در روزهایی که بی‌وقفه رکورد تازه‌ای از آمار مبتلایان و قربانیان کووید-۱۹ از ایران مخابره می‌شود، در کشور همسایه، ترکیه، شرایط به اندازه ایران وخیم نیست.

بر اساس اطلاعات دانشگاه جانز‌هاپکینز از نرخ شیوع بیماری همه‌گیر کووید-۱۹، ایران از نظر تعداد مبتلایان در جایگاه سیزدهم و ترکیه در جایگاه بیست‌و‌یکم‌ ایستاده است. در جدول بیشترین آمار مرگ،‌ ایران در جایگاه دهم جهانی است و ترکیه در جایگاه بیست‌و دوم.

بسیاری از ناظران بین‌المللی در مورد خطر تبدیل ترکیه تحت رهبری رجب طیب اردوغان به جمهوری اسلامی ایران دوم، هشدار می‌دهند. اما به نظر می‌رسد این رهبر اسلام‌گرا دست‌کم در حفظ جان شهروندان نسبت به مقامات جمهوری اسلامی مسئولیت بیشتری احساس می‌کند.

آمار قربانیان کرونا در ترکیه،‌ کشوری با آب و هوای مشابه ایران، یک سوم ایران است. در حالی که آمار مبتلایان به کرونا در ایران به رقم ۵۳۵هزار نفر و آمار جان‌باختگان به ۳۱هزار نفر نزدیک می‌شود؛ در ترکیه ۹هزار و ۳۷۱نفر جان خود را بر اثر ابتلا به کووید-۱۹ از دست داده‌اند. تعداد مبتلایان نیز حدود ۳۵۰ هزار نفر اعلام شده است. یعنی دست‌کم ۱۸۵هزار نفر کمتر از ایران. این در حالی است که جمعیت ایران و ترکیه تقریبا مشابه یکردیگر و حدود ۸۴ میلیون نفر است.

اختلاف قابل توجه آمار ابتلا و مرگ ناشی از کرونا در ایران و ترکیه، امکان مقایسه عملکرد دولت‌ها و نقش آن در کنترل شیوع یک بیماری همه‌گیر را به خوبی به‌نمایش‌ می‌گذارد.

سیماسادات لاری، سخنگوی وزارت بهداشت ایران روز دوشنبه، در شرایطی که رکورد تازه‌ای (۳۳۷نفر) از فوتی‌های کرونا به ثبت رسید، بنابر سنت همیشگی دولت حسن روحانی، گناه ابتلا و مرگ ناشی از کرونا را هم به دوش مردم و نه سوء‌مدریت دولت انداخت. او مدعی شد، به سفر رفتن مردم، استفاده نکردن از ماسک و عادت‌های اجتماعی موج جان‌باختن این تعداد بی‌سابقه از مبتلایان به کرونا شده است.

آنچه لاری به آن اشاره نکرد، سابقه دولت و نهادهای امنیتی در لاپوشانی و پنهان‌کاری درباره موارد اولیه ابتلا به کرونا در کشور در آذرماه سال گذشته بود. یا باز ماندن مرزها و رفت و آمد آزادانه شهروندان چین به ایران در شرایطی که این کشور کانون شیوع ویروس کرونا به‌شمار می‌رفت. سخنگوی وزارت بهداشت در اظهارات روز گذشته خود به اصرار شخص روحانی به بازماندن حرم‌ها و انجام مراسم مذهبی، ترغیب شهروندان به حضور در محل کار و اماکن عمومی در حالی که کمترین امکانات و زیرساخت مناسب برای رعایت فاصله‌گیری اجتماعی در اوج کرونا وجود نداشت، اشاره‌ای نکرد. لاری همچنین نگفت دو هفته پس از اصرار رئیس‌ دولت بر بازگشایی مدارس، نرخ ابتلا و مرگ ناشی از کرونا در بین کودکان به‌یکباره جهش داشت. او به این نکته نیز اشاره نکرد که دولت روحانی به رغم توصیه شفاف سازمان بهداشت جهانی درمورد نقش ماسک در جلوگیری از شیوع کووید-۱۹، اخیرا و هشت ماه پس از اعلام رسمی شیوع کرونا در کشور، با بی‌برنامگی طرح ماسک اجباری را به اجرا گذاشته است.

اما در هفته‌ها و روزهایی که مقامات حاکم بر ایران به روشنی سرنوشت مردم و شیوع کرونا را به دست تقدیر سپرده‌اند، آمار مرگ ناشی از کرونا در روز یکشنبه در ترکیه ۷۲نفر یا حدود یک‌پنجم جان باختگان روز یکشنبه در ایران بوده است.

این روند در ترکیه در نتیجه اعمال ماه‌ها قوانین سختگیرانه و اجرای تعطیلی‌ها و قرنطینه‌های سراسری،‌ ایجاد شده است. ترکیه از آغاز شیوع کرونا مرزهای زمینی و هوایی خود را به‌ویژه با کشورهای پرخطری مانند ایران بست. ماسک را اجباری کرد و گروه‌های در معرض خطر را برای هفته‌ها در خانه‌های خود در ایزوله نگاه‌داشت.

ترکیه در روند عادی‌سازی قوانین سختگیرانه، نخست در اوایل تابستان قرنطینه تعطیلات آخر هفته را در شهرهای بزرگ لغو کرد و به تدریج سالمندان و کودکان را از ایزوله خارج کرد. برخلاف روحانی که یک هفته پس از اعلام شیوع کرونا در کشور تاکید داشت که از «روز شنبه همه روال‌ها به حالت عادی‌ بازمی‌گردد»، از اواخر بهار روند بازگشایی تدریجی کسب‌و کارها را آغاز کرد. روند بازگشت به شرایط عادی همچنان با دقت مورد ارزیابی و بازبینی قرار می‌گیرد. همچنین دولت در مورد اعمال قوانین قرنطینه یا محدودیت‌های جدید به استانداران در هر استان اختیار تام داده تا باتوجه به شرایط منطقه‌ای نسبت به برنامه‌ریزی برای اعمال محدودیت‌های بیشتر یا عادی‌سازی قوانین اقدام کند.

اما در همه حال پوشیدن ماسک برای شهروندان در خارج از خانه،‌ضدعفونی دست‌ها و حفظ قوانین فاصله‌گیری اجتماعی اجباری است.

از سوی دیگر با توجه به آغاز فصل سرما و آنفلوآنزا، ۳۴ تاسیسات برای ایزوله و قرنطینه در سراسر ترکیه در نظر گرفته شده است، پارک‌ها،‌کافه‌ها و رستوران‌ها، وسایل حمل و نقل عمومی، ترمینال‌ها و فرودگاه‌ها به دقت بازرسی می‌شوند و تمرکز ویژه‌ای روی افزایش ظرفیت انجام تست وجود خواهد داشت.