دستور وزارت امربه‌معروف طالبان درباره منع سفر زنان بدون محرم شرعی، اکنون بر همه بخش‌های زندگی زنان افغانستان سایه افکنده است. هرچند این دستور سفر در فاصله بیش از ۷۸ کیلومتر را برای زنانی که محرم شرعی ندارند منع کرده است، نیروهای طالبان در کابل و دیگر شهرها، زنان را به‌دلیل سوار تاکسی شدن بدون محرم یا حضور در مکان‌های اجتماعی نیز مجازات می‌کنند. فعالان حقوق زن در افغانستان، این دستور طالبان را به تلاش برای حذف زنان از اجتماع تعبیر می‌کنند.

وزارت امربه‌معروف طالبان در ۵ دی‌ماه، دستور منع سفر زنان بدون محرم شرعی را صادر کرد و به رانندگان نیز هشدار داد تا از سوار کردن زنان بدون حجاب و محرم شرعی در خودروهای مسافربری خودداری کنند. طالبان پیش‌ از این دستور نیز در کابل و دیگر شهرهای افغانستان این محدودیت‌ها را اعمال می‌کرد، اما اکنون جنبه قانونی پیدا کرده و دست افراد طالبان را برای مجازات افراد خاطی باز کرده است. افراد طالبان این دستور را نه‌تنها برای منع سفرهای دور بدون محرم شرعی بلکه برای سوار تاکسی شدن، ورود به مغازه‌ها، سر زدن به مکان‌های عمومی نیز در مورد زنان اعمال می‌کنند.

 میرویس، راننده تاکسی در شهر کابل، به ایندیپندنت فارسی گفت: «دو شب قبل هنگامی‌ که نزدیک بیمارستان شیخ زاید منتظر مسافر بودم، خانم جوانی با عجله از بیمارستان خارج و بدون هماهنگی با من سوار خودرو شد. با اضطراب گفت مرا به مکروریان چهارم برسان. تا خواستم با او درباره کرایه صحبت کنم، سه تن از افراد طالبان دوان‌دوان سر رسیدند، در ماشین را باز کردند و مرا زیر مشت و لگد گرفتند.»

میرویس گفت افراد طالبان حتی اجازه صحبت به او ندادند و گفتند ساکت باشد وگرنه شلیک خواهند کرد. افراد طالبان او را برای سوار کردن زن نامحرم در تاکسی کتک زدند. میرویس افزود: «این ماجرا سرانجام با پادرمیانی خانواده خانم جوان که دقایقی بعد از بیمارستان خارج شدند پایان یافت. در لحظات آخر، فرمانده افراد طالبان نیز آمد و با کوبیدن چند سیلی محکم به صورتم، به من تفهیم کرد که اجازه ندارم زنی را بدون محرم سوار خودرو کنم.»

ماجرای داشتن محرم شرعی، در حالی‌ که شمار زیادی از زنان در دو دهه گذشته از استان‌ها و شهرستان‌ها به شهرهای بزرگ برای آموزش و کار آمده بودند و به‌تنهایی یا همراه با دوستان همجنس زندگی می‌کردند، اکنون به معضل بزرگی برای این زنان تبدیل شده است. فعالان حقوق زن در افغانستان پیامد این دستور طالبان را حبس خانگی زنان، فقر و خشونت بیشتر می‌دانند. این فعالان تاکید می‌کنند که با وجود چنین محدودیت‌هایی، بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها هیچ تاثیری بر تغییر وضعیت زنان نخواهد داشت، زیرا ممکن نیست هر دختر نوجوان و هر زن یک محرم شرعی داشته باشد تا او را به مدرسه یا دانشگاه ببرد.

شبنم (نام مستعار)، فعال حقوق زنان در هرات، به ایندیپندنت فارسی گفت: «سه روز قبل هنگامی‌ که دو تن از دوستانم سوار یک خودروی مسافربری در مرکز شهر هرات به‌ خانه می‌رفتند، طالبان در ایست بازرسی آنان را متوقف کرده و برای نداشتن محرم شرعی مورد بازجویی قرار داده است. طالبان به آنان هشدار داده‌اند که پس‌ از این، بدون محرم شرعی از خانه خارج نشوند.» به گفته شبنم، ۸۰ درصد زنان شاغل در هرات اکنون خانه‌نشین‌اند و محدودیت رفت‌و‌آمد زنان در شهر، راه دسترسی به لقمه‌ای نان را برای زنانی که به‌تنهایی سرپرست خانواده بودند، مسدود کرده است.

او تصریح کرد: «در حال حاضر، افغانستان جهنمی برای زنان است و طالبان با وضع چنین محدودیت‌هایی بر آتش این جهنم می‌افزاید. ما مسلمان بودیم و هم‌اکنون هم مسلمانیم و حجاب ما هم حجاب کاملی است. این محدودیت‌ها فقط باعث شکنجه بیشتر زنان می‌شود و امکان زندگی کردن را از آنان می‌گیرد.»

ماجرای برخورد طالبان با چهره و پوشش زنان موضوع جدیدی نیست. در دوره اول حکومت طالبان قبل از سال ۲۰۰۱، زنان در سراسر افغانستان مجبور به پوشیدن برقع بودند و اجازه نداشتند بدون محرم شرعی از خانه خارج شوند. به همین دلیل، افراد طالبان بدون دستور مستقیم رهبری و به تصور اصلاح جامعه در مورد پوشش و رفت‌و‌آمد زنان محدودیت اعمال می‌کنند. پس از تسلط طالبان در ۲۴ مرداد ۱۴۰۰، در حالی‌ که رهبری طالبان هیچ دستور رسمی درباره زنان اعلام نکرده بود، افراد طالبان در کابل به مردم شهر دستور دادند تا به زنان بی‌حجاب اجازه سوارشدن به خودروهای مسافربری را ندهند و نشستن زنان در صندلی کنار راننده را نیز منع کردند.

یک زن جوان دانشجو در کابل، که نخواست نامش فاش شود، به ایندیپندنت فارسی گفت: «دو روز پیش، در تاریکی شب با همان پوشش معمول، سوار خودرو مسافربری شهری شدم. دو زن برقع پوش هم در صندلی عقب بودند و یک مرد در صندلی جلو که شاید عضو خانواده آن دو زن بود. در یکی از ایست‌های بازرسی، سرباز طالبان نگاهی به داخل خودرو انداخت و به من هشدار داد که روسری‌ام را جلو بکشم، من اعتنایی نکردم. سرباز طالب با توهین و دشنام‌های زننده مرا از خودرو پیاده کرد و به راننده نیز با فحش و توهین هشدار داد که زنان بی‌حجاب را سوار نکند. در تاریکی و سرما، پیاده به راه افتادم.»

در روزهای اخیر، افراد وابسته به طالبان خانه‌نشینی و در پرده بودن زنان را در رسانه‌های اجتماعی افغانستان به‌شدت تبلیغ می‌کنند. در حالی‌ که زنان معترض در تجمع اعتراضی روز یکشنبه در کابل، برقعی خونین را در مرکز شهر آتش زدند تا اعتراضشان به حجاب اجباری و محدودیت‌های زنان را نشان دهند، طالبان در توییتر و فیس‌بوک، پیام‌ها و ویدیوهایی در ستایش حجاب و خانه‌نشینی زنان منتشر کرد و برقع را جز فرهنگ اسلامی نامید.

در همین حال، کارشناسان حقوق بشر سازمان ملل، رفتار خشن طالبان با زنان را تلاش برای حذف زنان از زندگی اجتماعی در افغانستان عنوان کردند. در بیانیه سازمان ملل که دوشنبه ۲۷ دی منتشر شد، آمده است: «ما از نحوه برخورد خشن طالبان با زنان و دختران افغان که حقوق اساسی خود را درخواست می‌کنند و نیز گزارش‌هایی مبنی بر ضرب و شتم، بدرفتاری، تهدید و بازداشت خودسرانه معترضان در اعتراض‌های مسالمت‌آمیز، به‌شدت نگرانیم.»

در حالی‌ که سازمان‌های بین‌المللی پیوسته درباره رفتار طالبان با زنان در افغانستان واکنش نشان داده‌اند، طالبان هر روز محدودیت زنان را بیشتر می‌کنند و مقام‌های طالبان تاکنون هیچ پاسخ مشخصی به سازمان‌های بین‌المللی درباره این محدودیت‌ها نداده‌اند.