براساس «گزارش سالانه مجازات اعدام در ایران» که «سازمان حقوق بشر ایران» با همکاری سازمان فرانسوی «با هم علیه مجازات اعدام» تهیه کرده است، باوجود همهگیری کووید-۱۹ در سال ۲۰۲۰ میلادی، مقامهای جمهوری اسلامی ایران مانند سالهای گذشته به اجرای احکام اعدام ادامه داده و براساس این احکام، جان دستکم ۲۶۷ نفر را گرفتهاند.
در سالهای ۲۰۱۹ و ۲۰۱۸، بهترتیب ۲۸۰ و ۲۷۳ نفر در جمهوری اسلامی ایران اعدام شده بودند.
ازمیان ۲۶۷ مورد اعدام سال ۲۰۲۰ که در این گزارش به آنها اشاره شده است، منابع رسمی حکومت ایران تنها ۹۱ مورد (۳۴ درصد) را اعلام کردند و بقیه بهطور رسمی اعلام نشدهاند.
سازمان حقوق بشر ایران و سازمان فرانسوی «با هم علیه مجازات اعدام» (ECPM) که از سال ۲۰۱۲ میلادی برای انتشار جهانی گزارش سالانه اعدام در جمهوری اسلامی ایران، با یکدیگر همکاری میکنند، سیزدهمین گزارش سالانه ارزیابی و تجزیهوتحلیل روند مجازات اعدام در ایران (مربوط به سال ۲۰۲۰) را روز سهشنبه، دهم فروردینماه، منتشر کردند.
براساس این گزارش، در سال ۲۰۲۰ ایران تنها کشوری بوده است که به اعدام کودک-مجرمان ادامه داده و این حکم را درمورد دستکم چهار کودک-مجرم اجرا کرده است.
در سال ۲۰۲۰، سازمان حقوق بشر ایران از اعدام دو شهروند کشور افغانستان در جمهوری اسلامی ایران خبر داد. یک مورد از احکام اعدام اجراشده در این سال نیز بهدلیل مصرف نوشیدنیهای الکلی صادر شده بود.
در سال ۲۰۲۰ تنها یک مورد اعدام در ملأ عام اجرا شده که کمترین میزان در طول ۱۵ سال بوده است؛ اما بنابر این گزارش، به نظر میرسد که این کاهش نه بهدلیل تغییر در سیاستهای جمهوری اسلامی، بلکه پیامد محدودیتهای ناشیاز همهگیری کووید-۱۹ بوده است.
گزارش سالانه اعدام در ایران، همچنین به استفاده از مجازات اعدام برای سرکوب معترضان، اقلیتهای قومیتی و روزنامهنگاران اشاره میکند. براساس این گزارش، در سال ۲۰۲۰، تعداد اعدامها در سیستان و بلوچستان و کردستان در مقایسه با دو سال پیش از آن افزایش قابل توجهی داشته و دو مورد اعدام در ارتباط با اعتراضهای سراسری ۱۳۹۶ تا ۱۳۹۸ (مصطفی صالحی و نوید افکاری) و یک مورد براساس اتهامهای مربوط به راهاندازی کانال خبری-سیاسی در رسانههای اجتماعی (روحالله زم) انجام شده است.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
براساس این گزارش، بیشترین تعداد اعدامها (دستکم ۲۱۱ مورد برابر با ۷۹درصد از کل اعدامها) در سال ۲۰۲۰ به اتهام قتل عمد اجرا شده است؛ اما ازسوی دیگر، میزان بخشش محکومان به اعدام نیز نسبتبه سالهای گذشته «افزایش چشمگیری» داشته است و خانوادههای قربانیان دستکم ۶۶۲ زندانی محکوم به قصاص را بخشیدهاند؛ تعداد موارد بخشش در سال ۲۰۱۹ میلادی، ۳۷۴ مورد بود.
در این گزارش همچنین به گسترش کارزاهای مردمی مخالفت با مجازات اعدام در میان ایرانیان در سال ۲۰۲۰ اشاره شده است، ازجمله کارزاری با هشتگ «#اعدام_نکنید» در رسانههای اجتماعی که «میلیونها نفر» در آن مشارکت کردند.
محمود امیریمقدم، مدیر سازمان حقوق بشر ایران در رابطه با مخالفتهای مردمی با مجازات اعدام، گفت: «مقامهای جمهوری اسلامی از مجازات مرگ برای هراسافکنی در میان مردم استفاده میکنند تا قدرت را حفظ کنند. اما اعتراضات سالهای اخیر نشان داد که نهتنها احساس ترس در میان مردم رنگ باخته، بلکه خشم آنها را نسبتبه اعدامها برانگیخته است. ما از جنبش رو به رشدِ مبارزه با اعدام که در سال گذشته در شبکههای اجتماعی اوج گرفته، استقبال میکنیم.»
در سیزدهمین گزارش سالانه اعدام در ایران، همچنین به نتایج نظرسنجی مؤسسه گمان درمورد مجازات اعدام، اشاره شده است که نظر ایرانیان را درمورد این مجازات در سال ۲۰۲۰ بررسی کرده بود. براساس این نظرسنجی که در سپتامبر ۲۰۲۰ از حدود ۲۰هزار نفر از ساکنان داخل ایران انجام شد، ۷۰درصد ایرانیان با محدودکردن مجازات اعدام موافقاند، که ۴۴ درصد از آنها بهطور کامل مخالف اعداماند و ۲۶درصد نیز گفتهاند موافق بهکار گرفتن این مجازات تنها درموارد منحصربهفردند.
در بخش دیگری از گزارش نیز به ادامه سرکوب فعالان لغو مجازات اعدام، ازجمله نرگس محمدی، آتنا دائمی، نسرین ستوده و همچنین انجمن لگام و جمعیت امداد دانشجویی مردمی امام علی، بهعنوان جنبشهای برجسته لغو اعدام در ایران اشاره شده است.
همزمان با انتشار گزارش سالیانه اعدام، سازمان حقوق بشر ایران و سازمان «با هم علیه مجازات اعدام» بار دیگر خواستار توقف اعدام در ایران شدند.