دومین و آخرین مناظره انتخاباتی نامزدهای ریاست‌جمهوری آمریکا، بر خلاف انتظار بسیاری از ایرانیان که تا ساعاتی پس از نیمه‌شب برای تماشای آن بیدار مانده بودند، اطلاعات تازه‌ای درباره سیاست دولت بعدی آمریکا در قبال ایران نداشت.

مناظره دونالد ترامپ و جو بایدن بیشتر بر دغدغه اصلی را‌ی‌دهندگان آمریکایی یعنی سیاست داخلی متمرکز بود و زمانی که نوبت به سیاست خارجی رسید، بیشتر نام روسیه، چین، اوکراین و کره شمالی به‌گوش می‌رسید تا ایران.

تنها در یک مورد، زمانی که مجری مناظره پرسشی درمورد گزارش روز چهارشنبه مقامات امنیتی آمریکا مطرح کرد، نام ایران به میان آمد. مجری از دو نامزد انتخابات ریاست جمهوری آمریکا نظرشان را درباره گزارش دخالت ایران و روسیه در انتخابات آمریکا پرسید.

دونالد ترامپ، نامزد جمهوریخواه که بیشتر نیز در مورد دخالت کشورهای خارجی در روند انتخابات آمریکا هشدار داده بود، گفت که در جریان گزارش جان رتکلیف، رئیس امنیت ملی آمریکا درمورد تلاش‌های روسیه و چین برای تضعیف کاندیداتوری خود قرار گرفته است.

اما جو بایدن، نامزد دمکرات انتخابات آمریکا که ظریف می‌گوید در دوران حضور در نمایندگی جمهوری اسلامی در سازمان ملل با او به عنوان یک سناتور آمریکایی «ارتباطات گسترده‌»‌ای داشته، پاسخ روشن‌تری ارایه داد.

بایدن گفت: «به روشنی اعلام کرده‌ام هر کشوری که در انتخابات آمریکا مداخله کند،‌ هزینه آن را می‌پردازد». او دوباره تاکید کرد، در صورتی که پیروز شود، «ایران، روسیه و چین هزینه دخالت در انتخابات آمریکا را می‌پردازند و این چیزی است که مداخله کنندگان در حاکمیت آمریکا با آن مواجه خواهند شد.»

جو بایدن همان «معجزه‌»‌ای است که مقامات جمهوری اسلامی به امید رها شدن از فشاری که در چهار سال گذشته به طور بی‌وقفه علیه آنها ادامه داشته، به آن چشم دوخته‌اند. وزارت امور خارجه و نمایندگی ایران در سازمان ملل در رد اتهام دخالت در انتخابات آمریکا از فرصت استفاده کردند تا بگویند، «تهران در انتخابات پیش رو در آمریکا ترجیحی» ندارد. اما در واقع تهران به توصیه جان کری، وزیر امور خارجه اسبق آمریکا عمل کرد که گفته بود: «چند سال باقی‌مانده از دولت ترامپ را تحمل کنید تا با جانشین دمکرات او وارد مذاکره شوید.» توصیه‌ای که ترجمه سیاست «نه‌جنگ، نه‌مذاکره» است که آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، مدت کوتاهی پس از ورود ترامپ به کاخ سفید آن را بنا نهاد.

امید تهران به تکرار تجربه توافق با دولت اوباما با نامزدی معاون دمکرات او در انتخابات ریاست‌جمهوری پیش رو در آمریکا افزایش یافته است. به ویژه که بایدن   بارها از بازگشت به برجام (در صورت پایبندی ایران به تعهداتش) سخن گفته است. البته بایدن باوجود سابقه روابط گسترده‌ای که ظریف از آن سخن می‌گوید، به جای توجه به هشدار ۴۷ سناتور جمهوریخواه آمریکایی در دوران مذاکرات هسته‌ای، آنها را به «تضعیف دولت اوباما» متهم کرد. این سناتورها سه سال قبل از خروج آمریکا از برجام در نامه‌ای به مقامات تهران هشدار داده بودند هرگونه توافقی که به تایید کنگره نرسیده باشد، «تنها تا پایان دولت وقت معتبر خواهد بود». بایدن در آن زمان آنها را به باد انتقاد گرفت و ظریف هم که این نامه را «ترفندی انتخاباتی» خوانده بود تا ماه‌ها پس از خروج آمریکا از برجام نیز آن را انکار می‌کرد.

تحولات اخیر در منطقه به ویژه پس از انفجار تانکرهای نفتی در خلیج فارس، حمله به آرامکو و اخیرا روند صلح کشورهای عربی با اسرائیل به گونه‌ای پیش رفته است که حتی اگر دولت احتمالی بایدن بخواهد نیز نمی‌تواند مذاکرات آتی با تهران را به بحث هسته‌ای محدود نگاه‌دارد. علاوه بر این، شبکه‌ای از تحریم‌های یکجانبه و ثانویه آمریکا علیه ایران که در دو سال اخیر بر مبنای «حمایت از تروریسم» یا «نقض حقوق بشر» اعمال شده، میراثی است که از دولت ترامپ برای دولت بعدی آمریکا به یادگار می‌ماند. لازمه لغو بسیاری از این تحریم‌ها در صورتی که جو بایدن پیروز انتخابات باشد، اثبات بی‌اساس بودن اتهاماتی است که این تحریم‌ها بر مبنای آن بنا شده است.

از سوی دیگر، آنچه حامیان ایرانی معامله با دمکرات‌ها به جای جمهوریخواهان آمریکایی به آن اشاره نمی‌کنند، ثابت ماندن اصول کلی چارچوب سیاست خارجی آمریکا به ویژه در حمایت از اسرائیل و عربستان سعودی است. باتوجه به تحولات یک سال و نیم اخیر در منطقه و اقداماتی که به جمهوری اسلامی ایران نسبت داده شد، نه برای دمکرات‌ها راهی جز یک توافق فراتر از موضوع هسته‌ای با در نظر گرفتن دغدغه‌های امنیتی متحدان باقی مانده، نه برای جمهوریخواهان. این موضوعی است که علاوه بر مقامات دولت ترامپ، کامالا هریس، معاون منتخب جو بایدن نیز به آن اشاره کرده است.

آرون کیاک،‌ مشاور بایدن در امور یهودیان در گفت‌و‌گو با اورشلیم پست به روشنی از برنامه دولت احتمالی نامزد دمکرات انتخابات آمریکا برای اطمینان از عدم دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای پرده برداشته و می‌گوید همه گزینه‌ها روی میز است. به گفته کیاک، نه تنها برنامه‌های هسته‌ای، بلکه برنامه‌های موشکی و عملیات داخلی و منطقه‌ای جمهوری اسلامی نیز در کانون توجه دولت بایدن قرار خواهد داشت.

بایدنِ محبوب تهران در صورت پیروزی در انتخابات در مقایسه با ترامپ راه آسان‌تری برای معامله با جمهوری اسلامی پیش رو خواهد داشت، اما نمی‌تواند بار دیگر هزینه‌های تجربه شکست خورده اوباما در توافق تک‌بُعدی با ایران را بپذیرد.