هنگامی که ویروس کرونا برای نخستین بار در اروپا شایع شد و سایر کشورهای منطقه غرق در همه‌گیری بودند، کشور پرتغال به‌عنوان نمونه‌ای برای واکنش سریع در مقابل آن، مورد تحسین قرار گرفت؛ اما حالا پرتغال با داشتن یکی از بیشترین موارد ابتلا و مرگ ناشی از کووید-۱۹، برای کمک‌های پزشکی دست به دامن آلمان شده است. نظام درمانی پرتغال چنان از پا افتاده است که روز یکشنبه تنها هفت تخت در بخش‌های مراقبت ویژه بیمارستان‌های پرتغال برای پذیرش بیماران مبتلا به کووید-۱۹ آماده بود.

ارتش آلمان موافقت کرده است که ۲۷ پزشک و امدادگر را همراه با دستگاه‌های تنفس مصنوعی و تخت برای بخش مراقبت ویژه، به پرتغال بفرستد. به همین ترتیب، بیماران بخش‌های آی‌سی‌یو برای درمان به اتریش منتقل می‌شوند.

کشور پرتغال، مقررات قرنطینه سراسری را تا نیمه ماه فوریه تمدید و کلیه سفرهای بین‌المللی را ممنوع کرده است. در این میان، آنتونیو روستا، نخست‌وزیر پرتغال، مسئولیت بروز این بحران را بر عهده گرفته است.

میگل گیمارِس، عضو انجمن پزشکی پرتغال، می‌گوید که ما از «معجزه پرتغال» به «پرتغال در انتظار یک معجزه» تبدیل شده‌ایم.

حال این سؤال مطرح است که چگونه این کشور ۱۰ میلیون نفری، از موفقیتی بین‌المللی در روزهای نخست این بحران، به مرز سقوط رسیده است؟ 

وزرای دولت و کارشناسان پزشکی بر این باورند که پرتغال در میان «طوفان ویرانگر» شرایط متعددی از جمله لغو مقررات قرنطینه در تعطیلات کریسمس، موج سرما و تصور نادرست ایمنی از بابت واکسن و سپس شیوع جهش‌های خارجی ویروس، گرفتار شده است.

آنتونیو سالس، وزیر بهداشت پرتغال، می‌گوید که هیچ کشوری نمی‌تواند در همه اوقات در رویارویی با یک اضطرار بهداشتی که دائما در حال تغییر است، نمونه باشد. او به ایندیپندنت گفت: «فکر نمی‌کنم در گذشته عالی بوده‌ایم و حالا بسیار بد عمل می‌کنیم. همانند  گذشته، این‌گونه طبقه‌بندی میان کشورها را رد می‌کنیم. نمی‌توان با ساده‌لوحی تصور کرد که واکنش یک کشور در تمام لحظات از ابتدا تا انتها موثر است. افزایش موارد جدید عفونت در طول تعطیلات کریسمس در بسیاری کشورها رخ داده است. این احتمالا ترکیبی از چند عامل است: حرکت مردم از نقطه‌ای به نقطه دیگر، خستگی از همه‌گیری، چرخش جهش‌های جدید ویروس و هوای سرد.»

به گفته موسسه ردیابی داده‌های «دنیای ما»، پرتغال که تاکنون ۱۲ هزار و ۱۷۹ مورد مرگ‌ومیر و ۷۱۱ هزار و ۱۸ مورد ابتلا گزارش کرده است، به نسبت جمعیت خود بالاترین موارد تلفات ناشی از کووید-۱۹ در جهان را دارد.

وزرات دادگستری پرتغال برای کامیون‌های مجهز به سردخانه تقاضا داده است تا بتواند اجساد قربانیان را در آن‌ها انبار کند؛ زیرا ظرفیت موسسات کفن و دفن اشباع شده است.

در ماه مارس که کووید-۱۹ به اروپا رسید، پرتغال در میان کشورهایی بود که به سرعت هرچه تمامتر در مقابل آن واکنش نشان داد و مراتب تحسین سایر کشورهای جهان را برانگیخت. پرتغال آخرین کشور در اتحادیه اروپا بود که در روز دوم مارس یک مورد ابتلا به کووید-۱۹ را گزارش کرد. دولت اقلیت سوسیالیست پرتغال در نیمه ماه مارس به‌رغم آن که تنها ۱۱۲ مورد ابتلا به کووید-۱۹ داشت که هیچ‌یک هم به مرگ بیمار منجر نشده بود، با قاطعیت سراسر کشور را قرنطینه کرد. 

در همان حال، اسپانیا، همسایه پرتغال، تنها هنگامی وضعیت فوق‌العاده اعلام کرد که پنج هزار نفر به کووید-۱۹ مبتلا شده و ۱۳۳ نفر نیز از عوارض آن جان سپرده بودند.

در حالی که اسپانیا و ایتالیا برای رسیدگی به تعداد (قابل‌توجه) بیماران بستری در بیمارستان، سخت زیر ‌فشار قرار داشتند، به پزشکان پرتغالی توصیه شد تنها بیمارانی را که وضعشان وخیم بود در بخش مراقبت ویژه بستری کنند. دولت در آن هنگام به این نتیجه رسید که ۸۰ درصد موارد ابتلا به کووید-۱۹ را می‌توان به کمک پزشکانی که قادر به ویزیت خانه هستند، درمان کرد. این قمار، نتیجه مثبت داشت؛ به این معنی که دست پزشکان در بیمارستان‌ها را باز گذاشت تا روی موارد جدی‌تر بیماری تمرکز کنند.

اما ۱۱ ماه پس از آن، شرایط بسیار فرق کرده است.

دکتر ریکاردو مکزیا، رئیس انجمن پزشکان عمومی پرتغال، می‌گوید که این کشور هنوز باید منتظر بدتر از این باشد. او گفت: «این طوفانی متشکل از بدترین عوامل بود. ما در طول عید کریسمس بیش از حد آسان گرفتیم و هیچ‌گونه محدودیتی برای اجتماعات در نظر گرفته نشد. به دنبال آن، موج سرما به گسترش همه‌گیری کمک کرد. پس از آن برنامه واکسیناسیون آغاز شد که به مردم این تصور را داد که «همه چیز تمام شده» و ملاحظات را کنار گذاشتند. افزون بر آن، ویروس‌های جهش‌یافته بریتانیایی، برزیلی و آفریقای جنوبی اوضاع را پیچیده‌تر کردند.»

دکتر فیلیپه فروُز، متخصص ریه و دستگاه تنفسی و عضو گروه اضطرار بهداشت عمومی که به دولت مشاوره می‌دهد، می‌گوید که پرتغال از موفقیت خود درس نگرفته است. او به ایندیپندنت گفت: «در طول نخستین موج کرونا ما نخستین کشوری بودیم که مقررات قرنطینه را اعمال کردیم و تنها تعداد کمی مورد عفونت داشتیم. اما به دنبال آن، آسیب‌پذیری خدمات درمانی خود را درک نکردیم و از همه‌گیری درس نیاموختیم. پیش از تعطیلات کریسمس (اوضاع را) بیش از حد آسان گرفتیم اما اکنون خدمات درمانی ما درست هنگام سرما که گسترش همه‌گیری را تشدید می‌کند، به حداکثر میزان توانایی‌اش رسیده است. ما باید به بیماران مبتلا به کرونا را اولویت و دیگران را در مرحله دوم اهمیت قرار دهیم.»

دکتر گیمارس معتقد است که چند هفته آینده برای پرتغال حیاتی است. او گفت: «متاسفانه، ما هنوز از مرحله کنترل اوضاع بسیار دور هستیم. خدمات درمانی در لبه سقوط قرار گرفته و با فاجعه دست به گریبان است. حتی زمانی که اوضاع آرام شد هم مشکل می‌توان تاخیر در درمان بیماران مبتلا به دیگر بیماری‌ها را جبران کرد. این یکی از بزرگترین نگرانی‌های ما است.»