هند چگونه از عهده موج گرما بر می‌آید

در این هفته، دولت فرانسه به گونه‌ای بی‌سابقه، در ارتباط با موج گرمایی که دمای روستای جنوبی «گایارگ لوُ مُنتوُ» را به چهل و پنج درجه رساند، هشدار قرمز صادر کرد

ساکنان مناطق شمالی هند که دمای هوا در آن در ماه جاری از پنجاه درجه تجاوز کرد، از خود خواهند پرسید اینهمه سروصدا در فرانسه برای چیست؟

در حالیکه اروپا از گرما بی‌حال شده بود، هند و همسایه‌اش پاکستان، با دمایی طولانی و بی‌سابقه در دهه‌های گذشته دست و پنجه نرم می‌کردند.

گزارش شده که از نیمه ماه مه، دستکم یکصد و سی نفر در هند بر اثر گرما جان سپرده‌اند، هرچند که به خاطر ناکافی بودن اطلاعات موجود، احتمالا آمار مرگ و میر ناشی از گرما بسیار بالاتر است. دمای هوا در دهلی، پایتخت هند، در ماه ژوئن به چهل و هشت درجه رسید، اما موج گرما منطقه بزرگی از ایالت راجستان در غرب تا بیهار در شرق را آماج خود کرد.

در حالیکه گرمای شدید بدون وقفه در شهرهای بزرگ و کوچک و روستاهای هند ادامه دارد، خنک نگاه نداشتن بدن می‌تواند به مرگ بیانجامد.

دیلِپ ماوالانکار، رئیس انستیتوی بهداشت عمومی «گاندینگَر»، نخستین دانشگاه بهداشت عمومی درهند، می‌گوید: «وقتی دمای هوا از سی و هفت درجه بالاتر می‌رود، بدن انسان شروع به جذب گرما می‌کند. بدن برای جبران آن عرق می‌کند که به معنی آن است که قلب باید بیشتر و بیشتر بزند. در افرادی که قلب، کلیه و جریان خونشان ضعیف است، و نیز سالمندان و کودکان، سیستم بدن از کار می‌افتد و به همین دلیل راهی بیمارستان می‌شوند».

او می‌افزاید: «اما حتی در جوانان سالم و فعال هم اگر حرارت بدن از چهل درجه تجاوز کند، مغز شروع می‌کند به از کار افتادن و اگر به سرعت خنک نشود می‌تواند لطمات جبران ناپذیری به آن وارد شود یا به مرگ منتهی شود».

کارشناسان می‌گویند با افزایش دمای زمین، احتمال موج‌های گرمایی که اروپا در سال ۲۰۱۸ تجربه کرد، دو برابر می‌شود. اما هنوز زود است که موج گرمای کنونی را به تغییرات آب و هوا مرتبط دانست.

اما جالب است که حداکثر دمای هوا در هند در تابستان جاری – هرچند بالا – در محدوده انتظارات نوسانات حرارت برای ماه‌های مه و ژوئن بوده است.

سَنجیو پانسالکار، در مورد هوای روستای «ناگپور» در «ماهاراشترا» که در آن بزرگ شده است، می‌گوید: «ما هر تابستان شاهد دمای چهل و هفت یا چهل و هشت درجه هستیم». این استاد دانشگاه که برای «بنیاد دگرگونی روستاهای هند» کار می‌کند، معتقد است که جهانیان به ویژه جوانان ساکن در شهرهای جنوب آسیا می‌توانند تکنیک‌های هندی‌ها را برای مقابله با گرمای شدید فرا بگیرند.

بسیاری از توصیه‌های او، ساده و عملی است – برای مثال، پیش از خروج از خانه و ورود به گرما، آب فراوان بنوشید. صبر نکنید نخست تشنه‌تان شود.

او مصرا خاطرنشان می‌کند که در «ناگپور» «هرکس بدون سر پوش و بدون آن که گوش‌هایش را بپوشاند، از خانه بیرون می‌رود، بلافاصله توسط غریبه‌ها متوقف می‌شود تا این کار را انجام دهد».

او می‌گوید از نوشابه خنک باید بشدت پرهیز کرد زیرا به سیستم بدن که بیش از حد داغ شده، شوک وارد می‌کند: «ما معتقدیم که در گرمای تابستان بهترین نوشابه یک فنجان چای داغ است».

اگر باید کاری را در فضای باز انجام داد، کار باید صبح زود شروع شده، از ساعت یازده تا پنج عصر تعطیل، و سرشب تمام شود. پانسالکار می‌گوید:« مناطق مختلف مکانیزم‌های مختلفی برای مقابله با گرما دارند، اما اینها اصول اساسی و بسیار ساده هستند».

او اذعان می‌کند که از درمان‌های خانگی عجیبی هم برای مبارزه با گرما استفاده می‌شود. به گفته او، در منطقه روستایی «ماهاراشترا» کسانی که ناچارند برای آوردن آب مسافت زیادی را طی کنند، بیشتر از سایرین در معرض گرمازدگی قرار دارند و به همین جهت، دست به اقداماتی افراطی می‌زنند.

او می‌گوید:«همیشه باید یک عدد پیاز را که به دو نیمه کرده‌اید، همراه داشته باشید. نمی‌دانم دلیل آن چیست، تنها آنچه مردم به آن اعتقاد دارند را می‌گویم. ما فکر می‌کنیم پیاز همواره شما را در مقابل گرما حفاظت می‌کند».

در ایالت «بیهار»معمول‌ترین توصیه برای زنده ماندن در گرما نوشیدن «ساتو» است که از آرد نخود حل شده در آب همراه با نمک و فلفل ساخته می‌شود.

یک حقوقدان اهل «بیهار» در دهلی می‌گوید :«طعم آن، نهایتا، شور است که فکر نمی‌کنم با ذائقه اروپایی‌ها جور دربیاید. می‌گویند موثر است، اما راستش فکر می‌کنم به خاطر آن است که به بدن مایعات و دو عنصر آهن و پروتئین می‌رساند که در رژیم معمول هندی‌ها کم است».

ماوالانکار می‌گوید اعتقاد به خواص پیاز برای مقابله با گرما که عمدتا به صورت خام در سالاد صرف می‌شود تا مستقیما روی پوست بدن، در سراسر هند معمول است، اما به جز چند رساله دانشجویی، مطالعه دیگری روی آن انجام نشده است.

یکی دیگر از روش‌های سنتی مقابله با گرما، در برنامه پیشگامانه احمدآباد موسوم به «طرح ضربتی گرما» به کار گرفته شده است. این نخستین برنامه رسمی مبارزه با گرمازدگی در کشور است که گفته می‌شود در موج گرمای سال ۲۰۱۵ جان صدها نفر را در احمدآباد نجات داد.

از تعطیل کردن کار در نیمه روز گذشته، این طرح شامل یک سیستم هشداردهنده «قرمز» برای روزهایی است که دمای هوا از چهل و پنج درجه می‌گذرد. شهرداری احمدآباد دستور داده است پارک‌های پردرخت در ساعات بعدازظهر بروی مردم باز باشد که در سایه آنها پناه بگیرند. در تابستان‌های گذشته، اینگونه پارک‌ها تنها بروی ساکنین ثروتمندتر شهر باز بود که صبح‌ها و عصرها در آن قدم بزنند.

بیمارستان‌ها و آمبولانس‌ها با کیسه‌های یخ، و در گرم‌ترین روزها، با «بخش‌های خنک کننده»  در حال آماده باش قرار گرفتند. این برنامه، ساکنین خانه‌های با سقف حلبی را ترغیب می‌کند که پشت بام‌شان را با رنگ سفید بپوشانند که حرارت را از شهردفع کند.

ماوالانکار می‌افزاید: «ما در احمدآباد نشان داده‌ایم که به یک طرح ضربتی نیاز است». گرفتاری آن جاست که پس از گذشت چند سال، این طرح در تنها پانزده شهر هند پیاده شده است.

فرانسه، به سهم خود، دارای یک طرح رسمی و جاافتاده برای مقابله با گرماست. بزرگترین مسئله در اروپا – که با افزایش دمای زمین بیشتر با آن روبرو خواهد بود – این است که اروپایی‌ها یا برای رویارویی با آن آماده نیستند، یا خطرات ناشی از گرما را جدی نمی‌گیرند. همچنین، ساختارها برای تحمل دمای بیش از چهل درجه درست نشده‌اند.

در هند، دیوار خانه‌ها سنتا کلفت و با گل و ملات عایق بندی شده و سقف خانه‌ها بلند و پشت بام آن با ساقه گیاه‌های خشک پوشیده شده است که همگی به خنک نگاه داشتن هوای داخل خانه کمک می‌کند.

پانسالکار می‌گوید، خانه‌های اروپایی چنین خصوصیاتی ندارند چه برسد به تهویه مطبوع یا حتی پنکه. مردم در عوض پوشاندن سر و گردنشان، وقتی هوا آفتابی است، لخت می‌شوند، و با یک لیوان آبجو در دستشان، بدون هیچ حفاظی (زیر آفتاب) می‌نشینند.

او می‌افزاید: «در هند، ما خود را با گرما وفق داده‌ایم و مردم به ویژه روستائیان کمتر نگران ظاهرشان هستند. اروپائیان بیشتر قربانی مد هستند تا اولویت دادن به حفاظت (از خودشان). این تمایل بشر است».

او خاطرنشان می‌کند که علاقه به ظاهر به شهرهای هند هم سرایت کرده و جوانان در دهلی، بمبئی و دیگر شهرها بیشتر و بیشتر از مد لباس و رفتارهای غربی پیروی می‌کنند.

ماوالانکار می‌گوید: «اینطور شده که مردم، به ویژه طبقه متوسط، راه‌های سنتی تطبیق خود را با گرما تغییر داده‌اند. آنها در ساختمان‌های مجهز به تهویه زندگی و کار می‌کنند، و با اتوموبیل‌های کولردار این‌طرف و آن‌طرف می‌روند». 

اما به گفته او، تنها دو درصد هندی‌ها به دستگاه‌های تهویه دسترسی دارند، و در حالیکه انتظار می‌رود شهرهای بزرگ در آینده نزدیک همراه با گرما با کمبود آب مواجه شوند، دولت با چشم بسته به سوی شرایطی گام برمی‌دارد که در آن بحران بی آبی همراه با موج گرما نتایجی فاجعه بار برای ساکنین شهرها به دنبال خواهد داشت.

او می‌افزاید: «هند، همچنین، باید راه‌های سنتی مقابله با گرمای شدید را دوباره فراگیرد. باید در دو جبهه کار کنیم – دسترسی به آب و بهبود راه‌های مقابله با گرما. زیرا اگر قرار باشد هوایی حتی گرم‌تر از این را تحمل کنیم، نه دستگاه‌های تهویه، بلکه آب ابزار اصلی حفظ حیات خواهد بود».