خاک‌ ایران سالانه بیش از ۱۵ هزار تن در هکتار دچار فرسایش می‌شود. این خبر را رئیس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور اعلام کرد و گفت میزان سالانه فرسایش خاک در کشور با حجم آب سد امیرکبیر برابری می‌کند و این به آن معناست که در هر سال به‌اندازه یک سد امیرکبیر رسوب وارد سدها می‌شود. به گفته مسعود منصور، بحران فرسایش بادی و آبی در کشور جدی است.

حجم سد امیرکبیر ۲۰۵ میلیون متر مکعب برآورد می‌شود.

محیط‌ زیست ایران با چالش‌های متعددی روبه‌رو است که برخی از آن‌ها به عوامل طبیعی همچون تغییر اقلیم و خشکسالی‌ها ارتباط دارد و برخی دیگر از دخالت عوامل انسانی ناشی می‌شود. فرسایش خاک نیز یکی از چالش‌های فعلی محیط‌ زیست کشور است که به گفته مسعود منصور، تهدیدهایی را متوجه منابع طبیعی می‌کند.

فرسایش خاک به فرایندی گفته می‌شود که در جریان آن، خاک پس از فرسودگی از طریق عوامل طبیعی مثل باد و آب جابه‌جا می‌شود و از منطقه‌ای به منطقه دیگر می‌رود، فرایندی که فراوانی آن در ایران قابل‌توجه است، به‌طوری‌ که طبق اعلام رئیس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری، سالانه بیش از ۱۵.۴ تن در هکتار از خاک کشور دچار فرسودگی می‌شود.

به گزارش خبرگزاری ایسنا، مسعود منصور با بیان اینکه رسوب سیلاب و پر شدن مخازن سدها قابل‌چشم‌پوشی نیست، عملیات آبخیزداری و ایجاد مرکز پایش مخاطرات منابع طبیعی را برای جلوگیری از روند فرسایش خاک موثر دانست و گفت این مرکز می‌تواند با مدیریت سه عامل آب، خاک و پوشش گیاهی تاثیر شگرفی بر مدیریت منابع طبیعی کشور داشته باشد.

پیش‌تر منوچهر گرجی، دبیر انجمن خاک ایران، به خبرگزاری تسنیم گفته بود که ایران درزمینه فرسایش خاک در رتبه‌های اول دنیا قرار دارد. به گفته او، تغییر اقلیم و خشکسالی ازجمله عوامل زمینه‌ساز فرسایش خاک به شمار می‌روند، بااین‌حال روش‌های مدیریت خاک در کشاورزی، دامداری، منابع طبیعی و جنگل‌ها و عملیات راه‌سازی نیز به‌عنوان عوامل انسانی در فرسایش خاک موثرند.

علی منصوری، فعال محیط ‌زیست و کارشناس رشته کشاورزی نیز در گفت‌وگو با خبرگزاری ایسنا با بیان اینکه فرسایش خاک در ایران ۸ تا ۱۰ برابر متوسط جهانی است، گفت: «در کتب تاریخی علل نابودی تمدن‌ها زوال باروری خاک و فرسایش آن عنوان شده است، بنابراین، استفاده خارج از توان زیست‌بوم، سبب کاهش منابع غذایی و اقتصادی و نهایتا نابودی اقوام خواهد شد.»

پیشنهاد منصوری برای کاهش خطرهای ناشی از فرسایش خاک، این است که مدیریت آبخیزداری ارتقا یابد و این پیش‌زمینه ذهنی که رودخانه‌ها با تخلیه مستمر شن و ماسه، کاربری معدن پیدا کنند، اصلاح شود.

این کارشناس کشاورزی با بیان اینکه توان مدیریتی نهادهای متولی، به‌ویژه مسئولیت‌های آبخیزداری باید در بالادست رودها متمرکز شود، تاکید کرد: «نداشتن گنجایش سیلاب یک سرشاخه کوچک در نقاط تلاقی چند رودخانه فرعی در پایین‌دست رودها و در منطقه دشت، گواه ناکارآمدی دستگاه‌های متولی است.»

غلامحسین حق‌نیا، استاد دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد، نیز پیش‌تر فرسایش خاک را تهدیدی بسیار مهم برای محیط زیست و امنیت غذایی انسان خواند و گفت: «منابع زمین به‌ویژه خاک باید به صورتی بهره‌برداری شود که با طبیعت هماهنگ باشد و سازگاری داشته باشد درحالی‌که ما انسان‌ها متاسفانه کمتر به این مسائل توجه می‌کنیم.»

«قانون حفاظت از خاک» در خرداد ۱۳۹۸ در مجلس شورای اسلامی با ۲۶ ماده تصویب شد و پس از تایید در شورای نگهبان، رئیس‌جمهوری وقت آن را ابلاغ کرد. با این‌ حال، کارشناسان محیط‌ زیست بر این باورند که قانون فعلی برای جلوگیری از دخالت‌های انسانی بازدارندگی لازم را ندارد و مسائلی مانند فعالیت‌های کشاورزی و معدنکاری را که در تخریب خاک تاثیر دارند، نادیده گرفته است.