اندی وارهول یکی از پرسروصداترین چهرههای هنر پاپ و شاید پرآوازهترین هنرمند زمانه خود که در دل نیویورک زرین دهه شصت و هفتاد میلادی کارهای خود را میآفرید شاید گمان نمیبرد که در سال ۲۰۲۱ این موزه هنرهای معاصر تهران است که در دل جمهوری اسلامی نمایشگاه بزرگی از کارهایش را به نمایش میگذارد. خود این رویداد نیز چون کارهای اندی وارهول کم سرشار از تناقض نیست. اگر اندی وارهول با کشیدن بطری کوکاکولا و قوطی سوپ که شاید دورریختنیترین چیزها در کوچه و پسکوچههای نیویورک بود، آنهم در هیبتی که بیشتر همانند یک پوستر تبلیغاتی برای فروش پپسی بود تا هر چیز دیگری، توانست گالریهای مهم و مشهور جهان هنر فرهیختگان را به کرنش برابر خود وادار کند، اکنون در دل پایتخت حکومتی که یکی از بنیانهای برپاییاش نفرت از هنر پاپ بود و میل به پاکسازی هرچیز پاپ که آن را مبتذل مینامید، نمایشگاهی از آثار این پیامبر پاپ به نمایش در آمده است.
اندی وارهول که نام راستینش اندرو وارهولا بود در سال ۱۹۲۸ میلادی یا ۱۳۰۷ خورشیدی در شهر پیتزبورگ در پنسیلوانیای آمریکا زاده شد. پدر و مادر او از اسلواکی به آمریکا مهاجرت کرده بودند. او در مقطع کارشناسی هنرهای زیبا خواند و در سال ۱۹۴۹ به نیویورک کوچ کرد و در ماهنامههای «ووگ» و «هارپر بازار» به عنوان طراح تبلیغاتی مشغول به کار شد. در سال ۱۹۶۲ به کار تبلیغاتی خود پایان داد و تماموقت به هنر پرداخت. در سال ۱۹۶۸ زمانی که بسیار پرآوازه بود در استودیوی خود مورد سوءقصد قرار گرفت. والری سولاناس، هنرمندی که از جمله نویسنده مانیفستی رادیکالفمینیستی است، به او با گلوله شلیک کرد که پیامدهای زخم آن تا پایان عمر گریبانگیر وارهول بود. او در سال ۱۹۸۷ و در سن پنجاه و هشت سالگی درگذشت.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
بخش بزرگی از کارهای وارهول را چهرهپردازی یا پرتره از اشخاص پرآوازه یا محصولات مصرفی زمانه تشکیل میدهند.
مائو، کوکاکولا، اسکناس دلار، خودروهای تصادفی و حتی شهبانو فرح پهلوی از موضوعهای کارهای او هستند.
در سال ۱۹۷۶ سفیر ایران در سازمان ملل از اندی وارهول دعوت کرد برای کشیدن پرترهای از شهبانو فرح پهلوی به تهران سفر کند.
باب کولاچلو، نویسندهای که در سفر وارهول به تهران همراه او بوده است، در گفتوگویی با بیبیسی میگوید پرتره شهبانو فرح پهلوی یکی از کارهای درخشان وارهول است.
کولاچلو گفت: «او توانسته بود گونهای کیفیت سحرآمیز و نیز غمی در نگاه فرح را به چنگ اندازد. خیلی روشن نیست چند نسخه از این پرتره را وارهول چاپ کرد. من همیشه فکر میکردم باید ۱۴ نسخهای باشد. شش تا هشت تای آنها به خود شهبانو داده شد. او خودش نمیداند چند تا از این کارها در زیرزمین موزه هنرهای معاصر تهران مانده است. دوتای آنها را میتوان در رستورانی در نیویورک به نام کازا لور دید که در کنار تصاویری از دالی پارتن و دنیس هاپر و آلفرد هیچکاک بر دیوارند.»
زیرزمین موزه هنرهای معاصر تهران میزبان بزرگترین و ارزشمندترین مجموعه هنر مدرن در بیرون از اروپا و آمریکای شمالی است که ارزش آن بیش از سه میلیارد دلار برآورد میشود که اکنون در انبارهای این موزه نگهداری میشود.
در این مجموعه میتوان کارهایی از فرانسیس بیکن، آلبرتو جیاکومتی، رنه ماگریت، پابلو پیکاسو، جکسون پولاک، پیر آگوست رنوار و مارک روتکو را یافت.
آن طور که شهبانو فرح پهلوی در گفتوگویی میگوید ایده این موزه چنین پا میگیرد که ایران درودی، نقاش ایرانی، در یک نمایشگاه به شهبانو میگوید که ما جایی برای نمایش کارهایمان میخواهیم و او پاسخ میدهد چه ایده خوبی. باید موزهای بسازیم. موزه هنرهای معاصر تهران با سفارش شهبانو فرخ پهلوی و به دست کامران دیبا، که دانش آموخته معماری بود، ساخته میشود.
برای این موزه، شهبانو ابتدا میخواست آثار باستانی ایران را که در جهان پراکنده شده بودند خریداری کند. اما بهزودی تصمیم خود را تغییر داد. چرا که آن آثار بسیار گران از آب درمیآمدند در حالی که آثار هنری مدرن ارزانتر بودند و مناسبتر و خرید آنها نیز سادهتر بود.
اگر چه گنجینه هنر مدرن موزه معاصر تهران در زیرزمین این موزه دهههاست خاک خورده اما خود این موزه مکانی برای نمایش تحولهای هنری معاصر ایران بوده است. اکنون که موزه پس از تعطیلی درازمدت بهمنظور بازسازی، دوباره گشایش یافته است گوشهای از توان بالای غافلگیری خود را نمایان کرده است. نمایشگاهی با نام «پرسونا» که به نمایش کارهایی از اندی وارهول اختصاص یافته است از ۲۵ خردادماه تا سوم مردادماه امسال (۱۴۰۰) این فرصت را برای هنردوستان ایران و جهان فراهم آورده است که در دل تهران به تماشای کارهای کسی بنشینند که لقب پادشاه هنر پاپ را از آن خود کرده بود، نمایشگاهی که بیگمان رشک بسیاری از شهرهای بزرگ جهان به تهران را برانگیخته است.