واکنش سریع گروه طالبان به خبر احتمال بازنگری امریکا در توافق صلح، نشان می‌دهد که نوعی نگرانی و دلهره در میان رهبری گروه طالبان شکل گرفته است.

طالبان به تازگی گفته‌اند که امریکا باید به توافق صلح احترام بگذارد و نیروهای خود را تا ماه مه ۲۰۲۱ از افغانستان خارج کند. محمد نعیم، سخنگوی دفتر طالبان در قطر، روز سه‌شنبه به رسانه‌ها گفت که باید قدم‌هایی در راستای پایان جنگ برداشته شود؛ نه اینکه کاری کنند که جنگ طولانی‌تر شود. او گفته است که این توافق برای «پایان جنگ» تدوین شده است. مشخص نیست که آیا سخنگوی گروه طالبان، اظهارات تازه آنتونی بلینکن، نامزد وزارت خارجه دولت آقای بایدن، را شنیده و چنین اظهارنظری را بیان کرده یا تنها بروز چنین تحولی را پیش‌بینی می‌کرده است.

آقای بلینکن روز سه‌شنبه در جلسه تایید صلاحیت خود از سوی مجلس سنا گفت: «ما باید ببینیم که واقعا در چه مواردی توافق شده است. در واقعیت، من هیچ‌چیزی از جزییات توافق نمی‌دانم.» به باور آقای بلینکن، امریکا می‌خواهد به این جنگ ابدی پایان دهد و نیروهای خود را به کشور بازگرداند ولی باید ظرفیت خود برای احتمال برگشت هرگونه از تروریسم را حفظ کنند. وزیر خارجه آینده امریکا، نیاز به بازنگری توافق صلح را «مهم» عنوان کرده است.

البته این توافق، متمم‌های محرمانه‌ای نیز داشته است که امریکا آن را با هیچ‌کس به اشتراک نگذاشته است.

دولت افغانستان هم به توافق صلح، نگرشی منتقدانه دارد. دولت بر این باور است که در روند توافق، صلح افغانستان کاملا فراموش شده و در جریان مذاکرات، قرار داده نشده است. سرور دانش، معاون دوم رئیس‌جمهور غنی، چندی پیش اظهار داشت که توافق صلح کاستی‌های دارد که باید مورد بازنگری قرار بگیرد. آقای دانش گفته بود که سماجت و عدم انعطاف‌پذیری طالبان، عامل اصلی بن‌بست مذاکرات صلح دوحه و مانع اساسی پیش روی مذاکرات صلح است.

دولت افغانستان همچنان اعلام کرده است که دیگر هیچ‌ امتیازی به طالبان نخواهد داد. امرالله صالح، معاون اول رئیس‌جمهور غنی، در آغاز این هفته و در مصاحبه با بی‌بی‌سی گفته بود که رئیس‌جمهور ترامپ در دادن امتیازهای بیش‌ازحد به طالبان، اشتباه بزرگی کرده است.

روز چهارشنبه، وحید عمر، رئیس روابط استراتژیک و عامه و مشاور ارشد رئیس‌جمهور غنی، به رسانه‌ها گفت که دیگر هیچ زندانی طالب به دلیل توافق صلح آزاد نخواهد شد. طالبان پس از آزادی پنج هزار جنگجوی خود که در اسارت دولت افغانستان بودند حالا خواستار آزادی هفت هزار زندانی دیگر است. آقای عمر تاکید کرد که طالبان با وجود آزادسازی پنج هزار زندانی این گروه، نه‌تنها خشونت‌ها را کاهش نداده، بلکه خشونت‌ها افزایش یافته است.

به‌این‌ترتیب به نظر می‌رسد که شواهد و دلایل کافی برای متهم شدن طالبان به نقض مواد توافق صلح وجود دارد. در امریکا نیز تعدادی از سناتورها و اعضای کنگره بر این باورند که دولت آقای ترامپ امتیازهای زیادی به طالبان داده است و در مقابل، به جز توقف حملات به نیروهای خارجی، هیچ دستاورد ملموس دیگری از توافق با نیروهای جنگی طالبان به دست نیامده است. گروه طالبان دو اصل مهم توافق صلح که همانا کاهش خشونت‌ها و قطع رابطه با گروه‌های تروریستی است، اجرا نکرده است و حالا بخش عمده‌ای از ترورهای خود را زیر چتر داعش انجام می‌دهد. البته در مورد وجود ارتباط میان داعش و طالبان هیچ‌گونه شک و شبهه‌ای وجود ندارد.

این مسئله باعث می‌شود که احتمال تغییر در مفاد توافقنامه به وجود بیاید. به‌خصوص اینکه برخی از مشاوران بایدن به او توصیه کرده‌اند که تمامی نیروهای آمریکایی را از افغانستان خارج نکند و تعداد محدودی را در این کشور نگه دارد زیرا این احتمال وجود دارد که طالبان دوباره به قدرت بازگردند.

اگر توافق صلح بازنگری شود و موادی در آن حذف شود یا به آن اضافه شود، طالبان دو راه بیشتر ندارند: یا از توافق خارج شوند و جنگ را از سر بگیرند که در این صورت بازهم سنگینی بارشان بر دوش دولت‌هایی که آنان را مستقیما حمایت می‌کنند، مانند پاکستان، روسیه، چین و ایران، باقی خواهد ماند و چنانچه طالبان تغییرات در توافق را بپذیرند، ‌در چنین حالتی می‌توان به شکل‌گیری یک نظام مشارکتی امیدوار بود. در کنار آن، دولت امریکا هم تلاش خواهد کرد تا دستاوردهای ۲۰ سال گذشته را قربانی مصلحت صلح نکند؛ بلکه موفق شود به راهکاری دست یابد تا «هم لعل به دست آید و هم یار نرنجد».