کمتر دوره‌ای از رقابت‌های انتخابات ریاست‌جمهوری همچون سیزدهمین دوره بود که در آن، نامزدهای این پست مباحث مربوط به زنان را این قدر کم‌رمق و بی‌جان مطرح کردند. شاید بتوان ادعا کرد هفت نامزدی که برای پست ریاست‌جمهوری مبارزه کردند، هیچ برنامه مدون و از پیش تعیین‌شده‌ای در حوزه زنان ارائه نکردند، به خصوص آن که با رای حداقلی به عنوان هشتمین رئیس‌جمهور ایران به پاستور رفت.

اگرچه بسیاری از فعالان حقوق زنان حق انتخاب نوع پوشش را نخستین و فراگیرترین رویارویی زنان و حکومت در ایران عنوان می‌کنند ولی نادیده گرفتن برابری حقوقی و فقر، اصلی‌ترین آسیب‌ها برای زنان شهروند ایران محسوب می‌شوند. برخی روسای‌جمهور در ایران از جمله آخرینشان، حسن روحانی، توجه به برابری حقوق زن و مرد را از اصلی‌ترین برنامه‌های خود عنوان کردند اما برابری زنان و مردان در نظر روسای‌جمهور ایران از همان تفسیر حکومتی و ایدئولوژیک اسلامی برابری زن و مرد نشات گرفته است و زنان در هیچ دوره‌ای از انقلاب اسلامی از فشار سیاست‌های تبعیض‌آمیز حاکمیت رهایی نداشته‌اند.

برابری جنسیتی از جمله مباحثی بوده که هرگز در ایران به نتیجه نرسیده است؛ حتی با وجود اینکه شهیندخت مولاوردی، معاون امور زنان و خانواده حسن روحانی، این موضوع را مطرح کرد که دولت حسن روحانی به جای برابری جنسیتی به دنبال عدالت جنسیتی است؛ هدفی که محقق نشد.

جناح سنتی اصولگرا و تندرو نزدیک به آیت‌الله علی خامنه‌ای در برابر اصلاح قوانین تبعیض‌آمیز علیه زنان از جمله قوانین خانواده، طلاق، ازدواج، حضانت فرزند، حق تحصیل، حق سفر و خروج از کشور بدون اجازه همسر به شدت مقاومت کرده و در هیچ دوره‌ای تغییر یا پیشرفت چندانى در این حوزه رخ نداده است.

تا پیش از سیزدهمین دوره از انتخابات ریاست‌جمهوری در سال ۱۴۰۰ و تقریبا در سال‌های پس از جنگ، مسائل مربوط به زنان یکی از شعارهای نامزدها در انتخابات‌ بوده است؛ فارغ از اینکه رئیس‌جمهور منتخب هر دوره چه دستاوردی در پایان دوره خود داشته است. چرا که زنان که نیمی از جمعیت ایران را تشکیل می‌دهند، یکی از آسیب‌پذیرترین گروه‌ها بعد از کودکان در ایران‌اند که با فقر دست و پنجه نرم می‌کنند.

در پایان دوران هشت ساله ریاست‌جمهوری حسن روحانی، علاوه بر انتقاد به نوع مدیریت او در عرصه‌های سیاسی و اقتصادی، فقدان کارنامه‌‌ای قابل‌قبول در حوزه‌های اجتماعی از جمله زنان نیز مطرح است. کانال تلگرامی جام جم وابسته به اصولگرایان تندرو، در تاریخ هشتم خرداد به وعده‌های محقق نشده حسن روحانی در حوزه زنان اشاره کرده و نوشته است: «رئیس‌جمهور که گفته بود در دولت تدبیر و امید در فرصت‌های اجتماعی فرقی میان زنان و مردان نخواهد بود، وعده‌هایش به ثمر ننشست.» بیمه زنان سرپرست خانوار، انتخاب وزیر زن و تشکیل وزارت زنان، حضور زنان در ورزشگاه‌ها، ایجاد امنیت برای زنان در اماکن عمومی، تهیه لوایح حمایت از زنان، ایجاد مشاغل مرتبط با تحصیلات زنان، بهره‌گیری از توان زنان در اداره کشور و رفع تبعیض‌های جنسیتی از جمله مواردی است که جام جم به آن‌ها اشاره کرده است.

با توجه به پایان دوره ریاست‌جمهوری حسن روحانی به عنوان رئیس‌جمهور اعتدال‌گرای موردحمایت جبهه اصلاحات، این سوال مطرح است که عملکرد او در حوزه زنان تا چه میزان قابل دفاع است؟

واقعیت این است که حسن روحانی نتوانست کارنامه قابل دفاعی از خود به یادگار بگذارد. فقر و نابرابری‌های اجتماعی و اقتصادی بیش از ۱۰۰ سال است که زنان را در ایران زیر بیشترین فشارها و محدودیت‌ها گذاشته است. زنان ایرانی از محدودیت‌های اجتماعی بسیاری در رنج‌اند که شاید ملموس‌ترین آن آزادی نوع پوشش باشد؛ مسئله‌ای که اگر اهمیت نداشت بیشتر نامزدهای ریاست‌جمهوری آن را بخشی مهم از برنامه‌های خود نمی‌دیدند.

محمد خاتمی، محمود احمدی‌نژاد و حسن روحانی از جمله روسای‌جمهوری بودند که برای کسب حمایت زنان و جوانان موضوع آزادی‌های اجتماعی و به خصوص پوشش را به طور خاص در سخنان خود گنجاندند. حسن روحانی در هر دو دوره نامزدی خود با تاکید بر آزادی‌های اجتماعی فضایی متفاوت برای زنان رای دهنده ترسیم کرد. خرداد سال ۹۲ و در روزهای برگزاری گردهمایی‌های انتخابات یازدهم، روحانی در جمع حامیان خود در ورزشگاه شیرودی گفت: «کاری می‌کنم دختران احساس امنیت کنند. نخواهم گذاشت ماموری بی‌نام و نشان از کسی سوال کند.» این گفته هرچند محافظه‌کارانه بود و با این گزاره که «دختران جامعه خود حافظ حجاب و عفاف‌اند» پایان‌بندی شد، ولی برای بسیاری نور امیدی برای تغییر برخورد با زنان و دختران در کف خیابان‌ها بود.

حسن روحانی در دولت یازدهم، بارها با انتقاد از برخی رویکردهای سلبی و سختگیرانه درباره حجاب، گشت‌های ارشاد، گزینش ادارات و حراست زنان در ادارات دولتی اعلام موضع کرد. این روند در مبارزات دوازدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری هم به عنوان مواضع دولت حسن روحانی در خصوص مقوله حجاب زنان ادامه داشت. دولت او بارها نسبت به مسئله گشت‌های ارشاد و برخورد با زنان در خیابان موضع انتقادی گرفت. حسن روحانی هجدهم خرداد ۱۳۹۲ در گردهمایی حامیان خود در ورزشگاه شیرودی، گفت: «ما به دنبال آرامش زنان و مردانیم؛ ما آرامش در خیابان را در پی اخلاق می‌خواهیم. گشت برای ما آرامش ایجاد نمی‌کند. وحدت و اتحاد ملت ایران و همزیستی مسالمت‌آمیز آرامش را می‌سازد. شما دم از اشتغال می‌زنید؟ من از شما می‌پرسم که آیا اشتغال زنان را هم قبول دارید؟ اگر قبول دارید قبل از دولت یازدهم چرا یک اشتغال برای زنان درست نکردید؟»

او در برنامه دیگری هم دختران و زنان ایرانی را «اهل عفاف» عنوان کرده و گفته بود: «مشکلات در این زمینه با تذکر حل می‌شود.» این گفته‌های او نشان‌دهنده اعتدال‌گرایی‌اش در نحوه تذکر دادن به حجاب زنان یا آنچه جمهوری اسلامی ایران آن را «بدحجابی» در کشور می‌نامد بود ولی حاکمیت در ایران برخورد اعتدالی در زمینه حجاب را برنتافت و در نتیجه روحانی نتوانست در این زمینه کارنامه درخشانی باقی بگذارد.

به دلیل تاثیر زنان در انتخابات، در این دوران آزادی‌های اجتماعی، برابرى جنسيتى، جايگاه حقوقى و اجتماعى زنان كه معمولا کمتر موردتوجه دولتمردان و سیاستمداران است، اهمیت ویژه‌ای می‌یابد. حسن روحانی در هر دو دوره رقابت‌های ریاست‌جمهوری خود بر گشايش فضاهای اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی و ايجاد فرصت‌های برابر و ایجاد فضای امن اجتماعی برای زنان تاکید کرد. انتخاب وزرای زن در کابینه، ایجاد وزارت زنان، ایجاد فرصت‌های برابر با مردان و پایان دادن به گشت‌های ارشاد از جمله وعده‌های انتخاباتی او در سال ۱۳۹۲ بودند. این وعده‌ها در چهارساله دوم ریاست‌جمهوری او نیز تکرار شدند.

ایجاد فرصت‌های برابر از دیگر برنامه‌های دولت حسن روحانی بود؛ چنانکه گفته بود: «تبعیض برای زنان ما قابل‌قبول نیست. جنسیت نمی‌تواند معیار درستی برای تصدی مسئولیت‌ها در جامعه باشد. در تصمیم‌سازی‌ها و تصمیم‌گیری‌ها باید زنان همانند مردان نقش ایفا کنند.»

حسن روحانی با به رسمیت شناختن زنان به عنوان نیمی از جامعه ایران و با تاکید بر به کارگیری زنان در پست‌های مدیریتی عنوان کرده بود: «امروز که به حرکت جامعه برای رشد نیاز داریم باید جمعیت ۵۰ درصدی زنان را موردتوجه قرار دهیم. حتی باید امروز در برخی مشاغل مدیریتی سهمی برای زنان قائل شویم. با یک عقب‌ماندگی مزمن تاریخی در این زمینه مواجهیم و این عقب‌ماندگی باید جبران شود. در عرصه مدیریت دولت تدبیر و امید، جنسیت معیار نخواهد بود.»

او در سال ۹۲ به حامیان خود اطمینان خاطر داد: «دولت آینده، دولتی است که فرصت برابری برای زنان و مردان ایجاد می‌کند. اگر زنان در رشد اجتماعی و توسعه نقش برابری دارند، پس باید حقوق و فرصت‌های برابری در کنار مردان داشته باشند.» وی همچنین تاکید کرد: «عدالت به معنای فرصت برابر در فعالیت‌های علمی، اجتماعی و سیاسی است و دولت تدبیر و امید این برابری را بین مردان و زنان برقرار می‌کند.» او ولی در این راه هم به نتیجه نرسید چرا که برنامه‌هایش برای زنان در نقطه مقابل سیاست‌های حاکمیت و شخص علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، قرار داشت.

حسن روحانی در خصوص اشتغال زنان نیز گفته بود: «در دولت ما تقویت جایگاه زنان و نگاه برابر به استعدادهای علمی، پژوهشی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی مدنظر است. اینکه زنان بخواهند در خانه یا بیرون از خانه کار کنند، اساس این گفتار ناپسند است چرا که انتخاب با خود آنان است و زنان برای برگزیدن نقش خود به قیم نیاز ندارند.»

تشکیل وزارت زنان از جمله مواردی بود که وزنه مهمی در برنامه‌های حسن روحانی محسوب می‌شد و وی درباره آن گفته بود: «تشکیل وزارت امور بانوان را در دولت تدبیر و امید پیش‌بینی کردیم تا حقوق ضایع شده زنان را به آن‌ها بازگردانیم.» وعده‌ای که به گفته خودش به دلیل فشار برخی نهادها و به این دلیل که «توانش محدود بود» موفق به انجام آن نشد.

ناتوانی نسبی دولت‌ها و تحقق نیافتن وعده‌های آنان برای برطرف کردن معضلات و محدودیت‌ها در حوزه زنان، بیشتر به دلیل ساختار ایدئولوژیک حاکم بر کشور است که زن را در خانه و نه در اجتماع تعریف کرده است؛ به همین دلیل پیشرفت چشمگیری در این حوزه دیده نمی‌شود.