«سلبریتی»ها در ایران طی چند سال اخیر زیر تیغ انتقاد جامعهای قرار دارند که نه رفتار دوگانه حکومت و دولت را تحمل میکند، نه فریبکاری استاد و هنرمند را میپذیرد.
معروف بودن و ستارگی در این زمان، آزمون شهروندی موثر دربرابر منفعتطلبی شخصی است. در این شرایط، آن گروه از افراد سرشناسی که در مقاطع خاص نفوذ و اثرگذاری داشته و اظهارنظر کردهاند، به یک صورت زیر ذرهبین توجه جامعه قرار گرفتهاند و آن دسته که موقعیت فرهنگی ویژه داشته، اما در حوادث و رویدادهای اجتماعی واکنشی نشان ندادهاند، به شکل دیگری مورد توجه و قضاوت عمومی قرار گرفتهاند.
تشویق مردم به مشارکت سیاسی در جریان رویدادهای سال ۸۸ و انتخابات ریاستجمهوری سالهای ۹۲ و ۹۶ که همراه با حضور پررنگ چهره های سینمایی و معروف در صحنه سیاسی کشور ایران بود، یکبار با سرکوب و بار بعد با فراموشی وعدهها و شعارهای مردم نادیده گرفته شدند.
ستارگان یا همان برگزیدگان هنری بهعنوان بخشی از دستگاه تبلیغ مشارکت در انتخابات، پس از این رویدادها بهخصوص در دوره پس از انتخابات ریاستجمهوری سال ۹۶، بیش از گذشته زیر تیغ غضب افکارعمومی قرار گرفتند. مردم انتظار داشتند آنان حقوق رأیدهندگان را با پرداخت هزینهای مشابه مشارکتکنندگان در انتخابات از حکومت و دولتها طلب کنند. اما درعینحال چهرههایی که تیغ انتقادشان دولت و سیاست نشناخت وحتی به بهای ممنوعالکار شدن هم لباس عافیتطلبی نپوشیدند، در همین دوره مورد احترام و محبت ویژه مردم قرار گرفتهاند.
شهاب حسینی در میان این چهرهها بهخصوص طی سالهای پس از حضور پررنگش در برنامههای جهانی سینمایی و دریافت جوایز مهم هنری، بیش از دیگران مورد توجه قرار گرفت و در دسته هنرمندان عافیتطلب، از طرف جامعه نقدهای سختی به رفتار اجتماعی او وارد شد.
شهاب حسینی نمونه سلبریتی مورد انتقاد جامعه
حسینی یک بار بهدلیل اظهارنظرهای دینی و بابطبع حاکمیت ایران در گفتوگوی تلویزیونی و بار دیگر با طرح نظری در مورد تحریمکنندگان جشنواره فیلم فجر سال گذشته پس از شلیک به هواپیمای اوکراینی، در کنار سکوت معنادار درباره وقایع تکاندهنده اجتماعی، مورد انتقاد جدی افکارعمومی در ایران قرار گرفت.
او همچنین بهدلیل مهاجرت به آمریکا در سختترین دوران اقتصادی و انتشار فیلم تزریق واکسن آمریکایی کرونا انتقاد جدی جامعهای را برانگیخت که انتظار داشت او در شرایط فعلی حامی مطالباتش باشد.
باور مردم بر این است که افراد سرشناسی مانند شهاب حسینی نه از سر دغدغههای مردمی، که تنها برای در صدر اخبار قرارگرفتن و خوشایند دنبالکنندههای مجازی و طبق منافع شخصی، به وقایع اجتماعی و سیاسی پیرامون خود واکنش نشان میدهند و از این همین رو نمای بیرونی رفتار آنان با واقعیت تفاوت دارد.
ماجرای واکسن زدن شهاب حسینی در آمریکا و انتقاد به او
در ماجرای واکسن زدن شهاب حسینی در آمریکا آنچه سبب به راه افتادن موج اعتراضها به او شد، نه خود واکسن زدن که بازخوانی رفتار دوگانه او در واکنش به ماجرای تحریم جشنواره فجر ازسوی بخشی از سینماگران به بهانه وقایع آبان ۹۸ و شلیک به هواپیمای مسافربری و تحریم واکسن کرونای آمریکایی ازسوی حکومت جمهوری اسلامی بود.
یک بار شهاب حسینی از آمریکا به ایران آمد و سختترین انتقادها را به سینماگران تحریمکننده جشنواره وارد کرد و دیگر بار، از ایران به آمریکا رفت، واکسن فایزر را تزریق کرد و بدون آنکه درباره تحریم این واکسن و بیاثر دانستن آن ازسوی مقامهای جمهوری اسلامی هیچ اظهارنظری کند، به ایران بازگشت. رفتاری که افکارعمومی آن را فریبکارانه و منفعتطلبانه تلقی کرد.
تحریم مسعود کیمیایی و حمله شهاب حسینی
به عقبتر برگردیم تا تمام زوایای ماجرا روشن شود. با نزدیک شدن موعد برگزاری جشنواره فجر سال گذشته، مسعود کیمیایی، کارگردان برجسته و مطرح ایرانی، پیامی ویدیویی منتشر کرد و گفت: «درود به همه، درود به مردم، خیلی بغض دارم. من امسال فیلمی ساختم به نام «خون شد» که در جشنواره فجر هست. من هیچوقت اهل جشنواره نبودم و سمت و سویم همیشه مردم هستند و نگاه میکنم میبینم مردم روزگار سختی را میگذرانند… به هر جهت دلم نمیخواهد که فیلمم توی جشنواره فجر نشان داده شود. به دلیل تسلیتی که به اینهمه آدم دارم، مردمی که مسافر بودند. به خانوادههایشان تسلیت میگویم و تسلیت به خیلیها و خیلی از خانوادهها میگویم. درود به همه.»
همین ویدیو کافی بود تا چهرههای دیگری همچون رخشان بنیاعتماد و تعداد زیادی از اهالی سینما اعلام کنند در جشنواره حاضر نمیشوند؛ اما شهاب حسینی در یک نشست خبری، با جملاتی تند بدون نامبردن مستقیم، کیمیایی را خطاب قرارداد و گفت: «برنمیتابم ساکت بنشینم که استاد پیشکسوت سینما که سالها است روند کاریشان پیش چشم تماشاگر مشخص است و هرساله تماشاگر برخورد ناراحتکنندهای با فیلمهای ایشان دارد، میآید امسال هم باز فیلمی میسازد که میداند برخورد بدی با فیلمش میشود و بهاصطلاح روغن ریخته را نذر امامزاده میکند و سنگ بنایی را میگذارد که نتیجهاش جز نفاق و تفرقه و نفرتپراکنی چیزی نیست و بقیه را در آمپاس اخلاقی قرار میدهد. بیانصافی است که اینقدر آدم خودخواه باشد که بهنوعی حرف بزند که در آن ملاحظه هیچکس دیگری را نکند. ما هنرمندیم، ادعایمان میشود، پس بیاییم صدای مردم شویم، قهر کردن راه چاره نیست. من نمیام، خب نیا. با نبودن تو چه اتفاقی میافته؟ هیچی.»
این ستاره سینما تلاش کرد تحریم جشنواره را نوعی رفتار «پوپولیستی» و بیفایده جلوه دهد، اما رفتار مشابه حکومتی که واکسن آمریکایی و اروپایی را تحریم کرد و بیاثر دانست را نه محکوم کرد و نه پوپولیستی دانست.
گفته شد اتخاذ آن موضع به این دلیل بوده است که در جشنواره، طرف حساب او هنرمندانی بودند که از هیچ حمایتی برخوردار نبودند و منافع او بهعنوان تهیهکننده در گرو نقد و محکومکردن آنها بود. اما در ماجرای واکسن و مشابه آن طرف حسابش کسانی بودند که سالها تحمل و مصلحتاندیشی و تأیید شهاب حسینی و ستارگانی مثل او در تلویزیون و سینما، زمینهساز رشد و ترقی آنان و طیکردن مسیر پیشرفت مالی و شهرت بود.
نامه نظامپزشکی در خصوص اولویت سلبریتیها و هنرمندان برای دریافت واکسن
در این شرایط آنچه باعث اوجگیری واکنشها به واکسن زدن شهاب حسینی در آمریکا شد، انتشار خبر درخواست سازمان نظامپزشکی از وزارت بهداشت برای در اولویت قراردادن ستارگان در دریافت واکسن کرونا بود. سازمان نظامپزشکی درخواست کرده بود هنرمندان (سلبریتیها) نیز در کنار کادر درمان در اولویت دریافت واکسن قرار بگیرند. جامعه اما سؤالش این بود با چه مبنایی در شرایط کمبود واکسن، هنرمندان جزو قشر در اولویت قرار گرفتهاند؟!
از دید بخشی از جامعه، نزدیکی موعد انتخابات ریاستجمهوری و نیاز به همسو کردن این گروه برای دعوت مردم به شرکت در انتخابات، دولت را مجاب کرده است تا به سلبریتیها امتیاز دیگری بدهد.
هرچند واکنش تند جامعه به خبر منتشرشده سبب شد بلافاصله هنرمندان مختلفی در صفحات مجازی اعلام کنند حاضر به گرفتن سهمیه واکسن نیستند و در ادامه سازمان نظامپزشکی نیز با عذرخواهی اعلام کند اشتباه کرده است؛ اما بازهم خشم مردم نسبت به سلبریتیهایی از جنس شهاب حسینی کم نشد.
جامعه تحت فشار ایران، دیگر از چهرههای سیاسی و فعالان اجتماعی و مدنی انتظار ندارد که در قبال مشکلات مردم رفتاری روشن و فارغ از دوگانگی داشته باشند. این جامعه توقع دارد سلبریتیها نیز صادقانه کنارش قرار گیرند و به مسائل مختلف واکنش نشان دهند.