پرونده یمن «نخستین آزمونی» است که می‌تواند میزان جدیت و پایبندی تهران را به توافق پکن نشان دهد. البته ملاک اصلی این است که این توافق چه تغییرات مثبتی برای بحران یمن به ارمغان می‌آورد. این درحالی است که ریاض راهبردی را دنبال می‌کند که هدف از آن تامین امنیت ملی عربستان سعودی و تقویت ثبات و امنیت در منطقه است و می‌کوشد تا برای دستیابی به این هدف، روابط خود را با متحدان بین‌المللی، ازجمله چین و ایالات متحده، توسعه دهد و درصدد بهبود روابط با کشورهایی مانند ایران و ترکیه برآید.

از آغاز بحران یمن، عربستان سعودی پیوسته تاکید می‌کند که تنها راه برون‌رفت از بحران جنگ در یمن، راه‌حل سیاسی است که همه طرف‌های سیاسی و تشکل‌های مختلف جامعه یمن در آن نقش داشته باشند. همچنین، باید در خاطر داشت که پس از کودتای گروه حوثی‌ها در سال ۲۰۱۴ و اعلام اینکه رژیم ایران از حوثی‌ها حمایت می‌کند، ائتلاف عربی به رهبری عربستان سعودی برای حمایت از دولت قانونی یمن وارد اقدام شد؛ به‌ویژه اینکه عربستان سعودی و سایر کشورهای منطقه احساس کردند که پروژه توسعه‌طلبانه ایران به حیاط‌خلوت مرزهای آن‌ها رسیده است.

آنچه امروز عربستان سعودی از «توافق پکن» می‌خواهد، این است که دولت ایران از حمایت و تسلیح حوثی‌ها دست بردارد و در کشاندن آن‌ها به میز مذاکره با هدف رسیدن به یک راه‌حل سیاسی فراگیر که جنگ را خاتمه بخشد، نقش جدی ایفا کند؛ البته توقف حملات حوثی‌ها و برقراری ثبات و امنیت در منطقه به نفع عربستان سعودی است، به‌ویژه اینکه ریاض همه تلاش‌های خود را چه در عرصه خارجی و چه در عرصه داخلی، بر پیشرفت کشور و بالابردن سطح معیشت شهرندان عربستان سعودی متمرکز کرده است.

درعین‌حال، ممکن است جمهوری اسلامی ایران همچنان برای حفظ نفوذ خود، به حمایت از حوثی‌ها و سایر شبه‌نظامیان مورد حمایتشان ادامه دهند، تا هر زمانی‌که لازم باشد، از آن‌ها به‌عنوان اهرم فشاری علیه عربستان سعودی چه در دریای سرخ و چه در نقاط دیگر منطقه استفاده کنند.

اکنون اگر ایران برخلاف «توافق پکن» به حمایت از حوثی‌ها ادامه دهد، روابط ریاض و تهران به خطر خواهد افتاد، اما اگر به مفاد توافق پایبند بماند، می‌تواند نخستین آزمون را با موفقیت پشت سر گذارد.

البته نقشی که چین در میانجی‌گری بین عربستان سعودی و ایران ایفا کرد، فراتر از توان آمریکا است، زیرا واشنگتن مانند پکن روابط گسترده‌ای با ایران ندارد که بتواند بر آن کشور تاثیرگذاری شایان ذکری داشته باشد.

البته ایالات متحده به‌طور علنی از هرگونه تلاش برای کمک به پایان جنگ در یمن و کاهش تنش‌ها در خاورمیانه استقبال می‌کند، اما با توجه به آنچه روزنامه الشرق‌الاوسط از وزارت خارجه آمریکا نقل کرده است، آمریکایی‌های بر این باورند که «تلاش‌های دیپلماتیک ایالات متحده، سازمان ملل متحد و متحدان منطقه‌ای در طول یک سال گذشته توانست به طولانی‌ترین دوره آرامش از زمان آغاز جنگ یمن منجر شود و بهترین فرصت را برای برقراری صلح و آشتی فراهم کند، با این حال، در این مدت دولت ایران متاسفانه همچنان به فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده‌اش در یمن، ازجمله ارسال محموله‌های غیرقانونی سلاح به حوثی‌ها، ادامه داد».

از سوی دیگر، آمریکا با آنچه عربستان سعودی در یمن می‌خواهد، هم‌سویی دارد و دو کشور معتقدند «توقف فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده ایران در منطقه و حمایت کامل تهران از روند صلح در یمن، می‌تواند تلاش‌هایی را که برای برقراری صلح و آرامش در یمن انجام می‌شود، تقویت کند».

با این حال، نمی‌توان موضع «ضعیف و ناکارآمد» آمریکا را در طول سالیان متمادی درقبال آنچه در یمن اتفاق افتاد، نادیده گرفت؛ به‌ویژه اینکه آمریکایی‌ها بحران سیاسی-امنیتی یمن را یک «بحران انسانی» محض توصیف می‌کنند و از کودتای حوثی‌ها و مشکل‌تراشی آن‌ها در روند صلح که به جنگ و بحران‌های انسانی بی‌شماری منجر شد، چشم‌پوشی کرده‌اند.

این درحالی است که حتی در داخل آمریکا نیز کارشناسان سیاسی از دولت ایالات متحده انتقاد می‌‌کنند و معتقدند که متحدان آمریکا هزینه سیاست‌های واشنگتن را که بیشتر به مسائل داخلی متمرکز است، می‌پردازند؛ افزون بر اینکه کاخ سفید نگرانی‌های امنیتی عربستان سعودی را در اغلب موارد نادیده می‌گیرد.

مایکل روبین، پژوهشگر برجسته اندیشکده «موسسه امریکن‌اینترپرایز» در این زمینه اظهارنظر جالبی دارد. او می‌گوید: «در دوره ریاست‌ جمهوری جورج دبلیو بوش، ایالات متحده به عربستان سعودی پیشنهاد کرد که به‌عنوان بخشی از مشارکت جهانی برای انرژی هسته‌ای، فناوری هسته‌ای را در اختیار ریاض قرار خواهد داد؛ درحالی‌که هیلاری کلینتون، چتر هسته‌ای را به آن کشور پیشنهاد کرد.» بنابراین، چرا باید درحال حاضر از ضمانت‌های دفاعی عقب‌نشینی کنیم؟ در واقع، زمان آن فرا رسیده است که ایالات متحده این واقعیت را درک کند که نمی‌تواند هر چهار سال یک‌بار، تاریخ را از نو آغاز کند.

در فرجام لازم است بگویم واشنگتن باید این حقیقت را بپذیرد که توافق برای آشتی با ریاض، بهتر از حمله به منافع عربستان سعودی توسط گروه‌های شبه‌نظامی، ایجاد رعب و وحشت و عرضه پهپادهای جنگی است و البته تا زمانی‌که تهران بر این باور باشد که باید رفتار خود را در برخورد با کشورهای منطقه تغییر دهد، نزدیکی ایران و عربستان سعودی هیچ مشکلی به‌دنبال ندارد. بنابراین، رویکرد ایران درقبال پرونده یمن، نخستین آزمونی است که اثربخشی «توافق پکن» را نشان خواهد داد.