بیش از دو هفته است که مهم‌ترین شاهراه‌های ترانزیت کالا در داخل افغانستان بسته شده‌اند. راننده‌های ماشین‌های حمل بار در اعتراض به اخاذی در شاهراه‌ها که به گفته آنان توسط پلیس صورت می‌گیرد، دست به اعتصاب و بستن راه‌ها زده‌اند و در دو هفته گذشته، هیچ اتومبیلی به جز خودروهای کوچک شخصی، نتوانسته است در این شاهراه‌ها، به خصوص شاهراه کابل-بلخ و کابل-قندهار رفت‌وآمد کند.

راننده‌های کامیون‌های حمل بار و شرکت‌های ترانزیت می‌گویند که اخاذی پلیس از ماشین‌های حمل بار به حدی بالا رفته است که انتقال کالا دیگر سودی برای آنان ندارد. شرکت‌های ترانزیت کالا هم اعلام کرده‌اند که بیشترین اخاذی پلیس از آنان، در دو مسیر مهم شاهراه کابل-هرات و کابل- بلخ، انجام می‌شود.

بسته شدن شاهراه‌های مهم ترانزیتی افغانستان، مشکلات بزرگی را به وجود آورده است. در قدم اول، به دلیل نبود مواد موردنیاز بازار، قیمت‌ها به گونه‌ای سرسام‌آور بالا رفته است. نرخ گاز مایع که در فصل زمستان به صورت طبیعی افزایش می‌یافت، حالا به لطف بسته شدن شاهراه‌ها و به تازگی آتش گرفتن صدها تانکر گاز، سه برابر شده است. هر کیلوگرم گاز مایع که قبل از این به ۴۰ افغانی فروخته می‌شد، اکنون به سختی به قیمت کیلویی ۱۲۰ افغانی قابل دسترس است. نرخ مواد نفتی نیز همینطور افزایش یافته است. اما در کنار بالا رفتن نرخ کالاها و کمبود در بازار، بخشی از اجناس بازرگانان هم به دلیل بسته بودن راه‌ها از بین رفته است.

تقریبا تمامی سبزیجات و میوه تازه‌ای را که بازرگانان از بندرهای افغانستان وارد می‌کردند، در این بندرها از بین رفته‌اند. از طرفی این بندرها در افغانستان، با مشکل کمبود جا برای پارک کردن کامیون‌های بار روبه‌رو شده‌اند. چند روز قبل، ازدحام بیش از حد تانکرهای حامل گاز و مواد نفتی در گمرک اسلام قلعه در مرز با ایران، باعث آتش‌سوزی مهیب در این گمرک شد که به تخمین، صدها میلیون دلار به تاجران و بازرگانان افغان و ایرانی خسارت وارد آورده است. حتی بخشی از کامیون‌های حمل بار بازرگانان افغان به دلیل نبود جا، در کشورهای همسایه باقی مانده‌اند و مبالغ زیادی هم روزانه از این بابت به بازرگانان ضرر زده می‌شود.

دلیل اصلی این مشکل تنها اخاذی پلیس از راننده‌های ماشین‌های حمل بار نیست. دلایل دیگری نیز در پس این اعتراض‌ها وجود دارند. عمده‌ترین دلیل، افزایش مالیات حمل و نقل است که اعتراض راننده‌ها را در پی داشته است. از سوی دیگر، از بین رفتن جوازهای انفرادی تجارت و شرکتی شدن جوازها، دلیل دیگر این اعتراض‌ها هستند. راننده‌های ماشین‌های حمل بار می‌گویند که در کنار مالیات غیرقانونی که طالبان و پلیس می‌گیرند، مالیات‌های حمل‌ونقل نیز کمر آنان را شکسته است. به همین دلیل شرکت‌های حمل بار و راننده‌های ماشین‌های حمل بار گفته‌اند تا زمانی که به خواسته‌ای آنان توجه نشود، شاهراه‌ها را همچنان بسته نگه خواهند داشت.

اگر آسیاب کند است، گندم نیز تر است

با این که شرکت‌های حمل بار و راننده‌ها، دولت را مقصر اصلی مشکلات خود می‌دانند، اما واقعیت این است که تا حد زیادی، شرکت‌ها و راننده‌ها نیز در ایجاد این مشکلات نقش دارند. مهم‌ترین مشکلی که راننده‌ها ایجاد کرده‌اند، بار زدن بیش از حد مجاز است. راننده‌ها در تبانی با مسئولان باسکول‌ در بندرها، برای سود وافر، بیش از حد مجاز در کامیون‌های بار می‌زنند. این مسئله سبب شده است که به دلیل سنگینی بیش از حد ماشین‌های حمل بار، اکثر آسفالت شاهراه‌ها تخریب شود. دولت نیز تصمیم گرفت تا برای جلوگیری از این گونه خلاف‌ورزی‌ها، تعزیرات سنگینی را برای راننده‌ها وضع کند؛ از جمله، دولت صدور جواز فعالیت فردی را لغو کرد و تنها به شرکت‌ها مجوز فعالیت ‌داد. سروصدای اصلی راننده‌های کامیون‌های حمل بار هم بیشتر به این دلیل است؛ زیرا وقتی جوازهای فعالیت انفرادی لغو شود، راننده‌های که فقط با داشتن یک کامیون، در این عرصه فعالند، نمی‌توانند کار کنند.

با این که حدود ۲۰ روز از اعتصاب و اعتراض شرکت‌های ترانزیت و راننده‌های کامیون‌های حمل بار می‌گذرد و بسته بودن شاهراه‌ها باعث ایجاد مشکلات زیادی برای مردم در افغانستان شده است، اما هنوز هیچ راهکاری برای حل این مشکل در دست اقدام نیست. مقام‌های پلیس هم با وجود این که اظهار داشته‌اند از وضعیت باخبرند، اما آنان نیز هنوز هیچ اقدامی برای حل معضل انجام نداده‌اند.