بر اساس هشدار‌های دانشمندی برجسته، برای جلوگیری از غرق شدن کلان‌شهر‌های بزرگ جهان تا ۳۰ سال آینده، باید تلاش برای انجماد دوباره اقیانوس منجمد شمالی را هر چه زودتر آغاز کنیم.

پس از سخنرانی مارک کارنی، رئیس سابق بانک انگلیس، سر دیوید کینگ تصویر واضحی از آنچه احتمال می‌رود رخ دهد، ارائه داد. سخنرانی رادویی کارنی در برنامه ریت لکچر شبکه بی‌بی‌سی (BBC Reith Lecture) در مورد آب‌و‌هوا و مسائل اقتصادی به اندازه کافی جالب بود، اما سوال سر دیوید توجهم را بیشتر هم جلب کرد.

سر دیوید مشاور علمی ارشد دولت‌های تونی بلر و گوردون براون بوده است و اکنون رئیس گروه مشاوران علمی ایندیپندنت است که اقدامات دولتی لازم در زمان پاندمی را به اطلاع عموم مردم می‌رساند.

او به ذوب شدن یخ‌های قطب شمال که دارد از نقطه‌ اوج برگشت‌ناپذیر می‌گذرد و سال‌هاست که دانشمندان درباره آن هشدار داده‌اند (هرچند رسیدن به این نقطه‌ی اوج هنوز مورد بحث بسیاری از افراد جامعه علمی است)، اشاره کرد و پرسید که چه باید کرد.

پس از سخنرانی، با سر دیوید صحبت کردم و او توضیح داد که نقطه اوج تغییرات اقلیمی زمانی رخ می‌دهد که سطح کربن در جو از نقطه‌ای فرارتر می‌رود و فرآیندهای ترمودینامیکی خود زمین را به کار می‌اندازد. آن امر، باعث گرمایش بیشتر می‌شود. در چنان مقطعی، حتی اگر فوراً هم تمام انتشارات کربن را متوقف کنیم، گرمایش زمین همچنان ادامه خواهد داشت. به گفته او، ذوب پهنه یخی قطب شمال یکی از آن نقاط اوج است.

سطوح رو به افزایش کربن به افزایش دمای قطب شمال تا ۴ درجه سانتیگراد، و نتیجتاً کاهش ۷۵ درصدی حجم یخ‌های تابستانی قطب شمال منجر شده است. این نیز، به نوبه خود، به قرارگیری آب‌های سرد اقیانوس منجمد شمالی در معرض گرمای خورشید و جذب آن منتهی شده است. اگر این آب‌ها با تخته‌‌یخ‌های سفید پوشیده بودند، نور خورشید را منعکس می‌کردند و دمای زمین پایین‌تر می‌ماند.

اما آب‌های گرمتر قطب شمال به ذوب شدن پهنه یخی گرینلند با سرعتی هفت برابر بیشتر از دهه ۱۹۹۰ دامن می‌زنند؛ امری که احتمال بالا رفتن سطح جهانی دریا را از آنچه پیشبینی می‌شد، بیشتر می‌کند.

سر دیوید گفت که او به عنوان مشاور دولت بریتانیا، به آن‌ها هشدار داده بود که برای ایمنی در سطح جهانی نباید بگذاریم دمای زمین بیش از ۱.۵ درجه سانتیگراد بالا رود. اما سپس با اذعان به اشتباه خود مرا شگفت‌زده کرد و گفت که به عقیده‌ او، گذشتن از نقطه اوج صورت گرفته است.

او گفت که افزایش ۱.۱ درجه سانتیگرادی کنونی بسیار خطرناک است و اظهارات جیمز هانسن، استاد هواشناسی ایالات متحده، را با صراحت تأیید کرد. او در سال ۱۹۸۸ به کنگره ایالات متحده هشدار داده بود که نباید از ۳۵۰ ذره در میلیون عبور کنیم. سر دیوید گفت که ما اکنون از ۴۱۵ ذره در میلیون گذشته‌ایم و با سرعت داریم به ۵۰۰ ذره در میلیون نزدیک می‌شویم.

حال دولت‌ها باید با این بحران چه کار کنند؟ چگونه می‌توانیم بمبئی، جاکارتا، لندن، کلکته و دیگر شهرهای آسیب‌پذیر را نجات دهیم؟ به گفته سر دیوید، دولت‌ها سه کار باید انجام دهند که نخستینِ آن‌ها توقف انتشار کربن در اسرع وقت، و سپس حذف ۴۰ تا ۵۰ میلیون تن دی‌اکسید کربن از جو در سال و رساندن آن به ۳۵۰ ذره در میلیون پیشنهادی هانسن است.

اما برای این کار باید بسیاری از باتلاق‌ها و جنگل‌های کره زمین دوباره احیا شوند تا با کمک زیست‌بوم‌های طبیعی، میلیون‌ها تن کربن جذب شود. این کار اگر به درستی انجام شود، می‌تواند جلو نابودی حیات وحش را بگیرد.

سر دیوید همچنین گفت که مرکز بازسازی تغییرات اقلیمی برای شناسایی رویکرد‌های مهندسی در جهت حذف کربن در جو زمین، دارد با دانشمندان سراسر جهان همکاری می‌کند. اما حتی این هم ممکن است برای نجات کلان‌شهرهامان از غرق شدن زیر امواج کافی نباشد.

راه سوم چیست؟ اکنون باید اقیانوس منجمد شمالی را به معنای واقعی کلمه دوباره منجمد کنیم، وگرنه گرمایش دریاهای آزاد آن به ذوب شدن پهنه یخی گرینلند سرعت خواهد بخشید. میزان آب ذخیره شده در آن همین الان هم می‌تواند سطح اقیانوس‌های جهان را تا هفت متر بالا ببرد. باید بگویم که من به این پنداره‌ عجیب خندیدم، اما او با اشاره به مطالعات صورت گرفته جهت دستیابی به این هدف، تنبیهم کرد.

بر اساس تحقیقات دانشگاه ادینبورگ، اگر به ابرهای بالای قطب شمال در فصل تابستان آب دریا اضافه شود، نمک موجود در آن باعث سفیدتر شدن ابرها می‌شود. بدین‌ترتیب، گرمای خورشید منعکس می‌شود و آب‌های اقیانوس زیرشان دوباره منجمد می‌شوند. اما چگونه می‌توان دولت‌ها را به انجام چنین اقدام جمعی وادار کرد؟

سر دیوید پذیرفت که کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل متحد نتوانست به‌موقع عمل کند، زیرا کشور‌های تولید‌کننده نفت از حق وتو و تضعیف نتایج رأی‌گیری برخوردارند و با هم سازش‌های خطرناکی می‌کنند.

راه‌حل پیشنهادی او ایجاد «طرحی نوآورانه» بود که در کنفرانس تغییرات اقلیمی سال ۲۰۱۵ در پاریس به تصویب رسید. طبق آن طرح، قرار شد ۳۰ کشور مایل به انجام اقدامات بنیادی‌تر، صندوقی به ارزش ۳۰ بیلیون دلار برای نوآوری در زمینه‌های تغییرات اقلیمی ایجاد کنند.

تا کنون ۲۳ میلیارد دلار آن تأمین شده است و امیدواریم ۷ بیلیون دلار باقی‌مانده هم از سوی دولت بایدن تأمین شود.

سر دیوید از گسترش «طرح نوآورانه» در کنفرانس تغییرات اقلیمی برای دربرگیری توافقات سیاسی در مورد چگونگی کاهش انتشارات کربن، استقبال کرد.

او طرفدار افزایش تدریجی مالیات جهانی کربن به ۱۵۰ دلار بود، اما با اشاره‌ من به مشکلات سیاسی چنین مالیات بالایی در کشورهای فقیرتر و سرعت پایین آن با توجه به شرایط اضطراری، بحثمان به نحوه انحراف ۵ تریلیون دلاری که برای پروژه‌های جدید سوخت‌های فسیلی در دهه آینده به انرژی‌های تجدید‌پذیر درنظر گرفته شده است، کشیده شد. برای اجرایی شدن آن امر، بانک‌های مرکزی باید فوراً به سرمایه‌گذاری‌های جدید در سوخت‌های فسیلی پایان دهند.

سر دیوید نیز موافق بود که در دنیایی که از برخی از نقاط اوج وحشتناک گذشته است، اختصاص آن ۵ تریلیون دلار سرمایه‌ سوخت‌های فسیلی به انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری از انرژی و راه‌های حذف کربن، می‌تواند امیدبخش باشد.

حال نوبت شماست، آقای مارک کارنی...