نیوزیلند در آخر هفته‌ای که در پیش روست نه تنها نخست‌وزیرش را انتخاب می‌کند بلکه در مورد فروش آزادانه ماری‌جوانا در فروشگاه‌های محلی که سایه‌اش را بر این انتخابات افکنده، رای خواهد داد. 

نیوزیلند در کنار انتخابات عمومی، دو سؤال را به همه‌پرسی خواهد گذاشت. 

«قانون پیشنهادی ماری‌جوانا» و «لایحه کنترل» به افراد بالای ۲۰ سال اجازه می‌دهد همه روزه ۱۴ گرم ماری‌جوانا را از فروشگاه‌های دارای مجوز خریداری کنند و هر خانوار تا چهار گیاه ماری‌جوانا پرورش دهند.  

هشتاد درصد شهروندان نیوزیلند اذعان داشته‌اند که ماری‌جوانا را امتحان کرده‌اند و پلیس محلی به طور سرانه بیش از هر کشور دیگری در جهان مردم را به دلیل ماری‌جوانا بازداشت کرده است. کسانی که به دلیل حمل ماری‌جوانا بازداشت می‌شوند می‌توانند با یک جریمه ۵۰۰ دلاری یا ۱۴ سال حبس روبه‌رو شوند. 

براساس قانون جدید هر فرد زیر ۲۰ سال که به جرم حمل (یا استفاده از) ماری‌جوانا بازداشت شود، باید در جلسات آموزشی شرکت کند. 

نظرخواهی‌هایی که از سال ۲۰۱۸ در مورد حمایت عمومی از قانون جدید انجام شده است حاکی از ۲۹ تا ۶۰ درصد حمایت از آن است اما هفته گذشته یک شبکه خبری مهم در نیوزیلند گفت پژوهش‌هایش نشان می‌دهد که ۴۹ درصد مردم خواهان اصلاح قانون (مرتبط با حمل و استفاده از ماری‌جوانا) هستند. 

هلن کلارک، نخست‌وزیر پیشین نیوزیلند در سال‌های میان ۱۹۹۹ و ۲۰۰۸ که در پایان این دوره به سازمان ملل متحد در نیویورک پیوست، پرچمدار تغییر قانون بود. 

خانم کلارک گفت: «جنایی کردن (حمل و استفاده از) ماری‌جوانا در طول دهه‌ها لطمات بی‌شماری به مردم زده است و باید متوقف شود. نباید جوانانمان یا هر فرد دیگری از هر رده سنی را به سبب استفاده از این ماده، بزهکار تلقی کنیم. جوان ۲۰ساله یا بزرگ‌تر از حالا به بعد می‌تواند آن را قانونا خریداری کند بدون آن که با احتمال بازداشت، پیگیری قانونی، حبس بالقوه و تخریب آینده‌اش روبه‌رو شود.» 

رهبر سابق حزب کارگر گفت ماری‌جوانا مسائل اجتماعی و بهداشتی خود را دارد اما مشروب هم به همچنین: «ما سال‌ها با ماری‌جوانا دست به گریبان بوده‌ایم و به استفاده گسترده آن (توسط افراد جامعه) عادت کرده‌ایم.» 

اگر ۵۰ درصد آراء یا بیش از آن با اصلاح قانون موافق باشند، پیش‌نویس این لایحه با بازگشایی مجلس پس از انتخابات به شور گذاشته می‌شود و احتمالا تصویب خواهد شد. این روند می‌تواند تا یک سال ادامه یابد. 

جاسیندا آردرن، کفیل نخست وزیری نیوزیلند (تا معلوم شدن نتیجه انتخابات) که انتظار می‌رود با یک پیروزی قاطع در این مقام إبقاء شود، در جریان دادن رای همراه با نامزدش، کلارک گِیفورد، که مجری برنامه ماهیگیری تلویزیون است از افشای محتوای پاسخش خودداری کرده است.   

خانم آردرن گفت: «بگذارید این طور بگویم، زمانی یک مورمون بودم اما حالا نیستم.» 

کمی بعد خانم آردرن اذعان داشت که «مدت‌ها پیش» سیگار ماری‌جوانا کشیده است اما افزود رای‌اش را در رفراندوم محرمانه نگاه می‌دارد تا بر نتیجه آن تاثیر نگذارد. 

«تصمیم من درمورد این که می‌خواهم افکار عمومی نیوزیلند در مورد آن رای بدهد، کاملا روشن بود. نمی‌خواستم این یک تصمیم سیاسی باشد. من پاسخم را پس از تصمیم نیوزیلند علنی خواهم کرد.» 

منتقدان خانم آردرن به سرعت او را متهم کردند که تصمیمش صرفا راهبردی و هدف آن ارعاب رای‌دهندگان محافظه‌کار و مسیحی بوده است. 

در این میان، رقیب اصلی خانم آردرن درصدد بهره‌برداری ازعدم تمایل او به افشای پاسخش در همه‌پرسی برآمده است.  

خانم کالینز که قویا با تغییر قانون مخالف است، گفت: «او موظف است نظراتش را به اطلاع مردم نیوزیلند برساند.  

من علیه این لایحه و آزادسازی استفاده تفریحی ماری‌جوانا در کشورمان رای خواهم داد. من می‌خواهم به ویژه از سلامت روان جوانانمان حفاظت کنم. 

مردم به خصوص در مورد مسائل اخلاقی یا آن چه ما اغلب به آن مسائل وجدانی می‌گوییم، نگرانند. آن‌ها می‌خواهند موضع شما را در این مورد بدانند.» 

هرچند به احتمال قوی نتایج انتخابات در این آخر هفته معلوم خواهد شد اما کمیسیون انتخاباتی نیوزیلند نتایج مقدماتی را تا پایان رفراندوم در۶ نوامبر اعلام نخواهد کرد.  

بخش دیگر آرای انتخاباتی به همه پرسی در مورد «اتانازی» یا مرگ آسان اختصاص دارد. 

لایحه پایان دادن به زندگی افراد بالای ۱۸ سال که دچار بیماری‌های غیرقابل تحمل و مرگبارند، اجازه می‌دهد با نظر پزشک مبنی بر این که بیش از شش ماه دیگر زنده نباشند، با آمپول مرگ به زندگیشان خاتمه دهند.