دربی تهران یک بازی ۵۰ ساله است. به قدمت یک عمر یا چند نسل. اما درباره‌اش می‌توان هنوز انتقاداتی تکراری را مطرح کرد. اتفاق تازه‌ای نیست که این‌روزها کیفیت دربی تهران مورد انتقاد تماشاگران و روزنامه‌نگاران قرار گرفته است. شاید حتی دیگر عادی شده باشد که استقلال و پرسپولیس نمایش ملال‌آوری از نظر کیفی ارائه دهند. اما فوتبال حکایت عجیبی دارد و دوباره شما را مجذوب می‌کند، حتی اگر پیش از بازی بدانید ماجرای جذابی از بازی در انتظارتان نیست.

پیروزی یک بر صفر پرسپولیس در دربی هفته چهارم لیگ برتر بعید است حتی تماشاگران پرسپولیس را از تماشای فوتبال به لذتی رسانده باشد. استقلال با پنالتی هدر رفته شاید در دقایقی از بازی بهتر از حریف هم بازی کرد اما آنها نیز شباهتی به یک تیم برنده و مدعی نداشتند. نمایش بی‌کیفیت دو تیم که مربیان گران‌قیمتی را به نسبت بنیه اقتصادی خود استخدام کرده‌اند، اعتباری برای لیگ برتر نبود و بازی بزرگ فصل نمایشی تحسین‌برانگیز را در ورزشگاه آزادی نساخت.

مالکیت مشترک، تناقض بزرگ در یک رقابت

رویارویی سنتی فوتبال ایران همیشه در اوج هیجان برگزار می‌شود اگرچه مالکیت مشترک استقلال و پرسپولیس در چند دهه اخیر می‌تواند همه چیز را زیر سوال ببرد.

وزارت ورزش و جوانان ایران مالک هر دو باشگاه است و وزیر ورزش و جوانان ریاست مجمع هر دو باشگاه را برعهده دارد. این یک مورد کم‌نظیر در تاریخ فوتبال حرفه‌ای است که رقیبان جدی و سنتی در یک لیگ، مالک مشترک داشته باشند. مالکیت مشترک دو تیم در یک لیگ از نگاه قوانین بین‌المللی فوتبال نیز تخلف محسوب می‌شود، تخلفی سنتی در فوتبال ایران که دیگر کسی حوصله بحث درباره‌اش را ندارد. استقلال و پرسپولیس اما در مدارکی که به نهادهایی مثل کنفدراسیون فوتبال آسیا ارایه می‌دهند، همیشه خود را شرکت‌های خصوصی معرفی می‌کنند و مالکیت دولتی‌شان پنهان می‌شود، اما بعید است که نهادهای بین‌المللی فوتبال از موضوعی تا این اندازه روشن بی‌خبر باشند.

شور و هیجان تماشاگران دو تیم اغلب شائبه‌هایی را که مالکیت مشترک دو رقیب می‌سازد، نفی می‌کند اما همیشه شایعاتی درباره تبانی دو تیم در تاریخ این دربی وجود داشته و حتی در مواردی این شایعات به واقعیت نزدیک شده‌اند. با این حال کری‌های مرسوم تماشاگران و قدمت این بازی به رقابت اعتبار می‌دهد و نمی‌توان با طرح موضوع چرایی مالکیت مشترک دو تیم هیجان ورزشی این بازی بزرگ را نادیده گرفت. شاید تماشاگران دوست دارند دست‌کم به این دلخوشی ساده فوتبال بدبین نباشند.

خصوصی‌سازی، حرف بیهوده

خصوصی‌سازی استقلال و پرسپولیس در ایران همیشه وعده انتخاباتی نامزدهای چند دوره اخیر انتخابات ریاست جمهوری ایران بوده، وعده‌ای که همیشه فراموش شده یا به آینده موکول شده است. در همین سال‌های اخیر، مسعود سلطانی‌فر، آخرین وزیر ورزش و جوانان ایران بارها و بارها از واگذاری استقلال و پرسپولیس به بخش خصوصی حرف زده اما هرگز کسی باور نکرده که چنین تصمیمی وجود واقعی داشته باشد و اراده‌ای جدی در دولت برای واگذاری این تیم‌ها دیده نشده است. حتی در شرایطی که طبق قوانین ایران وزارت ورزش و جوانان اجازه ندارد در ورزش حرفه‌ای هزینه کند و بر این اساس نمی‌تواند بودجه مسقیم به استقلال و پرسپولیس بپردازد، باز هم مالکیت دولتی استقلال و پرسپولیس تغییر نکرده و روش‌های دیگری برای به دست آوردن بودجه این دو باشگاه در نظر گرفته شده‌ است، مثل حمایت مالی اپراتورهای تلفن همراه که حامیان مالی مشترک استقلال و پرسپولیس هستند. حامی مالی مشترک نیز از عجایب فوتبال برای دو رقیب در یک لیگ است اما در فوتبال ایران هر اتفاق عجیبی عادی می‌شود و عادی‌سازی تصمیمات و رفتارهای غیرحرفه‌ای از تبحرهای مدیریت در فوتبال ایران است.

مدعیان بدهکار

دربی استقلال و پرسپولیس که جلوه‌ای از بازی دو تیم مهم و پرتماشاگر لیگ ایران است البته باید رویارویی دو تیم بدهکار نیز لقب بگیرد. استقلال و پرسپولیس از بدهکارترین تیم‌های لیگ ایران هستند و هر دو در خطر حذف از لیگ قهرمانان آسیا قرار دارند. این دو تیم بی‌ملاحظه در نقل و انتقالات مربی و بازیکن می‌خرند اما بدهی‌های آنها سر به فلک می‌کشد. دربی تهران، دربی بدهکارهاست، دربی تیم‌هایی که ورشکسته شده‌اند اما همچنان رونق اصلی فوتبال ایران هستند.

چهره غمگین دربی

فوتبال انگار یک نمایش جذاب و مسحورکننده برای فراموشی است، فرصتی برای حظ و تماشا. دربی تهران همچنان برای عاشقان فوتبال در ایران اوج هیجان است، چیزی بیشتر از یک مسابقه فوتبال. اما پیش از این دربی خودسوزی و مرگ سحر -دختر آبی- و مرگ عماد -کودک هوادار- بر اثر برق‌گرفتگی در ورزشگاه آزادی، دو حادثه تلخ و دلخراش بودند که شاید دربی را تحت تاثیر اندوه خود قرار دادند، اندوهی که کوچک نیست و چهره دربی را غمگین کرد. تماشاگران دقایقی از بازی به یاد سحر و عماد شعارهایی سر دادند، اما واقعیت تلخ این است که مرگ یک دختر جوان و یک کودک آنچنان برای خانواده آنها غم‌انگیر است که چند شعار تسلابخش نیست.

نمایش در ورزشگاه مردانه

دربی استقلال و پرسپولیس همچنان نمایشی برای مردان در ورزشگاه آزادی است و فدراسیون فوتبال هیچ توضیح روشنی دراین‌باره نداده که چرا ورود زنان در بازی ملی ایران - کامبوج آزاد است (هرچند حضور کم‌شمار و گزینشی) اما حضور زنان در بازی‌های لیگ ممنوع است. فیفا اما با صراحت اعلام کرده که زنان باید در بازی‌های لیگ ایران نیز آزادانه و بدون محدودیت به ورزشگاه بروند. این دربی گذشت اما لیگ باید در هفته‌های آینده با حضور زنان برگزار شود و تصور اینکه دربی آینده تهران در حضور زنان برگزار خواهد شد، برای تماشاگران هیجان‌انگیز است. هنوز فدراسیون فوتبال و وزارت ورزش و جوانان ایران به جز اختصاص دو سکو در بازی ایران - کامبوج واکنشی شفاف درباره حضور زنان در ورزشگاه‌ها نشان نداده‌اند اما شاید این دربی آخرین دربی مردانه در تهران بود.