یک روز پس از خبر پیوستن بریتانیا به ائتلاف نظامی با آمریکا در خلیج فارس، گزارشهایی از حضور اسرائیل در این ائتلاف شنیده شده است. در نشستی که با حضور کمیتهای از وزارت خانههای امورخارجه و دفاع اسرائیل برگزارشده است، وزیر امورخارجه اسرائیل، آقای کاتز صحبت از پیوستن این کشور به ائتلاف نظامی در خلیج فارس به میان آورده است. او در ادامه افزوده است که در حال تهیه بخشنامهای است که به تمام احزاب داخلی فرستاده شود تا برای ائتلاف با ایالات متحده آمریکا، در خلیج فارس همکاری لازم را داشته باشند.
تاکنون کشورهای آلمان، فرانسه و ژاپن خبر از عدم همکاری خود با این ائتلاف دادهاند. علاوه بر آنها، روسیه و چین که هر دو عضوی از قرارداد برجام با ایران هستند و همچنین هر دو عضو شورای امنیت سازمان ملل هم هستند، عدم علاقه خود را به این ائتلاف نشان دادهاند.
دور از تصور نیست که کشورهای عربی حوزه خلیج فارس، مثل امارات و عربستان و احتمالا حتی کویت و قطر هم از این ائتلاف ناراضی نیستند. احتمالا کشورهای عمان و عراق هم در این رابطه نقش میانهروتری را خواهند داشت و از موضع گیری پررنگ در این رابطه بنا به مناسباتی که با ایران دارند، اجتناب میکنند.
خاطرنشان کنیم که روسیه و ایران در حال آماده شدن برای رزمایش مشترک نظامی در دریای عمان هستند. موضوعی که نشان از نزدیکی نظامی و همکاریهای دو جانبه این دو کشور با هم دارد. در داخل ایران، آقای ظریف، وزیر امورخارجه، که به تازگی از طرف ایران در لیست تحریمهای آمریکا قرار گرفته است، جلساتی را با حضور مردان نظامی همچون سردار سلیمانی و شخص رئیس جمهور، آقای روحانی برگزار کرده است. آنچه از این دیدارها بر میآید این است که، جهموری اسلامی ایران میخواهد اتحاد داخلی خود را به دنیا نشان بدهد. موضعی که ایران اعلام میکند، با وجود اختلاف نظرها در میان دولتمردان و سپاهیان، این است که در مواقع حساس آنها همه یک نظر خواهند بود و بیمی از حرکتهای آمریکا ندارند.
در این روزها، ایران بارها تاکید کرده است که بعد از تحریم آقای ظریف بازوی اجرایی سیاست خارجی ایران و تحریم رهبر ایران، آمریکا به دنبال مذاکره نیست. البته رهبر ایران هم بارها عدم علاقه خود به مذاکره با آمریکا را نشان داده است. اختلافی که بین ایران و آمریکا، با خروج آمریکا از برجام، هر لحظه پیچیدهتر میشود.
از منظر دیگری، در طول دو سال گذشته، روابط میان کشورها در خاورمیانه بسیار تغییر کرده است.
از یک طرف ایران، که با کشورعراق قریب به ۸ سال جنگ خانمانسوز با هم داشتند و هزاران جوان و غیرنظامی یا کشته یا معلول شدند، حالا روابط برادرانهای را در طول این ده سال، با هم ایجاد کردهاند. ایران در عراق کارخانههای متعددی برپا کرده و هرساله در ماههای مذهبی محرم و صفر شکوه دوستی و نزدیکی روابط را به رخ دنیا میکشد.
همچنین ایران، از زمان شروع جنگ داعش با سوریه، حضور مستشاری نظامی در آنجا داشته و درعملیاتهای مشترکی با ارتش سوریه و روسیه شرکت کرده است. هر چند در پس همین حضور مستشاری تا بحال هزاران نیروی سپاهی در آنجا کشته شدهاند. علاوه بر آن، حضور و پشتیبانی ایران از حزبالله لبنان و حوثیهای یمن هم دیگر بازوهای ایران در منطقه خاورمیانه هستند.
از طرف دیگر، بگومگوهای گاه و بی گاه ایران و اسرائیل علیه یکدیگر، آن دو را به مانند دو سوی لبهی بُرنده و دشمن هم قرار داده است. شاید به همین دلیل هم اسرائیل در مقابل بازوهای ایران در منطقه خاورمیانه، پی ایجاد روابط نزدیک با کشورهای عربی حوزه خلیج فارس است. کشورهای عربی که پس از جنگ اسرائیل با فلسطینیان، یکپارچه در مقابل این کشور موضع داشتند، حالا به دنبال روابط نزدیکتری با هم هستند. به نظر میرسد با سیاستهای منطقهای ایران، فرصت خوبی برای روابط نزدیک میان آنها پیش آمده است. به علاوه کشورهای عربی منطقه که عمده اقتصاد آنها بر پایه فروش نفت و گاز میگذرد، از این منظر هم به دنبال ایجاد خطر برای تجارت نفتی خود نیستند. آنها خیلی خوب واقف هستند که اگر نتوانند نفت فروخته شده خود را از خلیج فارس بگذرانند، با چالش جدی اقتصادی روبرو خواهند شد. بههمین دلیل کشورهای عربی خلیج فارس و اسرائیل هر دو، دلایل بسیار خوبی برای دوستی با هم در این زمان دارند.
همچنین، بعد از شروع دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ، داماد او جرالد کوشنر در صدد حل اختلاف اسرائیل با فلسطینیها بر آمده است. همان برنامهای که به نام «معامله قرن» از آن یاد میشود. هرچند این برنامه هنوز عملی نشده است، اما حداقل از نظر اجتماعی و روابط دیپلماتیک این اطمینان را به کشورهایی مثل عربستان و دیگر مدافعان فلسطینیان میدهد که آنها در صدد حل این معضل قدیمی هستند.
ورود اسرائیل به ائتلاف نظامی آمریکا – بریتانیا هر چند فعلا با حضور نیروهای اطلاعاتی و امنیتی از آن کشور همراه است اما به طور یقین در صورت نیاز نیروهای بیشتری هم به این منطقه اعزام خواهند شد. اگر چه تا به حال تنها هدف این ائتلاف نظامی ایجاد امنیت برای کشتیهای تجاری و نفتکشها اعلام شده است، اما جا گیری این همه نیروی نظامی در یک منطقه حساس استراتژیک، بیشتر شبیه آرایش جنگی در مقابل کشور ایران است تا اینکه محافظت برای نفتکشها در خلیج فارس و تنگه هرمز باشد.