از هنگامی که محمد بن سلمان آل سعود، ولیعهد سلمان بن عبدالعزیز شد و اصلاحات جدیدی را آغاز کرد و از زمانی که برخلاف سنت‌های قبلی، پست نخست‌وزیری نیز به او اهدا شد، زمان زیادی نمی‌گذرد، اما در همین چند سالی که گذشته است وضعیت زنان عربستانی تغییرات زیادی کرده است. شاید بتوان این اصلاحات شگفت‌انگیز را مدل دیکتاتوری توسعه خواند که با توجه به ساختار قبیله‌ای عربستان سعودی، تاکنون کارکرد خوبی داشته است و احتمالا تا وقتی که اقتصاد آن به شکوفایی برسد و طبقات جدید شکل بگیرد، می‌تواند به همین شیوه ادامه دهد. 

در بین تحولات بسیار شتابان عربستان سعودی می‌توان به متحول شدن سینما و فیلم‌سازی در این کشور اشاره کرد. کشوری که تا چند سال پیش در اکثر شهرهای آن سالن نمایش فیلم وجود نداشت،  اکنون به قطب فیلم‌سازی در منطقه تبدیل شده است. 

ساخت ۲۷ فیلم در سال ۲۰۲۲، راه‌اندازی استودیوهای فیلم‌سازی در شهر تازه تاسیس نئوم -که به «منطقه آزاد فرهنگی» عربستان سعودی تبدیل شده است-، برنامه‌ریزی برای ساخت ۱۴۰۰ سالن سینما تا سال ۲۰۲۴، کسب درآمد ۲۴۰ میلیون دلاری از سینما، آغاز فعالیت تولید مشترک با کشورهای دیگر و ایجاد امکانی برای حضور کشورهای دیگر برای تولید فیلم درعربستان سعودی، تنها نمونه کوچکی از برخی موفقیت‌های این کشور در حوزه سینما است.  

اما جمهوری اسلامی درآمد نفت را صرف اختلاس، جنگ و آدم‌کشی در لبنان، غزه، عراق و سوریه کرد و با اشغال پی‌درپی سفارتخانه‌ها، اصرار بر ساخت بمب هسته‌ای، سرکوب بی‌رحمانه مردم ایران، تحریم‌های ساختارشکنانه، مدیریت بسیار عقب‌مانده، واپس‌گرا و ناکارآمد، عملا ایران را به ویرانه‌ تبدیل کرد.  

ایران، کشوری که خیلی زود و در زمان قاجار صاحب سینما و صنعت فیلم‌سازی شده بود و می‌رفت تا به یکی از قطب‌های سینما در منطقه تبدیل شود، با به قدرت رسیدن سینماآتش‌زن‌ها، به قهقرا رفت و به‌جز دوره‌های کوتاهی که سینما کمی جان گرفت، صنعت فیلم‌سازی در این کشور همیشه نرخ نزولی داشت.

سانسور نابخردانه مانند داشتن حجاب برای خانم‌ها حتی وقتی تنها یا با «محارمشان» در خانه حضور دارند، یکی از پایه‌های عقب‌ماندگی سینما در ایران است. اما در عربستان سعودی از روز نخست مسئله حجاب خانم‌ها در فیلم منتفی شد، هر چند متاسفانه هنوز سانسورهایی در‌مورد همجنس‌گرایان اعمال می‌شود و روابط جنسی حتی در حد معقول آن نیز سانسور می‌شود، اما دیگر این‌گونه نیست که مادر نتواند فرزند خود را در آغوش بگیرد. 

 برای این‌که عربستان سعودی به قطب فیلم‌سازی تبدیل شود، پادشاهی عربستان برای تولیدکنندگان فیلم و سریال در این کشور مزایای ویژه‌ای در نظر گرفته است. به دلیل همین مزایا، تولید فیلم و سریال در این کشور رشد چشمگیری داشته و در سال ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ تعداد ۵۹ فیلم و سریال در استان العلا عربستان سعودی تولید شده است. 

کمیسیون پادشاهی استان العلا در عربستان سعودی اعلام کرده است که به تولیدکنندگان این فرصت را می‌دهد تا در میان مکان‌های تاریخی‌ این استان و طبیعت زیبای آن، مکان‌های بکر و جدیدی را برای فیلمبرداری کشف کنند. توجه داشته باشید اروپا سرزمین سرسبزی است و برای اروپاییان کویر‌ جذابیت دارد، کویری که ما نیز در ایران داریم، اما بختک جمهوری اسلامی اجازه نمی‌دهد که ایران به محلی برای ساختن فیلم‌های جهانی تبدیل شود و حتی اکنون برای ایران‌گردان نیز رفتن به کویرهای مرکزی ایران دشوار است. 

برای نمونه در استان العلا اقامتگاهی برای اسکان عوامل تولید فیلم و سریال‌ها ساخته شده است که ۳۰۰ اتاق دارد. این اتاق‌ها برای کارهای متفاوت تولیدی تجهیز شده‌اند. در راستای همین اقدام‌ها، عربستان سعودی در سال ۲۰۲۲ هنگام برگزاری هفتاد و پنجمین جشنواره کن، اعلام کرد: «هر فیلمی در عربستان سعودی ساخته شود، این کشور ۴۰ درصد از مخارج آن را بر عهده می‌گیرد. حتی اگر تولید بخشی از آثارشان در این کشور انجام شود نیز از این ۴۰ درصد بهره‌مند می‌شوند.»

حاصل این اقدام‌ها این بوده است که در طی دو سال گذشته، سه فیلم هالیوودی از جمله فیلم «قندهار» در عربستان سعودی تصویربرداری شده‌اند. 

جشنواره‌های سینمایی یکی از عوامل مهم جذب سینماگران در کشورهای مختلف است، در‌حالی‌که جمهوری اسلامی جشنواره فیلم تهران را که معتبر بود، به جشنواره‌ایی تبدیل کرد که حتی فیلم‌سازهای ایرانی هم حاضر به شرکت در آن نیستند، عربستان سعودی در ماه‌های گذشته دومین «جشنواره جهانی فیلم دریای سرخ» را برگزار کرد.

این جشنواره در منطقه تاریخی شهر جده در حاشیه دریای سرخ برگزار شد. جده اولین شهر عربستان سعودی بود که در ۱۹۶۴ میلادی (۱۳۴۳ خورشیدی) صاحب سینما شد. جالب است بدانید رئیس هیئت‌داوران دومین «جشنواره جهانی فیلم دریای سرخ»، کارگردان و فیلم‌ساز شاخص آمریکایی، الیور استون است و شخصیت‌های معروف سینمایی از‌جمله گای ریچی، اسپایک لی، شارون استون، جکی چان و شاهرخ‌خان در این جشنواره حضور داشتند. 

نکته مهم این است که این روزها با بهبود روابط بین جمهوری اسلامی و عربستان سعودی، این گمانه‌زنی وجود دارد که فعالیت مشترک سینمایی بین این دو کشور برقرار شود. البته احتمال این که با وجود جمهوری اسلامی این ارتباط برقرار شود، بسیار کم است. 

جمهوری اسلامی نتوانست با کشور ترکیه که همیشه رابطه نسبتا خوبی با این کشور داشت و یکی از قطب‌های فیلم‌ و سریال‌سازی در منطقه است، ارتباط مناسبی برقرار کند و همه پروژه‌های مشترکی که داشتند شکست خورد، چه برسد به عربستان سعودی که تاریخ پر‌تنشی با هم داشته‌اند. فراموش نکنیم که تعدادی آتش‌به‌اختیار که البته معلوم است «اختیارشان» دست کیست، از دیوار سفارت عربستان سعودی بالا رفتند و آن را اشغال کردند. 

به هر حال تا زمانی که سانسور امنیتی و مافیای سینمایی در ایران وجود دارد و سینمای ایران را مدیریت می‌کند، امید هیچ گشایشی نیست. تا زمانی که جمهوری اسلامی برقرار است اوضاع سینما مانند بقیه صنایع هر روز بدتر می‌شود.