کشف منابع جدید انرژی همیشه فرصت مناسبی برای دولت‌ها فراهم کرده است تا با سرمایه گذاری به‌موقع در این میدان‌ها، بتوانند نیازهای داخلی را تا حدی از این منابع تامین کنند، و برای فروش این منابع در بازار منطقه‌ای و جهانی نیز از قدرت چانه‌زنی بیشتری برخوردار شوند. نیاز روز افزون کشورهای عمده مصرف کننده انرژی، همیشه عامل مهمی در تعیین بازار مصرف منابع قدیمی و جدید انرژی بوده است. امروزه افزایش سهم گاز طبیعی در سبد انرژی کشورهای عمده مصرف کننده، باعث تغییر در ژئوپلیتیک انرژی از نفت به گاز شده است و منابع عظیم گاز در دریای مدیترانه نیز می‌تواند بخش مهمی از تغییر ژئوپلیتیک انرژی از نفت به گاز محسوب شود.
در حال حاضر، کشورهای ساحلی دریای مدیترانه با شتاب بیشتری در صدد استخراج گاز از بستر دریای مدیترانه هستند. در نخستین گام، این کشورها برای مصرف داخلی اقدام به حفاری‌های متعدد نموده‌اند تا پس از تامین نیاز داخلی، در صورت فراهم شدن زیرساخت مناسب در سالهای آینده، این گاز را در بازار مصرف منطقه‌ای مانند اتحادیه اروپا به‌فروش برسانند. در این بین، برخی از کشورها این فرصت را خواهند داشت تا از حق ترانزیت گاز این مناطق به بازار مصرف بهره گیرند و نیز، با تنوع‌بخشی به منابع گاز مصرفی، بتواند امنیت انرژی خویش را بیش از بیش تضمین کنند.
افزایش فعالیت‌های اکتشاف منابع گازی در منطقه، باعث افزایش رقابت کشورهای ساحلی در آن نواحی شده است. حفاری‌های اخیر ترکیه در سواحل خود و در مناطق اختصاصی نزدیک بخش ترک‌نشین قبرس، با حساسیت خاصی از سوی یونان و بخش یونانی‌نشین قبرس دنبال می‌شود. افزایش فعالیت ترکیه در منطقه، چنانچه با کشف منابع گازی همراه باشد، می‌تواند به تغییر توازن قوا در منطقه منجر شود.
لزوم سرمایه‌گذاری مشترک برای بهره‌برداری و صادرات منابع انرژی در منطقه، باعث ایجاد قطب‌بندی جدید سیاسی و اقتصادی در منطقه نیز شده است. در سالهای اخیر، دیدارهای متعددی بین مقامات یونان، قبرس و اسرائیل صورت گرفت. اولین نشست سه‌جانبه بین رهبران سه کشور، در سال ۲۰۱۶ برگزار شد. هدف از این نشست، تقویت همکاری بین سه کشور، به‌وِیژه در زمینه منابع انرژی دریای مدیترانه بود.
اسرائیل برنامه ویژه‌ای برای استفاده از منابع گازی دریای مدیترانه تدارک دیده است. در صورت برقراری ثبات در منطقه، اسرائیل می‌تواند از منابع گازی بیشتری بهره‌برداری کند. در همان سال، نشست مشابهی با حضور رهبران اسرائیل، یونان و مصر، در قاهره برگزار شد که محور اصلی مذاکرات آن نشست، بهره‌برداری از منابع دریای مدیترانه بود. اختلافات سیاسی ترکیه با این کشورها باعث شد که این کشور، برای مدتی نتواند در معادلات انرژی منطقه نقش فعالی ایفا نماید.
در ماه فوریه سال ۲۰۱۷ اسرائیل و مصر یک قرارداد ۱۵ میلیارد دلاری برای صادرات گاز امضا کردند. طبق این قرارداد، شرکت «دِلِک انرژی» اسرائیل همراه با شرکت «نوبل»، ۶۴ میلیارد متر مکعب گاز از میدان‌های «لِویاتان» و «تامِر» را به شرکت خصوصی «دولفینوس» مصر صادر خواهند کرد. امضای این قرارداد، باعث نزدیکی بیشتر دو کشور مصر و اسرائیل در مسایل منطقه‌ای و جهانی شده است. آمارهای سایت رسمی شرکت «دِلِک» حاکی است که ذخایر گاز در دو میدان «لِویاتان» و «تامِر»، در مجموع بالغ بر ۹۲۳ میلیارد متر مکعب خواهد بود.
اسرائیل، یونان و بخش یونانی‌نشین قبرس، در نظر دارند با احداث پروژه خط لوله «ایست مد»، منابع گازی منطقه را به یونان، و از آنجا به اروپا منتقل کنند. خط لوله‌ای که در حال حاضر برنامه‌ریزی شده است، از لحاظ فنی و اقتصادی مقرون به‌صرفه نیست. دو مسئله مهم دیگر، عبارت است از کافی بودن یا نبودن میزان گاز موجود در منطقه برای برآوردن نیاز اتحادیه اروپا یا سایر مشتریان در منطقه، و نیز، احتمال تداوم یا عدم تداوم تقاضای کافی برای منابع انرژی در منطقه در آینده.
اکتشاف نفت و گاز در دریای مدیترانه و مخصوصا در اطراف جزیره قبرس و کشف منابع جدید در مناطق ویژه اقتصادی، می‌تواند نقش خاصی در امنیت انرژی کشورهای همسایه ایفا کند. در حال حاضر، شرکت‌های بزرگ انرژی دنیا مثل اکسون موبیل آمریکا، نوبل، شل فرانسه، انی ایتالیا، قطر پترولیوم، کوگاز کره جنوبی، دلک اسرائیل، و...، در این منطقه فعال هستند. این در حالی‌ست که ناوگان‌های دریایی آمریکا، روسیه و ...، نیز در منطقه حضور دارند. حضور ناوگان‌های دریایی قدرت‌های بزرگ در منطقه، نمی‌تواند فقط به خاطر منابع انرژی دریای مدیترانه باشد. به نظر می‌رسد که در این محدوده جغرافیایی، بحث توازن قوا نیز به اندازه منابع انرژی برای قدرت‌های بزرگ اهمیت دارد، و بر آن مبنا، این منطقه به صحنه جدید رقابت آن قدرت‌ها تبدیل شده است.
بحران سوریه باعث شد که منابع انرژی این منطقه بیش از بیش مورد توجه شرکت‌های برزگ انرژی و دولت‌ها قرار گیرد. از این گذشته، روسیه نگران افزایش حضور آمریکا در منطقه است. در ماه دسامبر سال گذشته، سخن‌گوی وزارت امور خارجه روسیه، ماریا زاخارووا، طی بیانیه‌ای نگرانی مسکو را نسبت به حضور نیروهای آمریکایی در منطقه و به‌وِیژه قبرس اعلام کرد. وی هشدار داد که حضور نظامی آمریکا در قبرس، مقابله به‌مثل روسیه را در پی خواهد داشت. به گفته وی، منابع آگاه، از تشدید فعالیت‌های آمریکا در راستای افزایش حضور نظامی در قبرس برای مهار نفوذ روسیه در منطقه خبر می‌دهند. روسیه، به عنوان یکی از بزرگترین صادرکنندگان انرژی در جهان با ذخایر عظیم گاز طبیعی، مایل است موقعیت خود را در معادلات انرژی در منطقه مدیترانه شرقی تقویت کند.
روسیه به هیچ وجه مایل نیست سهم آن کشور در بازار گاز اروپا کاهش یابد. اگر شرایط لازم برای صادرات منابع گاز دریای مدیترانه به بازار اتحادیه اروپا فراهم شود، به معنای کاهش سهم روسیه در بازار گاز اتحادیه اروپا در سالهای آینده خواهد بود. به این دلیل، روسیه با دقت تحولات منطقه را رصد می‌کند. حضور ناوگان دریایی روسیه در این منطقه و سفر متعدد مقامات روس به آن نواحی، حاکی از برنامه روسیه برای ایفای نقش فعال در معادلات انرژی منطقه است. حمایت روسیه از رژیم اسد نیز می‌تواند بخشی از دیپلماسی فعال مسکو در منطقه ارزیابی شود.
بازار انرژی اتحادیه اروپا، همواره مد نظر آمریکا نیز بوده است. کاهش وابستگی اروپا به گاز روسیه و افزایش واردات ال ان جی از آمریکا، از جمله اهداف مهمی است که نقش فعالی در دیپلماسی انرژی آمریکا نسبت به اتحادیه اروپا ایفا می‌کند. فراهم شدن امکان صادرات منابع انرژی دریای مدیترانه به بازار اروپا، خبر خوبی برای آمریکا نخواهد بود.
حمایت آمریکا از هم‌پیمانانش در منطقه، عامل دیگری برای حضور نظامی آمریکا در آن نواحی است. در ماه‌های اخیر و در پی افزایش فعالیت حفاری ترکیه در سواحل دریای مدیترانه، آمریکا رسما نگرانی خود را از آن عملیات اعلام کرد. در اردیبهشت گذشته، وزارت امور خارجه آمریکا با صدور بیانیه‌ای از ترکیه خواست تا نسبت به تصمیم خود مبنی بر حفاری در آب‌های فراساحلی قبرس، تجدیدنظر کند. آمریکا در آن بیانیه چنین اقداماتی را باعث تشدید تنش‌های منطقه‌ای عنوان کرد و از ترکیه خواست تا عملیات حفاری را متوقف کند.
با کشف منابع گازی در سواحل بخش یونانی‌نشین قبرس، اختلافات بین ترکیه، قبرس و یونان، افزایش یافته است. ترکیه معتقد است که منابع گازی در سواحل هر دو بخش قبرس، متعلق به همه ساکنان این جزیره است و باید بین دو طرف تقسیم شود. منابع انرژی بخش شرقی دریای مدیترانه نیز می‌تواند هم برای تضمین امنیت انرژی و کاهش وابستگی این کشور به منابع خارجی موثر واقع شود، و هم در رفع تنش‌ها بین کشورهای ساحلی به‌کار گرفته شود. اگر مشکلات و اختلافات کشورهای ساحلی برای بهره‌برداری از این منابع حل نشود، احتمال تنش بین این کشورها نیز افزایش خواهد یافت. در همین چهارچوب، اگر منابع انرژی دریای مدیترانه نتواند به بازار مصرف منطقه‌ای منتقل شود، به معنای حفظ سهم آمریکا و روسیه در بازار جهانی گاز خواهد بود.
