمتع) امسال از ۱۷ تیر تا ۲۶ مرداد ماه در شهرهای مکه و مدینه عربستان سعودی برگزار خواهد شد و بیش از ۸۶ هزار زائر ایرانی راهی مکه خواهند شد.
کشور عربستان به منظور کنترل جمعیت طی حج واجب که در یک زمان معین در سال اتفاق می‌افتد، بر اساس جمعیت مسلمان هر کشور میزان سهمیه مشخصی در نظر گرفته است که اندونزی بیشترین سهمیه را داراست. سهمیه ایران معادل با ۶ درصد جمعیت این کشور در نظر گرفته شده است و با توجه به افزایش نجومی قیمت‌ها و تورم کمرشکن، هزینه این سفر زیارتی با اعمال ارز دولتی (نیمایی) میانگین ۲۵ میلیون تومان نگه داشته شده است. این در حالیست که این رقم سال گذشته ۱۳ میلیون تومان بود.
اگرچه مراسم حج یک مراسم مذهبی، زیارتی و گردشگری است ولی با توجه به روابط سیاسی دو کشور ایران و عربستان بعضا به یک ابزار سیاسی نیز تبدیل می‌شود. هرچند قدرت اقتصادی این سفر بر ابعاد سیاسی آن غلبه می‌کند و هر دو کشور از بسیاری از مسائل پیش آمده چشم پوشی می‌کنند. درآمد سالانه عربستان از مراسم حج هنوز زیر ۱۰ درصد از درآمد فروش نفت این کشور است ولی ۱۲ میلیارد دلار در سال برای کشوری که در صدد کاهش وابستگی به نفت است، حائز اهمیت است.
بیش از ۸ میلیون زائر در طول سال برای حج تمتع و عمره به عربستان سفر می‌کنند که به گزارش بی بی سی، حدود ۲۳ میلیارد دلار در این کشور خرج می‌کنند. اتاق بازرگانی مکه برآورد کرده است که هر زائر خارجی حج تمتع، حدود چهار هزار و ۶۰۰ دلار هزینه می‌کند.
از سوی دیگر، این مراسم برای دولت ایران نیز پرمنفعت است. زائرین، تنها برای ثبت نام در کاروان حج باید نفری ۴۰ دلار به اضافه حق الزحمه کارگزاری و بیمه خدمات درمانی پرداخت کنند.
با این حال، امسال نگرانی در کلام مسئولین ایرانی موج می‌زند. جملگی از اهمیت «تامین امنیت» زائران ایرانی گفتند و به آنها سِمَت سفیری اعطا کردند تا نماینده فرهنگ ایران باشند. آیت‌الله علی خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، در دیدار با کارگزاران حج گفت: «دولت سعودی بدون امنیتی کردن محیط امنیت و کرامت حجاج را تأمین کند». وی افزود: «هر حاجی ایرانی باید با رفتار و گفتار و متانت خود، به ملیت، هویت و جمهوری اسلامی ایران آبرو ببخشد».
اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهور، در این رابطه گفت: «کشور عربستان باید به وظایف و مسئولیت‌هایش در برگزاری باشکوه مراسم حج عمل کند و دنیای اسلام باید برگزاری هرچه بهتر و مطلوبتر حج را از کشور عربستان مطالبه نماید. همه دستگاه‌ها و نهادهای مرتبط باید بر حفظ عزت و کرامت حجاج ایرانی تاکید کنند».
علیرضا رشیدیان، رئیس سازمان حج و زیارت نیز به باشگاه خبرنگاران جوان گفت: «در سفری که به عربستان داشتیم و مذاکراتی که با وزیر حج این کشور انجام دادیم، مقدمات کار فراهم شد و نمایندگی ما مستقر شد. بعد از آن هم کمیته‌های مسکن، تغذیه، تدارکات و حمل و نقل به آنجا منتقل شدند و قراردادهایشان را بستند و مقرر شده برای اعزام حجاج ایرانی از حمل و نقل هوایی داخلی استفاده شود. خوشبختانه کلیه تمهیدات لازم با توجه به تامین اعتبارات لازم توسط دولت با ارز مصوب انجام شد و انشالله امیدواریم بدون مشکل در این سفر آرامش و امنیت و عزت و کرامت زائران ایران اسلامی حفظ شود».
اشاره رشیدیان به استفاده از پروازهای داخلی به این نکته است که حمل و نقل زائرین، هر سال بین خطوط هوایی ایران و عربستان نصف می‌شد ولی امسال بنا به دلایل اعلام نشده، این توافق حاصل نشد و شرکت هواپیمایی ایران کلیه نقل و انتقالات را بر عهده گرفت. اسحاق جهانگیری در اینباره گفت: «سازمان حج و زیارت با همکاری سازمان هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران اقدامات لازم را برای جابجایی حجاج ایرانی انجام داده‌اند و هیچ مشکلی در این خصوص وجود ندارد، اما لازم است وزارت امور خارجه و سازمان حج و زیارت مراتب اعتراض و گلایه مندی کشورمان را به دولت عربستان منتقل کنند و خواستار رفع برخی موانع شوند».
گفتنی است سفارتخانه‌های ایران و عربستان از سال ۱۳۹۵ پس از حمله به سفارت عربستان در تهران و مشهد بسته هستند و طبق توافق دو کشور روادیدهای ایرانیان برای مراسم حج به صورت الکترونیکی صادر شد. عربستان از سال ۹۶ با ایجاد سامانه «مسار» خدمات روادید همه حجاج را از این طریق انجام می‌دهد.
مسافران ایرانی در ۵۷۵ کاروانِ شیعه و سنی اعزام می‌شوند و ۵۷ درصد زائرین زن هستند؛ میانگین سنی کلیه زائرین نیز بالای ۶۰ سال است.
