در افغانستان همزمان با جنگ خونین مسلحانه یک جنگ شدید روانی بین طالبان و نظام جمهوریت نیز جریان دارد و دامنه آن اکنون بیش از پیش گریبانگیر روزنامهنگاران و رسانههای افغانستان شده است.
طالبان میکوشند با جا انداختن روایت خود مبنی بر آنچه ایجاد نظام اسلامی میخواند، گروه خود را حق به جانب نشان دهد. اما گسترش رسانههای آزاد آن هم در شرایطی که نیروهای خارجی تا چهار ماه دیگر از کشور خارج میشوند و قانون اساسی افغانستان اسلامیترین قانون یک کشور مسلمان خوانده میشود، این تلاش را به چالش کشیده است.
موضعگیری طالبان علیه روزنامهنگاران اما بار دیگر تهدیدآمیز شده است.
ذبیحالله مجاهد، سخنگوی گروه طالبان دیروز در توییتی نوشت: «از چند روز بدینسو ما شاهد تبلیغات و نشرات یکجانبه بعضی رسانهها هستیم. در عقب این نوع نشرات استخبارات (امنیت ملی) اداره کابل مستقیما دست دارد. رسانهها باید متوجه باشند، بیطرفی خود را حفظ کنند و در این شرایط حساس کشور، بهوسیله تبلیغات اداره کابل تبدیل نشوند.»
او یک گام جلوتر رفته و تهدید کرده است: «در صورت نشر خبرهای کاذب و معلومات نادرست از طرف رسانهها و خبرنگاران، بیطرفی آنها جدا تحت سوال قرار میگیرد. در صورت دوام چنین کار، مسئولیت اقدامات بعدی به مسئولین و کارمندان رسانه بر خواهد گشت.»
طالبان سابقه حمله به روزنامهنگاران افغان و قتل آنان را در کارنامه دارد و بسیاری از رسانهها این تهدیدها را جدی گرفتهاند.
پیشتر از قول عارف رحمانی، نماینده مجلس نیز گزارش شده بود که از احمدضیاء سراج، رئیس امنیت ملی کشور در جلسه سری مجلس حکایت کرده بود: «تبلیغات بعضی از تلویزیونها به نفع طالبان شوکهکننده است، این آزادی بیان نیست، بلکه سوء استفاده از آزادی بیان است، تحمل نمیکنیم.»
با این حال، نهاد حمایتکننده رسانههای آزاد افغانستان «نی» با نشر بیانیهای از هر دو طرف انتقاد کرد و گفت که از هشدار همزمان طالبان و ریاست عمومی امنیت ملی به رسانهها شوکه شده است.
این نهاد توضیح داد که طرفهای درگیر بدون در نظر گرفتن قوانین ملی و بینالمللی به تهدید رسانهها پرداخته و این قوانین را نقض میکنند و «بیان چنین هشدارهایی میتواند باعث خلق ترس و رعب در میان جامعه رسانهای افغانستان شود.»
اداره امنیت ملی پس از آن فورا واکنش نشان داد و تصریح کرد که سخنان رئیس این اداره تحریف شده است.
در بیانیه اداره امنیت ملی آمده است: «مطالب منتشر شده در مطبوعات و رسانهها که به رئیس عمومی امنیت ملی نسبت داده شده، به دور از واقعیت، تحریف شده و جهتگیرانه میباشد. افشا و القای تحریف شده محتویات مجالس سری در فضای عمومی، غیرقابل پذیرش، خلاف مواد قانون اساسی و خلاف اصول وظایف داخلی مجلس نمایندگان میباشد.»
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
در این بیانیه گفته شده: «ریاست عمومی امنیت ملی، جامعه رسانهای کشور را محافظان اصلی ارزشها و دستاوردهای ۲۰ سال گذشته قلمداد میکند و این ریاست به اثبات رسانیده است که حافظ رابطهی دو سویهی نهادهای امنیتی و نهادهای رسانهای میباشد.»
اداره امنیت ملی بار دیگر تاکید کرده است که خود را مکلف و ملزم به حمایت و دفاع از قانون اساسی و جامعه رسانهای میداند.
اما در این میان، تهدید طالبان پابرجا است. شورشیان طالبان بزرگترین اتکا تبلیغاتی خود را که جنگ ۲۰ ساله را بر محور آن تعریف کرده بودند، از دست میدهند. دلیل اصلی موفقیت شورشیان در این مدت این بود که به مردم میگفتند کشور اشغال شده و برای بیرون راندن نیروهای خارجی جهاد فیسبیلالله واجب است.
اما اکنون براساس گزارش رویترز در یک سال گذشته طالبان وظیفه محافظت از پایگاههای خارجی را به عهده داشتهاند و در توافق سری با آمریکا مانع حملات گروههای یاغی و شورشی دیگر به حمله به پایگاههای آمریکا شدهاند. از سوی دیگر، در یک سال گذشته از هنگام امضاء توافقنامه صلح قطر هیچ سرباز خارجی در افغانستان کشته نشده است.
تهیه گزارش از این اتفاقات آن هم در شرایطی که بحث بازگشت طالبان به قدرت و روند صلح و جنگ تشدید شده است، روزنامهنگاران افغان را در شرایط خطرناکی قرار داده است.
حتی پیش از این تهدیدهای رسمی، روزنامهنگاران افغانستان سال پرخشونت و مایوسکنندهای را پشت سر گذاشتند.
سازمان حامی رسانههای آزاد افغانستان یا «نی» گزارش داد که در یک سال گذشته ۱۱ خبرنگار در افغانستان کشته شدند که چهل درصد آنان زن هستند. براساس این گزارش، با بالا گرفتن تهدیدهای امنیتی علیه خبرنگاران، ۲۰۰ روزنامهنگار زن ترک شغل و ۵۰ روزنامهنگار از جمله ۱۵ خبرنگار زن هم ترک وطن کردهاند.
از سوی دیگر، در سال گذشته با افزایش ناامنیها و قتلهای هدفمند، در کل ۵۰ رسانه در افغانستان بسته شد و حدود ۲۰۰ کارمند هم ترک شغل کردهاند و اکنون به نظر میرسد با پیچیدهتر شدن اوضاع، شرایط کار دشوارتر خواهد شد.