دومین سالگرد جنایت فراموش نشدنی سحرگاه هجدهم دی ماه در حالی فرا می‌رسد که هنوز هیچ یک از زوایای سوال‌برانگیز این جنایت بر خانواده‌ها و افکار عمومی روشن نشده است.

در دومین سال دشواری که بر خانواده‌ها گذشت، انجمن خانواده‌ها درگیر فعالیت‌های مختلفی بود. همکاری در تهیه و بررسی گزارش خانم دکتر کلامار گزارشگر ویژه‌ سازمان ملل، بررسی گزارش نهایی جمهوری اسلامی، بررسی گزارش تیم تحقیقات کانادا، برگزاری جلسات متعدد با مقامات کشورهای درگیر، برگزاری تظاهرات روبروی مقر ایکائو در مونترآل، برگزاری تظاهرات در تورنتو در روز شروع به کار ابراهیم رییسی، فعالیت در نمایشگاه کتاب فرانکفورت، سفر به اوکراین و دیدار با مقامات اوکراینی و از همه مهم‌تر انتشار گزارش تفصیلی کمیته‌ حقیقت‌یاب انجمن بخشی از فعالیت‌های خانواده‌ها را شامل می‌شد. 

کارزارهای اینترنتی و تلاش‌ها برای زنده نگه‌داشتن یاد جانباختگان هم به موازات این فعالیت‌ها ادامه داشت درحالی که انجمن با برگزاری جلسات روانپزشکی، دوره‌های آموزش خاطره‌نویسی و کمک به دریافت ویزای خانواده‌ها سعی می‌کرد، این جمع منسجم را منسجم‌تر کند. در کنار آن اعضای انجمن خانواده‌ها در ایران، که روند دادرسی در دادسرای نظامی را به دقت دنبال می‌کردند برگزاری این دادگاه نمایشی را در دو جلسه‌ی ناتمام با تظاهرات شجاعانه و اعتراض دسته‌جمعی به شکستی مفتضحانه بدل کردند که نتوانست با معرفی ده متهم بی نام و نشان در دادگاه، خانواده‌ها، افکار عمومی و کشورهای متضرر را قانع کند.

در سالی که گذشت دادگاه عالی انتاریو رای به تروریستی و عامدانه بودن این حمله داد، سه وزیر خارجه در کانادا عوض شد، بسیاری از مقامات درگیر اوکراین در این پرونده سمت‌های خود را ترک کردند اما خانواده‌ها همچنان با اصرار بر دانستن "حقیقت" بر مسیر دادخواهی خود پافشاری کردند. در این مدت چهار هشدار از سوی کشورهای متضرر به جمهوری اسلامی فرستاده شد که در نهایت در ششم ژانویه ۲۰۲۰ به همه نشان داد مذاکرات با جمهوری اسلامی در این پرونده به بن‌بست رسیده است و حال مسیر حقوقی این پرونده به سازمان جهانی هوانوردی از سازمان‌های زیرمجموعه‌ی سازمان ملل متحد منتهی خواهد شد. 

اگر بخواهیم اندکی بر یکی از این دستاوردهای انجمن یعنی گزارش کمیته‌ی حقیقت‌یاب متمرکز شویم در این گزارش که با یاری بی‌دریغ کارشناسان هوانوردی، نظامی و حقوقی نوشته شده بود یافته‌های جدیدی بر دانسته‌های قبلی اضافه شد که می‌توانم خواندن آن به زبان‌های فارسی و انگلیسی را در وبسایت انجمن توصیه کنم.

مسیر دادخواهی این پرواز مسیر پیچیده و دشواری‌ست و خانواده‌ها با زخم‌های عمیقی که از این فاجعه بر روح و روان خود دارند مصمم‌اند این راه را ادامه دهند. پیش‌بینیِ آن‌چه در ایکائو رخ خواهد داد آسان نیست اما تشکیل تیم تحقیقات مستقل، برملا کردن حقیقت و لغو عضویت جمهوری اسلامی در این سازمان می‌تواند از خواسته‌های اصلی بازماندگان تلقی شود.

در پایان سال تلخی دیگر که در تنهایی و تاریکی به سر شده است، امیدوارم سال سوم سال راه‌یابی این پرونده به دیوان بین‌المللی دادگستری در لاهه باشد. چنان که شرم کوتاه کردن دست کودکان از زندگی و شرم شلیک کردن به هواپیمای مسافربری و ستاندن جان ۱۷۶ انسان بی‌گناه و کودکی به دنیا نیامده برای تمامی تاریخ بر پیشانیِ سپاه پاسداران، رهبر جمهوری اسلامی و تمام عوامل پیدا و پنهان این جنایت بنشیند و برای این حکومت ظالم و ستمگر شرمساری تاریخی پدید آورد.