نگار قدس کنی، شهروند ایرانی که از سال ۱۳۹۶ به اتهام دور زدن تحریم‌های آمریکا علیه ایران در استرالیا بازداشت بود،‌ با رای دادگاه مینیاپولیس مبنی بر ۲۷ ماه حبس، احتمالا در هفته‌های آینده پس از اخراج از آمریکا به ایران باز می‌گردد. دادگاه او را به ۲۷ ماه حبس محکوم کرده که برابر مدتی است که تا کنون در زندان‌های استرالیا و آمریکا بوده است. رابرت ریچمن،‌ وکیل او می‌گوید، همه چیز به خوبی پیش رفت،‌ دادگاه او را به مدتی از حبس محکوم کرد که هم اکنون آن را سپری کرده است. 

حکم قاضی پرونده نگار قدس کنی که اخیرا برای روشن شدن تکلیف پرونده‌اش به رغم مخالفت ایران از استرالیا به آمریکا منتقل شده بود، در حالی صادر شده که سه شهروند استرالیایی (که دو نفر از آنها تابعیت بریتانیایی دارند)، به اتهام جاسوسی در ایران زندانی هستند.

جولی کینگ با تابعیت بریتانیا و شریک زندگی او مارک فرکین، زوج بلاگر-جهانگردی هستند که در تیرماه، هنگامی که به ایران سفر کرده بودند، در جاجرود بازداشت شدند. اتهام آنها به گفته سخنگوی قوه قضاییه ایران، استفاده از پهپاد برای تصویربرداری است.

کایلی مور گیلبرت، استرالیایی-بریتانیایی، ‌دانش‌آموخته دانشگاه کمبریج و استاد دانشگاه ملبورن نیز از آبان‌ماه گذشته در ایران زندانی است. غلامحسین اسماعیلی اتهام جاسوسی او را در ارتباط با بریتانیا اعلام کرده است.

محمد‌جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در سفر اردیبهشت‌ماه خود به نیویورک، زمانی که پیشنهاد مبادله زندانیان را ارایه داد، به نام نگار قدس کنی اشاره کرده بود. زنی ۴۰ ساله که به گفته او هیچ کس توجه نکرد که مجبور شد در زندان زایمان کند و در شرایط سختی به سر برد.

اتهام نگار قدس کنی که با ویزای کاری به استرالیا مهاجرت کرده و در شهر ادلاید زندگی می‌کرد، انتقال فن‌آوری‌های مربوط به پهنای باند بی‌سیم به ایران و نقض تحریم‌های آمریکا اعلام شده است. جمهوری اسلامی ایران ضمن بی‌اساس خواندن اتهام‌ها، خواستار آزادی او بود، اما استرالیا در نهایت در تیرماه، ‌در همان زمانی که زوج استرالیایی در ایران بازداشت شدند، او را برای روشن شدن تلکیف پرونده‌اش به آمریکا تحویل داد.

اکنون در شرایطی احتمال بازگشت قدس کنی به ایران مطرح می‌شود که دولت استرالیا در دو هفته‌ای که از انتشار خبر بازداشت شهروندان استرالیایی‌ در تهران می‌گذرد، همواره تاکید کرده، تلاش‌های دیپلماتیک گسترده‌ای برای آزادی آنها در حال انجام است و از همه توان و ظرفیت خود را به کار گرفته است.

ماریس پین،‌ وزیر امور خارجه استرالیا می‌گوید، بارها در ماه‌های گذشته در مورد آزادی این شهروندان با محمد جواد ظریف، همتای ایرانی‌اش تماس گرفته و با او ملاقات کرده است.

همچنین جولی بیشاپ، وزیر امور خارجه سابق استرالیا که سابقه سفر به تهران و ملاقات با رئیس‌جمهور و وزیر امور خارجه ایران را دارد، با توجه به روابط نزدیک خود با آنها، ‌پیشنهاد کمک داد.

پاسخ وزارت امور خارجه استرالیا به درخواست‌های ایندیپندنت فارسی برای توضیح در مورد روند پیگیری این پرونده‌ها، همواره تاکید بر این نکته بوده که این پرونده به دور از جنجال رسانه‌ای شانس بیشتری برای حل و فصل شدن دارد.

اکنون به نظر می‌رسد این تلاش‌های دیپلماتیک محرمانه تا حدودی نتیجه‌بخش بوده و با پایان حبس نگار قدس‌کنی، احتمال آزادی جولی کینگ و شریک زندگی او دور از ذهن نیست. 

اسکات موریسون، مهمان ویژه ترامپ

همزمان با انتشار خبر بازداشت سه شهروند استرالیا در ایران، دو گمانه‌زنی مطرح شد. نخست، ‌مبادله زندانیان و دوم، موضوع همراهی استرالیا با مواضع ایالات‌متحده در قبال ایران از جمله پیوستن به طرح امنیت دریانوردی و کشتی‌رانی در خلیج فارس.

هرچند هر سه مورد بازداشت‌ها قبل از اعلام ملحق شدن استرالیا به ائتلاف تحت رهبری آمریکا اتفاق افتاده است،‌ نمی‌توان فاکتور مواضع تند کنبرا در قبال ایران در چند ماه اخیر را نادیده گرفت. اسکات موریسون، ‌نخست‌وزیر استرالیا در حاشیه اجلاس گروه ۲۰ در تیرماه به دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا قول داد،‌ گزینه اعمال فشار حداکثری علیه ایران را بررسی کند. این در حالی بود که در همان زمان ایران از استرالیا می‌خواست نگار قدس کنی را آزاد کند و گمان می‌رود زوج استرالیایی نیز در همان روزها بازداشت شده باشند.

اما دولت موریسون باوجود اطلاع از این بازداشت‌ها و همچنین پرونده میمنت حسینی،‌ استاد استرالیایی-ایرانی دانشگاه ملبورن، در مردادماه به ائتلاف نظامی خلیج فارس ملحق شد.

میمنت حسینی به اتهام نفوذ در آذرماه گذشته در ایران زندانی شده و گفته می‌شود که پس از مدتی با قرار وثیقه آزاد شده اما اجازه خروج از ایران را ندارد.

از سوی دیگر روابط استرالیا و ایالات‌متحده به موازات پرونده این بازداشت‌ها،‌ همچنان نزدیک‌تر شد، ‌تا جایی که دونالد ترامپ از موریسون دعوت کرد در ضیافت شام کاخ سفید که هر سال قبل از مجمع عمومی سازمان ملل برگزار می‌شود، شرکت کند. موریسون، دومین رهبر جهان پس از امانوئل مکرون، ‌رئیس‌جمهور فرانسه است که در زمان زمامداری ترامپ به این ضیافت دعوت شد.

نخست‌وزیر استرالیا در جریان این سفر اعلام کرد که هیچ رابطه دوستانه‌ای به اندازه رابطه استرالیا و آمریکا نزدیک نیست و او می‌کوشد، ابعاد تازه‌ای از همکاری‌های امنیتی و اقتصادی برای ۱۰۰ سال آینده بین دو کشور ایجاد کند.

او همچنین بار دیگر تاکید کرد که استرالیا در ائتلاف نظامی خلیج فارس نقش موثری ایفا می‌کند.

رایزنی‌های پشت‌پرده

همزمانی صدور رای دادگاه آمریکا با حضور اسکات موریسون و تیم او در ایالات‌متحده،‌ این گمانه‌زنی‌ را تقویت می‌کند که احتمالا رایزنی‌های پشت پرده‌ای که وزارت امور خارجه استرالیا بر محرمانه ماندن آن تاکید دارد، نتیجه داده است.

اضافه شدن پرچم استرالیا به ائتلاف آمریکا، ‌بریتانیا، بحرین، ‌عربستان سعودی و اسرائیل برای تامین امنیت در خلیج فارس، همکاری‌های امنیتی و هماهنگ‌تر شدن مواضع کنبرا با واشینگتن در مورد مساله چین، از نظر کاخ سفید به اندازه‌ای اهمیت دارد که در قبال آن در پرونده یک متهم به دور زدن تحریم‌ها که حدود سه سال را در زندان گذرانده،‌ سختگیری بیشتری اعمال نکند.

قبل از صدور رای اریکسن، ‌قاضی پرونده، دادستان درخواست سه تا پنج سال زندان برای نگار قدس کنی را مطرح کرده بود و برخی هم از صادر شدن حکم ۱۱ سال زندان برای او سخن می‌گفتند. اما اکنون آسوشیتدپرس استرالیا به نقل از رابریت ریچمن، وکیل قدس کنی، گزارش می‌دهد که از نظر قاضی، ۲۷ ماه حبس سپری شده برای او ‌کافی است.

ریچمن همچنین به این نکته اشاره می‌کند که انتظار می‌رود نگار قدس کنی در چند هفته آینده  از آمریکا اخراج شده و به ایران بازگردد.

باتوجه به سابقه ایران در مبادله زندانیان و اظهاراتی که ظریف قبلا در مورد نگار قدس کنی مطرح کرده بود، احتمال آزادی جولی کنیگ و مارک فرکین پس از آزادی قدس کنی،‌ وجود دارد. 

اما در مورد کایلی مور از آنجایی که سخنگوی قوه قضاییه به اتهام او در ارتباط با کشوری غیر از استرالیا اشاره کرده،‌ این احتمال وجود دارد که تمرکز تهران در مورد پرونده کایلی مور، بیشتر بر مدیریت روابط با بریتانیا باشد. از سوی دیگر گزارش‌های تایید نشده حاکی از صدور حکم ۱۰ سال زندان به اتهام جاسوسی برای کایلی مور است و شاید باتوجه به سوابق گذشته در مبادله زندانیان،‌ این پرونده با پرونده‌ای در سطح خود مورد ارزیابی قرار گیرد. 

ظریف که هم اکنون همراه با حسن روحانی برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک حضور دارد در گفتگو با رسانه‌ها بار دیگر موضوع مبادله زندانیان را مطرح کرده است. او گفته تهران آماده است، در مقابل دریافت ۴۰۰ میلیون پوند از بریتانیا بابت لغو قرارداد تحویل تانک‌‌های چیفتن (قراردادی که در زمان محمدرضا شاه پهلوی منعقد شد)، ‌نازنین زاغری رتکلیف، شهروند بریتانیایی- ایرانی و کارمند سابق بنیاد تامپسون رویترز را آزاد کند. همچنین تهران از طریق سفارت سوئیس به عنوان حافظ منافع آمریکا در ایران به واشینگتن پیام داده که آماده مبادله برخی زندانیان از جمله ژیاو وانگ، شهروند آمریکایی-چینی با مسعود سلیمانی است که در آمریکا زندانی است. اتهام زندانیان دوتابعیتی که ایران می‌گوید آماده مبادله‌ آنهاست، جاسوسی و نفوذ است و در مقابل اتهام ایرانیان بازداشتی در آمریکا که تهران خواستار آزادی آنهاست،‌ نقض تحریم‌ها و کمک به دور زدن تحریم‌ها اعلام شده است.