روابط عمومی شرکت توانیر روز چهارشنبه اعلام کرد استخراج بیت‌کوین از مزرعه رفسنجان، متعلق به شرکت توسعه سرمایه‌‌گذاری ایران و چین، متوقف شده است. مدیرکل روابط عمومی توانیر گفت: «هرچند این شرکت به عنوان یک صنعت، مجوز قانونی دارد ولی اولویت فعلی، استمرار تامین برق واحدهای مسکونی است.»

پیشتر پایگاه خبری تجارت نیوز در گزارشی در روز یکشنبه، به حضور چین در مزارع بیت‌‌‌‌‌کوین رفسنجان و مصرف بالای این مزرعه برای استخراج بیت‌‎کوین اشاره کرده ‎بود.

روز چهارشنبه محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس جمهور ایران ادعا کرد دولت برای مجوز دادن به دستگاه‌های استخراج بیت‌کوین تحت فشار بوده ‎است.

گرچه استخراج بیت‌کوین عامل قطع برق عنوان می شود، کاوه مدنی، پژوهشگر دانشگاه ییل و معاون سابق سازمان حفاظت از محیط‌‎زیست ایران معتقد است: «نمی‌‌توان بیت‌‌کوین را عامل قطعی برق و افزایش ناگهانی مصرف برق و آلودگی هوا در کشور دانست؛ آن هم وقتی که دولت اعلام کرده که افزایش ظرفیت تولید را از ابتدای شروع دولت یازدهم تا پایان سال گذشته نزدیک به ۱۶ هزار مگاوات افزایش داده است و فقط در سال گذشته این افزایش بیش از ۳۰۰۰ مگاوات (بیشتر از سه برابر توان درگیر استخراج بیت‌کوین) بوده است.»

او در کانال تلگرام خود با عنوان «تبرئه متهم ردیف اول در داستان قطعی برق» نوشته است:‌ «احتمالا در ایران سالانه چیزی بین ۳ تا ۶ هزار گیگاوات ساعت انرژی برق برای استخراج بیت‌کوین مصرف می‌‌شود. در حالی که ایران سال گذشته ۲۷۲ هزار گیگاوات ساعت برق فروخته است.» او در ادامه اضافه کرده ‎است: «این عدد به هیچ‌وجه ناچیز نیست و کمی کمتر از کل برق تولید شده از سوی نیروگاه اتمی بوشهر در سال ۱۳۹۷ است اما برای درک میزان فشاری که به شبکه برق وارد می‌‌کند می‌‌توانیم آن را با کل فروش برق کشور در سال گذشته (۱۳۹۸) مقایسه کنیم. ایران سال گذشته ۲۷۲ هزار گیگاوات ساعت برق فروخته است.»

به گفته مدنی ‌«با مقایسه این اعداد درمی‌‌یابیم که بین یک تا حداکثر کمی بیشتر از ۲ درصد مصرف برق کشور به استخراج بیت‌کوین اختصاص داده می‌‌شود. توان مورد نیاز برای این میزان مصرف انژری بین ۳۴۰ تا ۷۱۰ مگاوات است.»

این پژوهشگر عرصه محیط‌زیست می‌گوید مصرف کل انرژی در دنیا برای استخراج بیت‌کوین در حدود ۷۸ هزار گیگاوات ساعت در سال برآورد می‌‌شود. در مورد سهم احتمالی ایران در کل استخراج بیت‌‌‌‎کوین اختلاف نظر هست اما اعداد موجود چیزی نزدیک به ۴ تا ۸ درصد را به عنوان سهم ایران در استخراج این رمز‌ارز تخمین می‌زنند.

معاون برنامه‌‌ریزی و امور اقتصادی توانیر در شهریور ماه امسال، از اعطای مجوز به ۱۴ مرکز استخراج رمزارز به ظرفیت ۳۰۰ مگاوات در ایران خبر داده ‎بود. به گفته مصطفی رجبی ‎مشهدی، تاکنون بیش از یک‌‌‌هزار مزرعه غیرمجاز استخراج رمزارز شناسایی شده است که در کشور پراکنده‌اند.

تابستان امسال هم شرکت توانیر از شناسایی بیش از هزار مزرعه غیرقانونی استخراج رمزارزها خبر داد.

کاوه مدنی با اشاره به این مجوزها می‌گوید: «بنا به تخمین این شرکت، در مجموع، توان در اختیار استخراج قانونی و غیرقانونی رمز ارز ۶۱۰ مگاوات است که با تخمین سرانگشتی ما (۳۴۰ تا ۷۱۰ مگاوات) همخوانی دارد.» او این سوال را مطرح کرد: «خوب حالا توان درگیر شده برای استخراج بیت‌کوین چقدر بزرگ است؟» در ادامه اضافه کرد «کافی‌ است این عدد را با کل ظرفیت نیروگاهی کشور مقایسه کنیم. ظرفیت نیروگاهی ایران تا پایان سال قبل و پیش از افتتاح واحدهای جدید حدود ۸۳ هزار مگاوات و ۱۳۵ برابر توان مورد نیاز برای استخراج بیت‌کوین بوده است. به عبارتی دیگر ظرفیت نیروگاهی درگیر شده برای استخراج بیت‌کوین در سطح ملی به یک درصد هم نمی‌‌رسد‌ و از ظرفیت اسمی بسیاری از نیروگاه‌های شناخته شده ایران که این روزها نامشان را زیاد می‌‌شنویم (پاکدشت، رجایی، سلیمی، رامین، مفتح و منتظر قائم) کمتر است.»

با اشاره به آلودگی‌‎ هوای تهران در چند روز گذشته، مدنی خاطرنشان کرد: «داستان مازوت‌سوزی و خاموشی‌‌ها و آلودگی هوا بسیار گسترده‌‌تر از موضوع استخراج بیت‌کوین است و طبق معمول پای سوء مدیریت جدی، عدم هماهنگی بین نهادهای متولی، قانون‌گریزی، عدم شفافیت و فقدان برنامه‌‌ریزی درازمدت در میان است.»

مزرعه‎‌های استخراج ‎بیت‎‌کوین در دو روز گذشته یکی از مقصران خاموشی‎‌های تهران عنوان شده‌‎اند؛ مزارعی که گفته می‌شود به دلیل مصرف بسیار زیاد برق به وسیله آنها تنها برای استخراج یک ارز دیجیتال، شبکه برق‌‎رسانی کشور دچار اختلال شده ‎است. گفته‎ می‌‎‌شود تولید هر کوین معادل مصرف سالانه ۲۴ واحد مسکونی متصل به شبکه در تهران است.

اما این داستان در تابستان سال گذشته هم یکبار دیگر تکرار شد و طرح موضوع استخراج بیت‌کوین در این فصل، اخطارهای توانیر در مورد کمبود برق در پیک مصرف را درپی داشت. در آن زمان اعلام شد مطابق بررسی‌ها حجم استخراج بیت‌کوین در کشور به اندازه‌‎ای نیست که موجب خاموشی‎‌ها شود.

خانه رمزارزها کجا است؟

 استخراج غیرقانونی رمزارزها در مرغداری‌‌ها نیز ردیابی شده ‎است. پیش‌تر هم خبرهایی از وجود مزارع بیت‌‌‎کوین در ساختمان‎‌های مساجد، مزارع و حتی صداوسیمای ایران منتشر شد. ارزان بودن برق در ایران به دلیل بهره‌‎مندی از یارانه‌‎های دولتی، زمینه‌ساز رونق‌گرفتن تجارت رمزارز در کشور شده‎ است. در این میان، برخی کشورها نیز با هدف سرمایه‎‌گذاری در ایران، برای ایجاد مزرعه استخراج بیت‌‎کوین تلاش بسیار می‌‎‌کنند. ترکیه و چین از اصلی‌‌‎ترین‌ کشورهای تلاش‌کننده در این زمینه محسوب می‌‎شوند.

روز یکشنبه پایگاه خبری تجارت‌‌‎نیوز در گزارشی به حضور چین در مزارع بیت‌‌کوین رفسنجان و مصرف بالای این مزرعه برای استخراج بیت‎‌کوین اشاره کرد.

همزمان هم سخنگوی صنعت برق در رابطه با خاموشی‌‎‌های اخیر گفت «استخراج بیت‌کوین» دلیل خاموشی‌‌‌ها در خیابان‌‎‌های تهران و سایر شهرها است. مصطفی رجبی مشهدی، سخنگوی صنعت برق، دلیل کمبود برق را استخراج غیرمجاز بیت‌کوین عنوان کرد و عنوان کرد: «به‌‌دلیل گرانی بیت‌کوین و ارزانی نرخ برق در ایران، فعالیت‌‌‌های استخراج‌کنندگان بیت‌کوین افزایش پیدا کرده است و سهم بیت‌کوین از مصرف برق در ایران به بیش از ۳۰۰ مگاوات رسیده است.»

با گذشت چهار روز از اعلام استخراج بیت‎‌کوین در مزرعه‌‎ای در رفسنجان که با مشارکت چین انجام می‎‌‌شود امروز روابط عمومی شرکت توانیر خبر از تعطیلی این مزرعه داد.

در تمام کشورهای دنیا افراد بسیاری در تلاش برای سهم‌‌‎خواهی در تجارت رمزارزها هستند. در ایران ولی به دلیل سود بسیار بالای این تجارت، تنها شرکت‎‌های تحت نظارت وزرات صنعت، معدن و تجارت و شرکت‎‌های وابسته به سپاه از چنین امکانی برخوردارند. به همین دلیل گاهی دستگاه‌‎های قضایی با اعلام اینکه استخراج‌‎کنندگان غیرمجاز را دستگیر و مزرعه آنها را توقیف کرده ‎است در رسانه‌‎ها خبری می‌‌‎شود.

سپاه پاسداران ایران همواره در تلاش بوده که انحصار تولید رمزارزها را در دست داشته ‎باشد. گفته می‎‌شود بزرگترین تاسیسات استخراج رمزارزها در کشور از سوی این نهاد نظامی و در شهر کرمان پایه‌‎گذاری شده ‎است. این مرکز توانایی استخراج ۷ بیت‌کوین را دارد که سود آن رقمی حدود یک میلیارد و ۳۳۰ میلیون تومان است.

گفته می‌‎شود استخراج یک بیت‌کوین می‌‌تواند سود ۲۲ برابری نصیب ماینرها یا همان استخرا‎ج‎‌کنندگان کند.

وطن امروز روزنامه تندروی حامی حکومت در ایران نیز سال گذشته، در گزارشی در خصوص مزرعه‎‌های قانونی استخراج رمزارزها نوشت، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، پاییز سال ۹۶ و پیش از رسانه‌‌ای‌شدن پذیرشِ صنعت ماینینگ از سوی ابوالحسن فیروزآبادی، دبیر شورای عالی فضای مجازی، جواز تاسیس یک فارم (مزرعه) با ظرفیت ۱۳ میلیون کیلووات در سال را به نام یک شرکت خصوصی مورد تایید معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری صادر کرده بود. مشخصات این شرکت‎‌های خصوصی هیچگاه رسانه‌‎ای نمی‌‎شود چنانچه دولت نیز افراد عادی را در فهرست دریافت‌کنندگان مجوز برای استخراج رمزارز قرار نمی‌‎دهد.