هنگامی‌که نیروهای حشدالشعبی با فتوای جهاد کفایی آیت‌الله سیستانی، مرجع عالی تشیع در نجف، تأسیس شد، هدف از تشکیل آن مبارزه با داعش پس از تسلط جنگجویان داعشی بر بخش‌های وسیعی از سرزمین عراق، به ویژه استان‌های واقع در شمال بغداد بود. در آن زمان، نوری المالکی، نخست وزیر وقت عراق و فرمانده کل نیروهای مسلح، دستور بسیج توده‌های مردمی و ساختار حشد‌الشعبی را صادر کرد تا در برابر تهدیدهای داعش به بغداد و حومه آن ایستادگی کنند. به همین ترتیب و به دنبال نشستی بین نوری المالکی و فرماندهان گروه‌های مسلح در ۱۳ مارس ۲۰۱۴، حشد‌الشعبی رسما آغاز به کار کرد و تیپ‌های وابسته به آن به سوی شهر فلوجه حرکت کردند.

در آغاز، توافق بر این شد تا حشد‌الشعبی که متشکل از گروه‌های وفادار به ایران از جمله «کتائب حزب‌الله عراق»، «عصائب اهل حق» و «سازمان بدر» بود، از بغداد، سامرا، و مناطق غربی در برابر پیشروی داعش محافظت کند. سپس، در نتیجه پاسخ داوطلبان به فتوای جهاد کفایی، حشد‌الشعبی توسعه یافت و شمار زیادی از شهروندان شیعه عراق به آن پیوستند.

اندکی بعد، شهروندان سنی مذهب عراق نیز در مناطقی مانند استان‌های صلاح‌الدین، نینوا، و انبار که داعش آن‌ها را تصرف کرده بود، تصمیم گرفتند با حشد‌الشعبی یک‌جا شوند و به دنبال آن، هزاران نفر دیگر از مردم عراق از مذاهب و گروه‌های مختلف قومی همچون مسیحیان، ترکمن‌ها، و کُردها به صفوف حشد‌الشعبی پیوستند.

در آن زمان، نوری المالکی که به عنوان نزدیک‌ترین شخصیت برجسته سیاسی به رژیم ایران شناخته می‌شد، مسئولیت نخست وزیری عراق را بر عهده داشت. رژیم تهران از سال ۲۰۱۵ پیوسته با افتخار اعلام می‌کرد که چهار پایتخت عربی، از جمله بغداد را در کنترل خود دارد. در همان روند، تهران توانست از طریق سیاستمداران عراقی وابسته به خود، قانون «هیئت حشد شعبی» را با رای موافق مجلس عراق در ۲۶ نوامبر سال ۲۰۱۶، به تصویب رساند.

قابل ذکر است که روزنامه «ایندیپندنت فارسی» اطلاعاتی اختصاصی در مورد جزئیات مربوط به ساختار حشدالشعبی، از جمله تعداد افراد، گروه‌ها، و نام‌های فرماندهان آن را از فهرست حقوق و دستمزد افراد حشد‌الشعبی که به وزارت دارایی عراق فرستاده شده، به دست آورده است. این در حالی است که افراد جناح‌های «عتبات» وابسته به مرجعیت عالی نجف، به‌رغم آن ‌که تحت فرمان نخست وزیر عراق‌اند، هیچ حقوق و دستمزدی از دولت بغداد دریافت نمی‌کنند.

البته شمار افراد وابسته به حشد‌الشعبی طبق آخرین سخنان فالح فیاض، رئیس آن گروه، به ۱۷۰ هزار نفر می‌رسد و این رقم در حال افزایش است. به عنوان مثال، طبق اطلاعاتی که ایندیپندنت فارسی در دست دارد، تعداد افراد «کتائب جندالامام» به رهبری احمد الاسدی در اوایل پیدایش آن به ۶۰۰ نفر می‌رسید، اما این رقم در این اواخر به ۱۱ هزار نفر رسیده است و نزدیک به رقمی است که احمد الاسدی، رهبر آن گروه، اعلام کرده است که شمار افراد خود را بیش از ۸ هزار نفر عنوان می‌کند.

در پاسخ به این‌ پرسش که چرا شمار اعضای گروه‌های وابسته به حشد‌الشعبی در حال افزایش است، یک منبع آگاه عراقی گفت که اسامی جعلی بسیاری به لیست‌های افراد حشد‌الشعبی افزوده شده است تا شمار افراد حقوق‌بگیر افزایش یابد و گروه‌های وابسته به حشد‌الشعبی پول بیشتری از دولت عراق دریافت کنند. این منبع افزود که اسامی افراد زیادی به عنوان منسوبان اعضای حشد‌الشعبی در لیست‌ها گنجانده شده است که از مدت‌ها پیش به این سو، ساکن استرالیا، اروپا، و آمریکا هستند. او خاطرنشان کرد که افراد یادشده حقوق و دستمزدی را که از دولت عراق دریافت می‌کنند با رئیس گروه تقسیم می‌کنند.

آمار مفصلی که شامل اسامی جناح‌ها، گروه‌ها، شمار افراد، تعداد سلاح‌ها، و حقوق ماهانه افراد وابسته به حشد‌الشعبی است و در دسترس ایندیپندنت فارسی قرار گرفته است، نشان می‌دهد که تعداد واحدهای وابسته به حشد‌الشعبی ۱۰۱ جناح، شمار افراد آن ۴۱۲۵۵ نفر، تعداد کشته‌شدگان ۷۸۴۷ نفر، شمار مجروحان دارای معلولیت ۹۴۱۵ نفر، میزان حقوق ماهانه‌شان ۲۸ میلیارد دینار عراقی، سلاح‌های سبک آن ۵۲ هزار، سلاح‌های متوسط آن ۲۵ هزار، و سلاح‌های سنگین آن ۸۰۰۰ قطعه است.

جناح‌های وابسته به حشد‌الشعبی و تعداد افراد هر جناح:

شماری از جناح‌های شیعه:

تیپ محمودجواد بدر، تعداد افراد: ۷۳۰ نفر، رهبر: ابوجنان 

کتائب امام‌علی، تعداد افراد: ۱۰۰۰ نفر، رهبر: طاهر الخاقانی

تیپ اسد امرلی، تعداد افراد: ۸۵۰ نفر، رهبر: ابوتراب التمیمی

سپاه بدر، تعداد افراد: ۱۳۰۰ نفر، رهبر: هادی عامری

جیش کرار بدر، تعداد افراد: ۷۰۰ نفر

کتائب جندالامام، تعداد افراد: ۶۰۰ نفر، رهبر: احمد الاسدی

تیپ المنتظر، تعداد افراد: ۴۰۰ نفر، رهبر: داغر الموسوی

سرایا عشوراء، تعداد افراد: ۵۰۰ نفر، رهبر: کاظم الجبیری

تیپ کربلا، تعداد افراد: ۳۰۰ نفر

تیپ ۱۰ بدر، تعداد افراد: ۳۰۰ نفر

تیپ ۱۱ علی‌اکبر، تعداد افراد: ۸۰۰ نفر، رهبر: علی الهمدانی

جنبش نجباء، تعداد افراد: ۲۰۰۰ نفر، رهبر: اکرم الکعبی

تیپ الطفوف، تعداد افراد: ۱۳۰۰ نفر، رهبر: قاسم مصلح

کتائب سیدالشهدا، تعداد افراد: ۲۵۰۰ نفر، فرمانده: ابوآلا الولائی

کتائب فتح‌المبین، تعداد افراد: ۳۰۰ نفر

تیپ‌های ترکمان، تعداد افراد: ۳۰۰ نفر

سرایای جهاد، تعداد افراد: ۲۵۰ نفر

سرایا الخراسانی، تعداد افراد: ۶۰۰ نفر

تیپ الطف، تعداد افراد: ۲۰۰ نفر

تیپ ۲۱ بدر، تعداد افراد: ۴۰۰ نفر

تیپ ۲۲ بدر، تعداد افراد: ۳۰۰ نفر

تیپ ۲۳ بدر، تعداد افراد: ۳۰۰ نفر

تیپ ۲۴ بدر، تعداد افراد: ۵۰۰ نفر

تیپ ۲۵ نیروهای شهید صدر، تعداد افراد: ۴۰۰ نفر

تیپ ۲۶ فرقه عباس، تعداد افراد: ۱۰۰۰ نفر

نیروهای ابومنتظر، تعداد افراد: ۲۰۰ نفر

انصار العقیده، تعداد افراد: ۷۵۰ نفر

انصار‌الحجه، تعداد افراد: ۲۰۰ نفر

نیروهای شبک، تعداد افراد: ۶۵۰ نفر

گروه الرسالی، تعداد افراد: ۲۰۰ نفر

نیروهای وعدالله، تعداد افراد: ۱۵۰ نفر

تیپ ۳۵ شهید صدر، تعداد افراد: ۴۰۰ نفر

تیپ ۳۶ نیروهای لالش ایزدی، تعداد افراد: ۴۰۰

تیپ ۳۹ جنبش ابدال، تعداد افراد: ۱۷۵ نفر

تیپ ۴۰ کتائب امام علی، تعداد افراد: ۶۰۰ نفر

تیپ ۴۱ عصائب اهل حق، تعداد افراد: ۱۰۰۰ نفر

تیپ ۴۲ نیروهای ابوموسی (عصائب)، تعداد افراد: ۱۰۰۰ نفر

تیپ ۴۳ سبع‌الدجیل (عصائب)، تعداد افراد: ۷۵۰ نفر

تیپ ۴۴ انصار‌المرجعیه، تعداد افراد: ۲۰۰ نفر

نیروهای الخال حزب‌الله، تعداد افراد: ۱۲۵۰ نفر

تیپ دفاع ملی حزب‌الله، تعداد افراد: ۱۰۰۰ نفر

تیپ ۵۰ بابلیون، تعداد افراد: ۵۰ نفر

تیپ ۵۱ نیروهای صلاح‌الدین،  تعداد افراد: ۵۰ نفر

نیروهای امرلی، تعداد افراد: ۵۰۰ نفر

تیپ ۵۳ الحسین، تعداد افراد: ۳۵۰ نفر

تیپ ۵۵ مالک اشتر، تعداد افراد: ۳۰۰ نفر

جناح‌های سنی مذهب:

تیپ ۵۶ شهدای کرکوک، تعداد افراد: ۲۵۰ نفر

تیپ ۶۶  انصار‌العقیده، تعداد افراد: ۲۰۰ نفر

تیپ ۸۸ احرار العراق، تعداد افراد: ۲۵۰ نفر

تیپ ۸۸ حشد‌العلم، تعداد افراد: ۴۰۰ نفر

تیپ ۹۰ فرسان‌الجبور، تعداد افراد: ۴۰۰ نفر

تیپ ۹۲ حشد‌اللویزی، تعداد افراد: ۲۰۰ نفر

تیپ ۹۹ جیش‌المومل، تعداد افراد: ۱۵۰ نفر

تیپ ۲۰۱ پاسداران نینوا، تعداد افراد: ۵۰۰  نفر

گروه‌های مسلح وابسته به مقتدی صدر:

تیپ ۳۱۳ سرایا السلام، تعداد افراد: ۱۰۰۰ نفر

تیپ ۳۱۴ سرایا السلام، تعداد افراد: ۱۰۰۰ نفر

تیپ ۳۱۵ سرایا السلام، تعداد افراد: ۵۰۰ نفر

نیروهای بیارق، تعداد افراد: ۱۵۰ نفر

کتائب قیام حسینی، تعداد افراد: ۲۰۰ نفر

جیش‌المختار، تعداد افراد: ۳۰۰ نفر

کتائب‌النخبه و الغیث‌الحیدری، تعداد افراد: ۲۰۰ نفر

تیپ اسدالله الغالب، تعداد افراد: ۱۵۰ نفر

تیپ وعد صادق، تعداد افراد: ۲۵۰ نفر

کتائب قمر بنی‌هاشم، تعداد افراد: ۱۵۰ نفر

حزب‌الله السائرون، تعداد افراد: ۲۰۰ نفر

تیپ عماد مغنیه، تعداد افراد: ۲۰۰ نفر

تیپ قاصم‌الجبارین، تعداد افراد: ۲۰۰ نفر

تیپ امام قائم، تعداد افراد: ۲۰۰ نفر

کتائب امامان بقیع، تعداد افراد: ۳۰۰ نفر

کتائب قصاص، تعداد افراد: ۳۰۰ نفر

کتائب اشبال‌ٰالصدر، تعداد افراد: ۲۰۰ نفر

کتائب ثائر‌الحسین، تعداد افراد: ۱۵۰ نفر

کتائب مالک اشتر، تعداد افراد: ۱۵۰ نفر

کتائب الدماء‌الذکیه، تعداد افراد: ۱۵۰ نفر

تیپ ذوالفقار، تعداد افراد: ۱۵۰ نفر

در همین حال، یک مبنع عراقی آگاه به موضوع شبه‌نظامیان و حشدالشعبی که نخواست نامش فاش شود، به ایندیپندنت فارسی گفت که بین گروه‌های «ولایی» وفادار به ایران و گروه‌های وابسته مرجعیت عالی نجف شکاف بزرگی وجود دارد، زیرا مرجعیت نجف تأکید می‌کند که «فتوای جهاد کفایی» با از بین رفتن علت صدور فتوا، منتفی شده است، در نتیجه، پس از نابودی دولت داعش در عراق، دیگر به حشد‌الشعبی نیازی نیست. با این حال، رژیم ایران و افراد وفادار به آن اجازه انحلال حشد‌الشعبی را نمی‌دهند، زیرا با ادامه این وضعیت، از درآمد جنگجویان ثبت شده در حشد‌الشعبی که حقوق آن‌ها از بودجه دولت عراق پرداخته می‌شود، سوءاستفاده می‌کنند. بدین ترتیب، حدود ۸۰۰۰ نفر از شبه‌‌نظامیان «ولایی» طرفدار ایران در حشد‌الشعبی، حقوق خود را از دولت عراق می‌گیرند، در حالی‌که تمام تلاش‌ها، وفاداری، و اهداف آن‌ها متوجه تحقق منافع رژیم ایران در منطقه است.

با توجه به نکات فوق، می‌توان گفت که رژیم جمهوری اسلامی ایران توانسته است شبه‌نظامیان وفادار به خود را در کشورهای عراق، لبنان، و یمن، به بخشی از نیروهای مسلح خود تبدیل کند و با ایجاد اقتصاد موازی و غارت دارایی‌های ملی آن کشورها، گروه‌های مسلح وابسته به خود را بیش از پیش تقویت کند، در حالی‌که مردم کشورهای یاد شده  روز به روز بیشتر در ژرفای بحران و دشواری‌های اقتصادی فرو می‌روند.

رژیم حاکم بر ایران برای پیشبرد این هدف در همه جا رویکرد یکسانی دارد و این سیاست را در تمام کشورهایی که بر محور آن می‌چرخند، عملی می‌کند. به عنوان مثال، در حالی‌که مردم ایران در شدت نیازمندی و فقر به سر می‌برند، میزان دارایی‌های خامنه‌ای و سپاه پاسداران هر روز افزایش می‌یابد، و همین وضعیت در مورد حزب‌الله و ملت لبنان، حوثی‌ها و مردم یمن، و شبه‌نظامیان «ولایی» حشد‌الشعبی و مردم عراق نیز صحت دارد.