حدود بیست سال پیش، زهره بهمن که تازه از دانشگاه فارغ‌التحصیل شده بود و می‌خواست در راه دشوار پیکار برای تامین حقوق برابر زنان در افغانستان گام بردارد، به اجلاس بُن دعوت شد. در حاشیه نشست، او تصادفی در کنار استاد محبوبه حقوقمل جا خوش کرد. در جریان همایش، زهره جوان می‌خواست نظر بدهد و دستش را بالا برد تا نوبت بگیرد، اما دوباره پایین آورد. او کم‌جرأت بود. خانم حقوقمل خود را به زهره نزدیک کرد و گفت:«میکروفنت را روشن کن و حرف بزن. حرف مرا هم تو بزن. آرام منشین.»
تشویق و توانمندی زنان برای کسب حقوق برابرشان در جامعه مردسالار افغانستان، گوهر تلاش‌های چنددهه خانم حقوقمل را تشکیل می‌داد.
او به‌تازگی در بستر بیماری در کابل درگذشت.
بسیاری از محبوبه حقوقمل به عنوان «مبارز آرام، متین و مقاوم» یاد می‌کنند. تمرکز تلاش‌های او برای حاکمیت قانون، حقوق زنان و آموزش نسل جدیدی از فعالان حقوق بشر بود.
او از نسل زنان حقوقدان افغانستان بود که دغدغه نخستین‌شان راه یافتن به قوه قضایه و رسیدگی به قضایای مربوط به زنان بود.
امروز افغانستان حدود ۳۰۰ قاضی زن دارد که ۸ درصد قضات کشور را تشکیل می‌دهند. اما بیشتر این قضات در پایتخت کابل فعالیت می‌کنند.
محبوبه حقوقمل، فرزند نورمحمد، ۷۶ سال پیش در کابل متولد شد. اما در همان کودکی پدرش را از دست داد. اما مادرش که معلم بود، به آموزش دخترش همت گماشت و به او آموخت که در دروس مدرسه، ممتاز شود.
محبوبه درس خواند و به دبیرستان هم اکتفا نکرد و به دانشگاه رفت و در رشته حقوق ادامه تحصیل داد. او در سال۱۳۶۰ به عنوان مدیر دپارتمان روابط بین‌المللی دانشکده حقوق وعلوم سیاسی دانشگاه کابل برگزیده شد و سال‌ها در آن جایگاه برای آموزش نسل جوان حقوقدان افغانستان تلاش ورزید. با تسلط طالبان بر شهر کابل، محبوبه حقوقمل هم خانه‌نشین شد.
او در سال‌های تدریس نیز در رشته حقوق اساسی و روابط بین‌المللی درس خواند و مدرک فوق‌لیسانس گرفت.
خانم حقوقمل ریاست دانشکده حقوق و موسسه نسوان را نیز در کارنامه داشت. در اوج جنگ داخلی، به پاکستان مهاجر شد و در سال ۱۳۷۷ باز هم به عنوان رئیس کمسیون دفاع از حقوق زنان در پیشاور انجام وظیفه کرد.
با حمله آمریکا به افغانستان و برگزاری کنفرانس بن برای تعیین نقشه راه سیاسی آینده این کشور، نشستی با حضور نمایندگان جامعه مدنی در حاشیه کنفرانس بن برگزار شد و خانم حقوقمل نیز از پیشاور به آن همایش رفت.
پس از ایجاد نظام جدید سیاسی در افغانستان، محبوبه حقوقمل به معاونت اول کمسیون لویه جرگه اضطراری رسید و عضو کمسیون‌های لویه جرگه اضطراری و لویه جرگه قانون اساسی بود که قانون اساسی جدید کشور را تدوین کرد.
در دولت آقای کرزی در سال ۱۳۸۳ به عنوان وزیر دولت در امور زنان و رئیس اجتماع زنان حقوقدان افغان کار کرد، و پس از آن هم عضو مجلس سنا شد.
او جوایز متعدد حقوق بشری نیز، از جمله از آمریکا، دریافت کرد.
خانم حقوقمل می‌گفت، یکی از آرزوهایش این است که تمام ۳۴ استان افغانستان، قاضی، دادستان، و وکیل مدافع زن داشته باشند و دست‌کم یک زن هم عضو شورای ۹ نفری عالی قضا باشد. بخشی از آرزوهای این مبارز زن برآورده شده است، اما پارلمان به عضویت انیسه رسولی در شورای عالی قضایی، رای نداد.
با تمام آن تلاش‌های شخصیت‌هایی چون خانم حقوقمل و همراهان و همفکران او و دستاوردهای زنان وو مردان جق‌جو و برابری‌طلب افغانستان، کشور اکنون با چالش‌هایی رو به‌رو است که همین دستاوردها را هم در معرض خطر قرار داده است.
