فیلمی از یک انفجار مهیب در نزدیکی روستای بالاکلیا (Balakliya) در اطراف استان خارکف در صبح روز هشتم اسفندماه منتشر شد. بررسی ستون عظیم دود و ابر سفیدرنگ ناشی از آن نشان می‌دهد که دلیل آن استفاده نیروی زمینی ارتش روسیه از مهمات هواسوز یا گرمافشاری علیه مواضع ارتش اوکراین در آن منطقه است. یک روز پیش از آن، خبرنگاران رسانه‌های خارجی از‌جمله سی‌ان‌ان تصاویر انتقال راکت‌اندازهای توس-۱ (TOS-1) نیروی زمینی روسیه از منطقه بلگورود به خاک اوکراین را مخابره کرده بودند؛ راکت‌اندازهایی که بی‌شک در حمله روز بعد در نزدیکی خارکف مورد استفاده قرار گرفتند.
تسلیحات هواسوز یا گرمافشاری (ترموباریک) که به طور اشتباه تصور می‌شود که بمب هوا پرتاب‌اند و بیشتر برای انهدام تونل‌ها یا پناهگاه‌های سربسته مورداستفاده قرار می‌گیرند در ساختار رزم نیروی زمینی ارتش روسیه بر مقابله با نیروهای سطحی دشمن متمرکزند و سال‌ها است که نیروی زمینی این کشور به راکت‌اندازهای توس ۱ مجهز است. راکت‌اندازهایی با قابلیت شلیک ۲۴راکت ۲۲۰ میلی‌متری که حاوی ماده اِشمِل (Schmel) است؛ ماده‌ای آتش‌زا که ترکیبی از منیزیم (۴۰ درصد) و ایزوپروپیل نیترات (۶۰ درصد) است.
مردم محلی نخستین تصاویر از اعزام راکت‌اندازهای توس-۱ نیروی زمینی ارتش روسیه به نزدیکی مرزهای اوکراین را در تاریخ ۲۴ بهمن‌ماه در منطقه لیپتسک روسیه منتشر کردند. عمده راکت‌اندازهای توس-۱ اعزامی روسیه به نزدیکی مرزهای اوکراین در منطقه بلگورود برای استفاده علیه ارتش اوکراین در نزدیکی خارکف مستقر شدند، اما در صبح روز پنجم اسفندماه، روزی که هجوم گسترده ارتش روسیه به اوکراین آغاز شد، شماری از آن‌ها در حال اعزام از خاک بلاروس برای اشغال کی‌یف، پایتخت اوکراین نیز مشاهده شدند. حرف او (O) انگلیسی درج‌شده بر روی آن‌ها حکایت از اعزام آن‌ها از خاک بلاروس به اوکراین داشت. همچنین فیلم‌هایی از حضور این راکت‌اندازها در نزدیکی ماریوپول یعنی جبهه شرق جنگ اوکراین نیز موجود است.
به دنبال شکست نیروهای نظامی روسیه در اشغال شهرهای کی‌یف و خارکف، نیروی زمینی این کشور شروع به استفاده از راکت‌های حاوی ماده اشمل شلیک شده از توس-۱ آ برای انهدام مواضع نیروهای ارتش اوکراین در نزدیکی این دو شهر کرد. بسیاری از راکت‌های شلیک شده به نزدیکی مناطق روستایی اصابت کرد و ضمن تخریب اماکن مسکونی باعث زخمی‌شدن و قتل غیرنظامیان شد. امری که در راستای شکستن روحیه ارتش اوکراین و مقام‌های این کشور انجام شد و به منظور ایجاد وحشت و ترغیب به تسلیم شدن آنان صورت گرفت.
استفاده از این راکت‌ها در مناطق شهری و روستایی مصداق جنایت جنگی است و می‌تواند در آینده در صورت سرنگونی نظام حاکم بر روسیه و بازداشت سیاستمداران و فرماندهان نظامی این کشور موجبات پیگرد قانونی آنان در دادگاه لاهه را فراهم کند.
تاریخچه راکت‌اندازهای توس-۱ نیروی زمینی روسیه،
بسیاری از نیروهای نظامی در جهان از تسلیحات ترموباریک برای مقابله با تهدیدها استفاده می‌کنند. برای‌مثال، نیروی دفاعی اسرائیل از آن‌ها برای انهدام مین و بمب‌های کنار جاده‌ای بهره می‌برد؛ اما استفاده از این تسلیحات در نیروی زمینی ارتش روسیه کاربرد بسیار گسترده‌ای دارد؛ کاربردی که ریشه‌اش به جنگ افغانستان باز‌می‌گردد. جنگی که برای نخستین بار نیروی زمینی ارتش سرخ از راکت‌اندازهای توس-۱ برای هدف قرار دادن مجاهدین افغان به رهبری احمدشاه مسعود در دره پنجشیر در سال ۱۳۶۷ استفاده کرد.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
توسعه راکت‌اندازهای توس-۱ که در روسیه پینوکیو نام گرفتند در سال ۱۳۵۰ الی ۱۳۵۸ خورشیدی در دفتر طراحی کارخانه مهندسی حمل‌ونقل اومسک با همکاری موسسه علمی و تحقیقاتی ابزار اندازه‌گیری اتحاد جماهیر شوروی صورت گرفت. راکت‌اندازهای ۲۴تایی این سامانه بر روی بدنه تانک‌ها تی-۷۲ که در آن زمان پیشرفته‌ترین تانک‌های ارتش سرخ بودند تعبیه شد و برای حمل و پر کردن راکت‌اندازها نیز خودرویی خاص بر روی بدنه کامیون کراز-۲۵۵ بی (KrAZ-255B) تحت پروژه ۶۳۴ آغاز شد. این پروژه آزمایش‌های خود را در سال ۱۳۵۹ در ارتش سرخ آغاز کرد و نخستین بار در سال‌های ۱۳۶۷ و ۱۳۶۸ در جنگ افغانستان مورد استفاده قرار گرفت.
راکت‌اندازهای توس-۱ حامل ۲۴ راکت ترموباریک برای کشتارجمعی نیروهای دشمن، خودروی‌های زرهی با زره نازک، خودروهای معمولی و ساختمان‌ها در منطقه‌ای به شعاع چهار کیلومترمربع از فاصله ۵۰۰ الی ۶۰۰۰ متری توسعه یافتند. موج شدید انفجار این راکت‌های حاوی مواد گرمافشاری اشمل ممکن است موجب مرگ آنی نیروهای نظامی و غیرنظامی در نزدیکی آن نشود، اما آسیب‌های شدید مغزی و جسمانی به افرادی که در نزدیکی منطقه برخورد راکت‌ها قرار دارند، وارد می‌کند. آسیب‌هایی که می‌تواند منجر به خونریزی مغزی، انهدام اندام‌های حیاتی بدن و خونریزی شدید داخلی شود و پس از چند دقیقه یا چند ساعت منجر به مرگ قربانی می‌شود.
ارتش روسیه چه تعداد توس-۱ در اختیار دارد؟
در سال ۱۳۸۰ خورشیدی نمونه‌ای جدیدتر از این سامانه راکت‌انداز به‌نام توس-۱ آ توسعه یافت که در سال‌های اخیر به تعداد زیاد تحویل نیروهای ارتش روسیه شده‌اند. تعداد این سامانه‌های جدید حدود ۴۵ دستگاه تخمین زده می‌شود که در اختیار شماری از واحدهای رزمی ارتش روسیه قرار گرفته‌اند. در حال حاضر ارتش روسیه درمجموع ۴۲۰ الی ۴۳۲ راکت‌انداز توس-۱، توس-۱ آ و توس-۲ در اختیار دارد. توس-۲ نمونه‌ای از این راکت‌انداز است که برای کاهش هزینه‌ها بر روی بدنه کامیون‌های اورال تعبیه شده‌اند و تحویلشان از سال ۱۳۹۹ به ارتش روسیه آغاز شده است.
در حال حاضر یک تیپ متحرک (یکم)، دو تیپ مستقل (۱۶ ام و ۲۷ ام)، دو هنگ (۳۵ ام و ۴۰ ام) و یک گردان مستقل (۷۰ ام) حفاظت از تشعشعات (رادیواکتیو)، شیمیایی و بیولوژیکی نیروهای مسلح فدراسیون روسیه از راکت‌اندازهای توس-۱ و توس-۱ آ استفاده می‌کنند. هر هنگ سه گردان مجهز به این راکت‌اندازها دارند که هر گردان سه گروهان و هر گروهان ۸ الی ۹ دستگاه راکت‌انداز دارد. راکت‌اندازهایی که در سه دسته دو الی سه‌تایی تقسیم می‌شوند.
برای هر سه گردان راکت‌انداز توس-۱ یک گردان حمل‌کننده راکت مجهز به خودروهای زرهی حمل‌کننده و نصب کننده راکت به نام تی ضِد اِم-تی (TZM-T) وجود دارد. این خودروها که بر روی بدنه تانک تی-۷۲ ساخته شده‌اند هر کدام می‌توانند دو خشاب کامل ۲۴ تایی راکت حمل کنند و هر یک را با جرثقیل وسط خود بر روی راکت‌اندازهای توس-۱ آ تعبیه کنند.
به نظر می‌رسد حداقل یک‌سوم مجموع راکت‌اندازهای توس-۱ و توس-۱ آ موجود در نیروی زمینی روسیه برای شرکت در جنگ اوکراین به نزدیکی مرزهای آن و شماری نیز به داخل خاک این کشور اعزام شده‌اند. راکت‌اندازهایی که در سازمان رزم نوین روسیه ادعا می‌شود برای مقابله با تهدید نیروهای نظامی دشمن مجهز به تسلیحات غیرمتعارف و کشتارجمعی مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما تصاویر و فیلم‌های منتشرشده نشان می‌دهد که از آن‌ها علیه نیروهای نظامی ارتش اوکراین مجهز به تسلیحات متعارف و همچنین مناطق روستایی نزدیک به مناطق شهری استفاده می‌شود. امری در راستای شکست روحیه نظامیان اوکراینی و ایجاد رعب و وحشت در میان ساکنان غیرنظامی شهرهایی چون کی‌یف و خارکف که به‌منظور تخلیه این شهرها برای انجام حملات شدیدتر انجام می‌شود.
