در دومین سالگرد شلیک سپاه پاسداران به هواپیمای مسافربری اوکراینی، خانواده سرنشینان این پرواز در فرودگاه امام خمینی تجمع کردند. 

خانواده‌های جان‌باختگان پرواز ۷۵۲ از نخستین ساعات امروز هجدهم دی با در دست داشتن تصاویری از مسافران جان‌باخته در فرودگاه تجمع کردند و خواهان رسیدگی عادلانه به این پرونده شدند.

از سوی دیگر برخی از مردم در شاهدشهر، محل سرنگون شدن هواپیما، گرد هم آمدند تا همدردی و اتحاد خود را با خانواده‌های داغدار نشان دهند. 

در حالی که تنها ابراز همدردی با خانواده قربانیان سرنگونی هواپیما در تهران نصب چند اعلان‌ گرافیکی است با عبارت «همه ایران هم‌درد شماست»، کیلومترها آن‌سوتر، دانشگاه‌ها و مدارس جان‌باختگان هواپیما با برگزاری مراسم یادبود نسبت به این اتفاق ابراز همدردی کردند. 

جاستین ترودو، نخست‌وزیر کانادا، نیز به همراه وزیر امور خارجه با خانواده قربانیان سرنگونی هواپیمای اوکراینی دیدار کرد. در این دیدار که شامگاه جمعه ۱۷ دی انجام شد، دولت کانادا به تلاش برای رسیدن به عدالت تاکید کرد.

کانادا همچنین با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد که مصمم است جمهوری اسلامی را به دلیل سرنگونی این هواپیما پاسخگو و اطمینان حاصل کند که حکومت ایران برای قصوری که منجر به کشته شدن ۱۷۶ انسان بی‌گناه شد، غرامت کامل پرداخت خواهد کرد.

در این بیانیه همچنین به تعهد دولت کانادا به منظور ایجاد امکاناتی برای اقامت دائم خانواده قربانیان که در خارج از کانادا هستند، ارائه بورسیه تحصیلی ۲۵ هزار دلاری به ۱۷۶ نفر تن از دانشجویان بین‌المللی و کانادایی اشاره شده است.

این در حالی است که روز گذشته نیز وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران بیانیه‌ای را منتشر کرد.

در بخشی از متن این بیانیه که بیشتر از همدردی با خانواده‌ها، نوعی رفع مسئولیت به نظر می‌رسد، آمده است: «در زمینه امور کیفری و قضایی سانحه، تاکنون چندین جلسه از دادگاه رسیدگی به متهمین این سانحه، با حضور خانواده‌های جان باختگان برگزار گردیده است. در خصوص دلجویی از خانواده‌های داغدار این سانحه و کاهش آلام آنها، هیئت محترم وزیران بر اساس حسن نیت در تاریخ ١۶ دی ماه ١٣٩٩ طی مصوبه‌ای، نسبت به تعیین رقمی برای پرداخت به خانواده‌های قربانیان اقدام کرده است.»

اشاره به «رسیدگی به متهمین این سانحه» در شرایطی است که تاکنون تنها دو جلسه دادگاه برگزار شده که آن هم با اعتراض خانواده‌های قربانیان هواپیما نسبت به سطح مسئولیت متهمان همراه بوده است. 

حکومت ایران که ادعا می‌کند عامل سرنگونی هواپیمای اوکراینی «خطای انسانی» بوده است، می‌گوید رسیدگی به فاجعه سرنگونی هواپیمای مسافری اوکراین را در دادگاهی پیگیری می‌کند. این دادگاه ۱۰ نفر متهم دارد اما خانواده جان‌باختگان تأکید دارند که این دادگاه نمایشی است و تأثیری در دادخواهی آنان ندارد. 

اقدام مسئولان ایرانی، نمک بر زخم عزاداران

عملکرد جمهوری اسلامی ایران در طول دو سال پس از شلیک به هواپیمای اوکراینی، نه تنها نتوانسته خانواده‌های عزادار را آرامتر کند بلکه با هر اقدام داغ آنها را شدیدتر کرده است. جمهوری اسلامی ایران در این مدت نه تنها پاسخ شفاف و روشنی به خانواده‌ قربانیان نداده، بلکه با تهدید‌های امنیتی خانواده‌ قربانیان و اتهام‌زنی به کشورهای خارجی از زیر بار مسئولیت شانه خالی می‌کند.

تازه‌ترین اقدام، حمله هکرها در روز سه‌شنبه پانزدهم دی به کنفرانس خبری ویدیویی وکلا و خانواده جان‌باختگان سرنگونی هواپیمای اوکراینی بود. این کنفرانس خبری به مناسبت اعلام حکم دادگاه عالی انتاریو برگزار شد که در آن قاضی، جمهوری اسلامی ایران را به پرداخت ۱۰۷ میلیون دلار کانادا به شش خانواده جان‌باختگان پرواز پی‌اس ۷۵۲ محکوم کرد. وکلای پرونده می‌گویند توقیف دارایی‌های جمهوری اسلامی در خارج از کشور و کانادا یکی از گزینه‌ها برای پرداخت غرامت به خانواده قربانیان است. ایالات‌متحده آمریکا هم اخیرا چند تانکر حامل نفت ایران را توقیف و به فروش گذاشته و درآمد آن را به خانواده قربانیان تروریسم اختصاص داده است.

روز گذشته جمعه هفدهم دی نیز سخنان کاظم صدیقی، در خطبه‌های نماز جمعه خشم خانواده‌های کشته‌شدگان هواپیمای اوکراینی را به همراه داشت. او بدون اشاره به شعارهایی که خانواده‌های کشته‌شدگان هواپیمای اوکراینی در اعتراضات اخیر خود علیه رهبر و نظام جمهوری اسلامی سر داده‌اند، گفت: «خانواده‌های نجیب و اصیل آنها دشمن را مایوس کردند، هرچند داغ دیگری علاوه بر داغ شهید سلیمانی را دیده بودند.»

چنین اظهاراتی در شرایطی انجام می‌شود که در جریان برگزاری هر دو جلسه دادگاه در ایران، جمعی از خانواده‌های جان‌باختگان با حضور در مقابل دادسرای نظامی تهران، چنین محکمه‌ای را «نمایشی و غیرقانونی» خواندند و با شعار «مرگ بر خامنه‌ای» خواستار محاکمه عاملان اصلی سرنگونی هواپیمای مسافربری شدند.

همچنین روز جمعه قاضی‌زاده هاشمی، رئیس بنیاد شهید و امور ایثارگران با «شهید» خواندن جان‌باختگان پرواز ۷۵۲ اعلام کرد: «عزیزان حاضر در این هواپیما در زمره شهدا محسوب شده و تمهیداتی در خدمت‌رسانی به بازماندگان شهدای سانحه هواپیمای اوکراینی در نظر گرفته شده است. تاکنون از ۱۳۳ خانواده ایرانی این واقعه، پرونده ۷۳ خانواده معزز تشکیل شده و درباره سایر خانواده‌های معظم نیز آمادگی برای تشکیل پرونده و ارائه خدمات وجود دارد.»

این در حالی است که علیزاده طباطبایی، وکیل پرونده جانباختگان هواپیمای اوکراینی در گفتگو با خبرگزاری ایلنا گفته است: «برخی خانواده‌ها اصلا غرامت نمی‌خواهند، آنها حتی حاضر نشدند تحت پوشش بنیاد شهید قرار بگیرند و صراحتاً در دادگاه، یکی از نماینده این خانواده‌ها گفت شهید کسی است که داوطلبانه مرگ را انتخاب می‌کند؛ بچه‌های ما زندگی را انتخاب کردند و اینها شهید نیستند. خانواده‌ها تاکید کردند غرامت نمی‌خواهند و فقط خواسته‌شان رسیدگی عادلانه به پرونده است که چرا چنین اتفاقی افتاده است.»