قیمت لبنیات هفتاد درصد افزایش پیدا می‌کند؛ خبری که طی یک ماه گذشته باعث نگرانی جامعه مصرف‌کننده و کارشناسان سلامت شده است. با توجه‌ به رشد چندبرابری قیمت لبنیات طی دو سال گذشته، فرآورده‌های لبنی عملاً از سفره مردم ایران حذف شده‌اند.

آنچه سبب شده بار دیگر بحث افزایش قیمت هفتاد درصدی قیمت انواع لبنیات شنیده شود، مسئله قیمت‌گذاری نرخ شیر خام در ستاد تنظیم بازار است.

شرکت‌های تولیدکننده لبنیات هنوز این قیمت‌گذاری را نپذیرفته‌اند و از سوی دیگر دامداران به‌خاطر افزایش هزینه نگهداری دام و معتقدند با قیمت‌های فعلی ورشکستگی شده‌اند.

مدیران کارخانه‌های تولید لبنیات اما معتقدند افزایش قیمت شیر خام می‌تواند رشد سرسام‌آور دوباره قیمت کالاهای لبنی را در پی داشته باشد. مسئله‌ای که بر فروش و مصرف این محصولات اثری چشمگیر خواهد داشت.

از سویی، شرکت‌های بزرگ اعلام کرده‌اند با توجه‌ به هزینه‌های تمام شده رقابت از طریق کاهش سود و پایین نگه‌داشتن قیمت‌ها غیرممکن است.

عضو هیئت‌مدیره انجمن صنایع فرآورده‌های لبنی در همین خصوص با اشاره به بالارفتن دستمزدها، افزایش قیمت مواد پتروشیمی و کرایه‌های حمل‌ونقل تصریح کرده است: «اگر قرار باشد قیمت شیر خام به حدود ۶۴۰۰ تومان برسد، کف افزایش قیمت لبنیات ۶۰ درصد خواهد بود و در برخی محصولات نیز این افزایش بیشتر خواهد شد.»

او با اشاره به افزایش ۴۰ درصدی دستمزدها در سال اخیر این افزایش قیمت شیر خام را مسبب افزایش ۶۰ تا ۷۰ درصدی محصولات طی روزهای آتی دانسته است.

کارخانه‌های محصولات لبنی معتقدند در شرایط فعلی سود کالاها که به‌صورت مصوب ۱۷ درصد باید باشد به ۴ درصد است.

فروشگاه‌های بزرگ عرضه مواد غذایی و سوپرمارکت‌های محلی این حقیقت را تایید می‌کنند که در یک سال گذشته با افزایش قیمت کالاهای لبنی میزان فروش این محصولات افت چشمگیری داشته است.

بررسی قیمت فراورده‌های مهم لبنی شرکت‌هایی چون کاله، میهن، پگاه و روزنه و صباح نیز روند چشمگیر افزایش قیمت‌ها را طی دو سال گذشته نشان می‌دهد.

پنیر صد گرمی سفید پگاه در حال حاضر قیمتی ۴۵۰۰ تومانی دارد، درحالی‌که همین کالا در سال گذشته ۲۴۵۰ تومان به فروش می‌رسید، یعنی رشدی ۱۰۰ درصدی طی یک سال. باید در نظر داشت سال قبل همین محصول رشدی ۳۵ درصدی داشته است.

نکته اصلی اما اینجاست که به گفته یکی از فروشندگان که در فروشگاه‌های زنجیره‌ای شهروند کار می‌کند، برخی شرکت‌های کوچک‌تر به کم کردن از حجم کالا که تخلف آشکار است برای رقابت و کنترل قیمت روی آورده‌اند.

این مسئله توسط یکی از خریداران این فروشگاه تأیید شد، او می‌گوید: «اخیرا از شرکتی که اسم کمتر شنیده شده‌ای دارد پنیر ۴۵۰ گرمی را خریدم که بعد از بازکردن با خالی بودن بخشی از بسته‌بندی مواجه شدم، وقتی با ترازو وزن کردم متوجه محصول به‌جای ۴۵۰ گرم، ۳۹۰ گرم است.»

این قبیل کم‌فروشی و تخلف‌ها گاه شامل پاک‌کردن تاریخ مصرف کالا بعد از مرجوع شدن و درج تاریخ جدید نیز می‌شود و از جمله مواردی است که شرکت‌های مختلف لبنی تلاش می‌کنند از طریق آن بخشی از کاهش دامنه سود خود را جبران کنند.

یکی دیگر از کالاهایی که می‌تواند ملاک خوبی برای درک میزان افزایش یافتن قیمت‌ها باشد، شیر پاستوریزه است. شیر یک لیتری شرکت‌های لبنی مختلف بسته به کم‌چرب، نیم چرب و پرچرب بودن از ۸۵۰۰ تا ۱۰هزار تومان قیمت دارند.

در حال حاضر، شیر نیم چرب پاک ۸۰۰۰ تومان، شیر کم‌چرب هراز ۸۵۰۰ تومان، شیر بطری پرچرب رامک ۸۵۰۰ تومان، شیر کامل میهن ۸۰۰۰ تومان، شیر پرچرب کاله ۱۰ هزار تومان قیمت دارند. این محصولات در سال گذشته طی چند مرحله افزایش قیمت مصوب و غیر مصوب در نهایت قیمتی حدود ۶۰۰۰ تومان داشتند.

روند رشد قیمت لبنیات از اواسط سال ۹۸ آغاز شد. در آن زمان قیمت شیر پرچرب کاله حدود ۴۵۰۰ تومان بود. طی یک دوره دوساله قیمت این شیر بیش از ۱۰۰ درصد افزایش یافت.

قیمت ماست هم همین روند رشد را طی دو سال طی کرده است. امروز در فروشگاه‌های مختلف زنجیره‌ای قیمت ماست ۹۰۰ گرمی بسته به میزان چربی آن از ۸۰۰۰ تا ۱۲ هزار تومان در نوسان است. دلیل این نوسان نه در قیمت مصوب که وابسته به میزان چربی، غنی شده یا غنی نشده بودن و همچنین همزده و همزده نبودن آن است.

قیمت ماست کم‌چرب پگاه در حال حاضر ۷۹۰۰ تومان، ماست کم‌چرب میهن ۸۰۰۰ تومان، ماست پروبیوتیک کم‌چرب پاک ۹۷۰۰ تومان، ماست پرچرب پگاه ۹۷۰۰ تومان، ماست پرچرب میهن ۱۲هزار تومان است.

ولی به طور مثال ماست پرچرب همزده یوگو ۹۰۰ گرمی میهن ۱۸هزار تومان قیمت دارد. شرکت‌های مختلف برای افزایش قیمت با تولید محصولاتی که اعلام می‌شود ترکیب‌ها و طعم متفاوتی دارند، این روزها در بازار حضور پیدا می‌کنند.

روند نوسان قیمت ماست اما نسبت به باقی محصولات لبنی تفاوت مهمی دارد. قیمت ماست طی بازه اردیبهشت ۹۹ تا زمستان همان سال رشدی ۱۰۰ درصدی و غیر مصوب داشت، اما پس از ورود ستاد تنظیم بازار جهت جلوگیری از گرانی قیمت این کالا با افتی ۵۰ درصدی در بهار ۱۴۰۰ مواجه شد.

هرچند به گفته یکی از فروشندگان محصولات غذایی طبق شنیده‌ها شرکت‌های بزرگ لبنیات بنا دارند رشد قیمتی ۶۰ تا ۸۰ درصدی بر محصولات مختلف خود اعمال کنند.

طی یک سال گذشته همچنین محصولات لبنی مانند کره طی دوره‌ای در بازار جیره‌بندی شد. همچنین محصولاتی همچون خامه مدت‌ها است باتوجه‌به افزایش قیمت از اولویت سبد خرید خانوارها خارج شده است.

به گفته یکی از سوپرمارکتی‌های مناطق مرکزی تهران خانواده‌هایی که کره و خامه جزو خریدهای همیشگی‌شان بود، طی یک سال گذشته آن را از سبد خود حذف و تلاش می‌کنند با پنیر و شیر و گاهی ماست نیاز لبنی خود را تأمین کنند.

در حال حاضر قیمت خامه پاستوریزه ۱۰۰ گرمی به‌صورت مصوب و یکپارچه در شرکت‌های مختلف لبنی ۵۵۰۰ تومان است. این محصول رشدی ۵۰ درصدی را تجربه کرده است.

قیمت کره پاستوریزه ۱۰۰ گرمی نیز همانند خامه نرخی مصوب دارد و تفاوتی میان این محصول با برندهای مختلف نیست و در حال حاضر قیمت آن ۱۰ هزار تومان است. قیمتی که به نسبت ابتدای سال ۹۹ که ۴۷۰۰ تومان بود رشدی بالای ۱۰۰ درصد را تجربه کرده است.

جامعه ایران در حالی نگران افزایش مجدد و طبق شنیده‌ها ۷۰ درصدی قیمت محصولات لبنی است که با همین قیمت‌ها هم بسیاری از خانواده‌ها دیگر توان خرید لبنیات را ندارند.

در این میان سالمندان و خانواده‌های دارای فرزندان در سنین رشد، بیش از دیگران نگران این افزایش قیمت هستند، چرا که برای حفظ سلامتی نیاز مبرم به مصرف مداوم محصولات لبنی دارند.

از سوی دیگر اگرچه هنوز ستاد تنظیم بازار به جهت نگرانی از افزایش قیمت‌ها، افزایش نرخ مصوب شیر خام را ابلاغ نکرده، ولی باید در نظر داشت همان‌طور که گفتیم به دلیل افزایش چند برابری هزینه نگهداری دام عرضه شیر با قیمت‌های فعلی نیز دیگر برای تولیدکنندگان شیر خام ممکن نیست.