یک تحقیق جدید نشان می‌دهد درمان زودهنگام مبتلایان به کووید-۱۹ با داروی ضدافسردگی فلووکسامین که عموما تجویز می‌شود، می‌تواند مراجعه به بیمارستان‌ها را تا ۳۰ درصد کم کند و به طور بالقوه جان بیماران را نجات دهد.

محققان کشورهای برزیل، ایالات متحده، کانادا و استرالیا عنوان کردند که این داروی ارزان می‌تواند در برابر ابتلا به کووید حاد یا مرگ و میر در کشورهای کم درآمدی که هنوز دوز کافی واکسن تزریق نکرده‌اند، مصونیتی کم‌خرج ایجاد کند.

در بزرگ‌ترین آزمایش بالینی که بین ۱۵ ژانویه تا ۶ اوت انجام شد، ۷۳۹ بیمار برزیلی مبتلا به کووید-۱۹ به طور اتفاقی انتخاب و با فلووکسامین درمان شدند و به ۷۳۳ بیمار دیگر دارونما دادند.

محققان هر بیماری را که فلووکسامین گرفته بود، به مدت ۲۸ روز زیرنظر گرفتند تا سلامتش را بررسی کنند و ببینند که آیا به درمان بیمارستانی نیاز دارند یا نه. آن‌ها دریافتند که بستری شدن در بیمارستان در میان افرادی که به مدت ۱۰ روز، روزانه دو بار ۱۰۰ میلی‌گرم فلووکسامین مصرف کرده بودند، در مقایسه با آن‌هایی که دارونما مصرف کرده بودند، تا ۳۰ درصد کاهش یافته است.

تحقیقی که در نشریه «لنسنت» (Lancet) چاپ شد، حاکی از آن بود که این دارو را که عموما برای درمان بیماری‌های مربوط به سلامت روان مانند افسردگی و اختلال وسواس فکری-عملی استفاده می‌شود، انتخاب کردند تا به دلیل خواص ضد التهابی‌ آن، تاثیر بالقوه‌‌اش در درمان کووید-۱۹ را بررسی کنند.

فلووکسامین به بیماران یکی از شاخه‌های «آزمایش تصادفی» (Together Trial) داده شد. این آزمایش پلتفرمی برای آزمایش تطبیقی اتفاقی است که در آن، تاثیر هشت داروی تغییر کاربری داده شده در درمان کووید-۱۹ در بیماران سرپایی دارای خطر بالا را بررسی می‌کنند.

محققان پی بردند ۷۹ نفر از ۷۴۱ بیماری که فلووکسامین مصرف کرده بودند، در مقایسه با ۱۱۹ نفر از ۷۵۶ بیماری که دارونما مصرف کرده بودند، مجبور شدند تحت مراقبت اضطراری قرار گیرند یا بستری شوند.

محققان اظهار داشتند که فلووکسامین با هزینه حدود چهار دلار در یک دوره ۱۰ روزه، می‌تواند در کشورهای کم درآمدی که میزان واکسیناسیون پایین است و به درمان‌های پیشرفته‌تر کووید-۱۹ دسترسی ندارند، وضعیت را تغییر دهد.

محققان می‌گویند این دارو ممکن است پتانسیل کاهش واکنش شدید سیستم ایمنی به نام «طوفان سیتوکین» را داشته باشد که در مبتلایان کووید-۱۹ دیده می‌شود و ممکن است آسیب کشنده در اندام‌ها به وجود آورد.

با اینکه در این مطالعه، کانون توجه معین‌شده کاهش مرگ‌ومیر نبوده است، دانشمندان عنوان کرده‌اند که در میان بیمارانی که دست‌کم ۸۰ درصد دوز دارو را دریافت کردند، یک مورد مرگ در گروه فلووکسامین دیده شده است. در گروه دارونما این تعداد ۱۲ مورد بوده است.

گیلمار ریس، معاون تحقیقاتی بلو هورایزنت در برزیل، در بیانیه‌ای گفت: «با در نظر گرفتن مصونیت فلووکسامین، قابل تحمل بودن و سهولت مصرف آن، قیمت پایین و قابل دسترس بودن گسترده آن، این یافته‌ها می‌تواند بر دستورالعمل‌های داخلی و بین‌المللی مدیریت بالینی کووید-۱۹ تاثیر مهمی بگذارد.»

محققان امیدوارند که پس از این مرحله، ارزیابی کنند آیا داروی مشابه آن یعنی فلوکستین که در فهرست داروهای مجاز سازمان بهداشت جهانی است، می‌تواند به جای فلوکسامین در درمان کووید-۱۹ استفاده شود و آیا ترکیب فلووکسامین با دیگر داروها می‌تواند نتایج درمانی بهتری به دست بدهد یا نه.

ادوارد میلز، معاون تحقیقاتی «آزمایش تصادفی» از دانشگاه مک‌مستر کانادا، گفت: «فلوکسامین تا اینجا تنها درمانی است که اگر پیش از این تجویز می‌شد و می‌توانست جلو خطر جانی بیماری کووید-۱۹ را بگیرد.»

دکتر میلز اضافه کرد: «این دارو می‌تواند یکی از قوی‌ترین سلاح‌های ما در برابر این ویروس باشد و تاثیرش یکی از مهم‌ترین اکتشاف‌هایی است که از زمان آغاز همه‌گیری تاکنون به آن دست یافته‌ایم.»

با این حال، دانشمندان هشدار می‌دهند که استفاده از داروهای تداخلی مانند فلووکسامین برای جلوگیری از پیشرفت بیماری کووید-۱۹ و بستری شدن بیماران «به طور حیاتی، تابع» تشخیص درست و در مراحل اولیه بیمارانی است که به شدت در معرض وخیم شدن وضعیت‌اند.

محققان نوشته‌اند که «این تحقیق به شدت توصیه می‌کند که فلووکسامین گزینه‌ای موثر، ایمن و نسبتا قابل تحمل برای مدیریت بیماران سرپایی کووید-۱۹ است و به‌ویژه برای موقعیت‌هایی با منابع کم مفید است (ولی به آن محدود نمی‌شود.)»

از آنجا که برای شروع درمان با فلووکسامین، جمعیت بیمارانی که برای این تحقیق به کار گرفته شدند باید دست‌کم یک عامل بیماری‌های سخت‌تر را داشته باشند، تاثیر این دارو بر پیامدهای شدیدتر نامعلوم باقی مانده است.

اوتاویو بروانگر، از سازمان تحقیقاتی آکادمیک بیمارستان اسرائیلیتا آلبرت اینشتین در سائوپائولو برزیل، در تفسیری مرتبط گفت: «با اینکه فلووکسامین عموما برای بیماری‌های روانی مانند افسردگی تجویز می‌شود، برخی شبهه‌ها در مورد تاثیر و امنیت فلووکسامین برای بیماران کووید-۱۹ باقی مانده است.»

او گفت: «هنوز باید معلوم شود که آیا فلووکسامین بر دیگر داروها مانند آنتی‌بادی‌های مونوکلونال و بوزناید تاثیر افزایشی دارد یا نه و اینکه طرح درمانی بهینه فلووکسامین چیست.»

به گفته دکتر بروانگر، همچنین مشخص نیست که آیا این یافته‌ها در مورد جمعیت دیگر بیماران سرپایی کووید-۱۹ مانند کسانی که عامل خطرزای بالا برای پیشرفت بیماری ندارند و آن‌ها که واکسیناسیونشان کامل شده است و کسانی‌ که سویه‌های اخیر ویروس را گرفته‌اند هم صدق می‌کند یا نه.

پنی وارد، استاد مدعو داروسازی در کینگ کالج لندن، اظهار داشت: «هم‌زمان با ادامه این روند، اضافه کردن بیمارانی که پس از واکسن مبتلا شده‌اند، به کارآزمایی‌های مداخلاتی داخلی اهمیت خواهد داشت و پروتکل‌های آزمایشی باید طوری اصلاح شوند که بتوان با رده‌بندی مناسب پیش‌درمانی و تنظیم اندازه نمونه، این گروه فرعی مهم را اضافه کرد تا به نتایج قابل فهمی دست یافت.»