پس از حمله به سه آخوند در مشهد که دو تن از آنان کشته شدند و یکی دیگر زخمی است، نگرانی از افزایش بدرفتاری با مهاجران افغان در ایران افزایش یافته است. شماری از مهاجران افغان در شهرهای مختلف ایران می‌گویند، این رویداد با وجودی که ربطی به همه مهاجران افغان ندارد، اما بدرفتاری نیروهای امنیتی و شماری از شهروندان ایرانی علیه آنان افزایش یافته است.
رحیم‌الله ( مستعار)، افسر نیروهای امنیتی دولت پیشین افغانستان که در پی سلطه طالبان بر افغانستان، به ایران پناه برد و اکنون در شهر اصفهان زندگی می‌کند، در صحبت با ایندیپندنت فارسی گفت، از چند روز پیش به اینسو، در خانه حبس است و از هراس افتادن به دست پلیس و یا بدرفتاری مردم، نمی‌تواند بیرون برود. رحیم‌الله می‌افزاید با وجودی که موج بازداشت و اخراج مهاجران افغان در ایران مانند همیشه گسترده و وسیع است، اما روزانه شمار زیادی از افغان‌ها، از راه‌های غیر قانونی وارد ایران می‌شوند. رحیم‌الله افزود اعمال خشونت نیروهای امنیتی ایران یک اتفاق معمول است، اما حادثه اخیر در مشهد، بدبینی شهروندان ایرانی به مهاجران افغان را افزایش داده است.
پس از فروپاشی دولت در افغانستان در ۲۴ مرداد ۱۴۰۰، هزاران افسر، سرباز، دادستان، قاضی، فعالان سیاسی، بازرگانان و منتقدان طالبان که جانشان را زیر سلطه این گروه در خطر می‌دیدند، از راه‌های قانونی و غیر قانونی به ایران هجوم بردند. براساس گزارش سازمانهای مددرسان، از جمله اداره پناهندگان نروژ، در ماه‌های نخست حاکمیت طالبان بر افغانستان، هر روز حدود ۵ هزار نفر از راه‌های غیر قانونی از افغانستان وارد ایران می‌شدند. شماری از این مهاجران به‌قصد رسیدن به ترکیه راهی ایران شدند، شماری دیگر برای نجات از انتقام‌جویی طالبان و برخی هم برای یافتن یک لقمه نان، به‌سمت شهرهای مختلف ایران شتافتند.
با وجودی که آمار ورود مهاجران افغان به ایران، در ماه‌های اخیر و با افزایش اخراج اجباری مهاجران، وضع مقررات سختگیرانه در مرز ترکیه و همچنین بیکاری و افزایش بهای مواد خوراکی در ایران، کاهش یافته است، اما هنوز، روزانه بیش از هزار نفر از افغانستان وارد ایران می‌شوند.
در حالی که شمار زیادی از مردم در افغانستان، به‌دلیل اعمال خشونت طالبان و فقر و بیکاری گسترده، در تلاش برای فرار از این کشورند، افزایش خشونت و بدرفتاری با مهاجران در ایران، آنان را در وضعیت دشواری قرار داده است. از سوی دیگر، تشدید روند اخراج اجباری مهاجران افغان از ایران، جان هزاران نیروی امنیتی دولت پیشین افغانستان را که به این کشور پناه برده‌اند به خطر انداخته است.
طالبان حدود یک هفته قبل، مولوی عبدالوهاب عرفان، عضو مجلس سنا در دولت پیشین افغانستان را، هنگام بازگشت از ایران، در مرز اسلام قلعه بازداشت و زندانی کرد.
نیروهای امنیتی دولت پیشین افغانستان که به ایران پناه برده‌اند، از ترس این‌که به دست نیروهای امنیتی ایران نیفتند و به افغانستان پس فرستاده نشوند، به‌ندرت از خانه‌هایشان بیرون می‌روند.
موج گسترده نفرت پراکنی در فضای مجازی
حادثه اخیر در مشهد باعث شد موجی از نفرت‌پراکنی در فضای مجازی میان شماری از کاربران ایرانی و افغان راه بیفتد. شماری از کاربران ایرانی، با ارجاع به این حادثه، خواهان اقدام فوری علیه مهاجران افغان و حتی اخراج جمعی آنان از ایران شدند. ممکن است همین نفرت‌پراکنی، منجر به بدرفتاری و خشونت نیز شده باشد، اما کاربران افغان که بسیاری از آنان ساکن افغانستان و برخی از کشورهای اروپایی‌اند، با بازنشر نوارهای ویدیویی از رفتارهای خشونت‌بار علیه مهاجران افغان در ایران، از دولت ایران انتقاد کرده‌اند.
برخی از این ویدیوها، از سال‌های قبل‌اند، اما در این میان، ویدیوهای جدیدی نیز در روزهای اخیر ضبط و منتشر شده‌اند که در آنان، چند مهاجر افغان، کتک زده می‌شوند و افرادی که مشخص نیست نظامی‌‌اند یا غیرنظامی آنان را وادار می‌کنند به مردم افغانستان دشنام بدهند.
انتشار این ویدیوها در فضای مجازی، به گسترش موج نفرت‌پراکنی دامن زده است، تا جایی که برخی اعضای طالبان نیز با انتشار این ویدیوها، تهدید به اقدام مشابه کرده‌اند. بررسی ایندیپندنت فارسی نشان می‌دهد که شماری از این نوارهای ویدیویی، مربوط به سال‌های گذشته است، اما شمار زیادی از کاربران شبکه‌های اجتماعی، این نوارهای ویدیویی را به روزهای اخیر و به ویژه پس از حادثه مشهد ربط داده‌اند.
در حالی که کاربران افغان در شبکه‌های اجتماعی می‌گویند اوضاع در داخل ایران به‌شدت برای مهاجران ناگوار است و موج خشونت و بدرفتاری در همه شهرها افزایش یافته است، اما برخی دیگر از مهاجران افغان ساکن ایران می‌گویند اوضاع چنان که در شبکه‌های اجتماعی بازتاب داده می‌شود نیست.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
وهاب رسولی، مهاجر افغان که در مشهد زندگی می‌کند، به ایندیپندنت فارسی گفت پس از حادثه مشهد، حساسیت و بدبینی به کارگران افغان در برخی از شهرها افزایش یافته است و موج دستگیری و اخراج نیز مانند همیشه شدید است، اما رفتارهای خشونت‌بار علیه مهاجران، دست‌کم در سطح شهرها گزارش نشده است. به گفته رسولی، بیشترین خشونت علیه مهاجران، در شهرهای مرزی و در جریان ورود مهاجران به داخل ایران صورت می‌گیرد. به گفته رسولی، شماری از قاچاقچیان و باندهای تبهکاری در نوار مرزی ایران، افغانستان و پاکستان، مهاجران را گروگان می‌گیرند و ضمن شکنجه، از آنان اخاذی می‌کنند.
نگرانی از تکرار حادثه مشهد
حادثه مشهد، نگرانی از وقوع حوادث مشابه را به‌دلیل حضور افراد مرتبط با طالبان و داعش در داخل ایران افزایش داده است. منابع آگاه می‌گویند در ۸ ماه گذشته و در میان موج گسترده مهاجرت افغان‌ها به ایران، شماری از اعضای داعش که از زندان‌های افغانستان آزاد شدند و همچنین برخی اعضای ناراضی طالبان، به ایران پناه برده‌اند.
یک منبع در استان فاریاب، به شرط فاش‌نشدن نامش، گفت شماری از افراد داعشی که تا قبل از سلطه طالبان بر افغانستان در این استان فعالیت داشتند، با سلطه طالبان بر افغانستان، به ایران پناه بردند و هنوز در این کشور زندگی می‌کنند.
این منبع افزود: «پیش از سلطه طالبان بر افغانستان، یک شبکه فعال وابسته به گروه داعش در فاریاب فعالیت می‌کرد که پس از مسلط شدن طالبان، همه اعضای این شبکه به ایران گریختند. رویین‌پر، بسم‌الله، محمد نسیم، ملا عبدالبصیر و ملا بشیر از اعضای این شبکه‌اند که شیخ عبدالحق فاریابی آن را رهبری می‌کند.»
به گفته این منبع، شیخ عبدالحق فاریابی و افراد تحت امرش، پس از فروپاشی دولت پیشین افغانستان، ابتدا به هرات نزد شیخ مجیب‌الرحمان انصاری پناه بردند و سپس، با استفاده از فرصت مناسب به ایران رفتند و اکنون در شهرهای مختلف ایران زندگی می‌کنند.
به باور این منبع، داعشی‌هایی که اکنون در ایران زندگی می‌کنند، دنبال فرصت مناسب برای سازماندهی حمله‌های مشابه حادثه مشهدند، چون این افراد از لحاظ اعتقادی، کشتن شیعیان را مجاز می‌دانند و در افغانستان نیز در راه‌اندازی حمله‌هایی علیه شیعیان دست داشته‌اند.
در کنار داعشی‌هایی که در ماه‌های اخیر از افغانستان به ایران پناه برده‌اند، شماری از اعضا و هواداران طالبان نیز از سال‌های قبل در ایران ساکن بودند و هنوز آن‌جا زندگی می‌کنند. در ۱۵ اوت و پس از مسلط شدن طالبان بر افغانستان، ساکنان شهرک رجایی در حومه شهر مشهد، با استقبال از سلطه طالبان بر افغانستان، جشن توزیع شیرینی برپا کردند. بهنام قلی‌پور، روزنامه‌نگار ایرانی، در توییتر نوشته است که عبدالطیف مرادی، ضارب سه آخوند در مشهد، در شهرک رجایی، جایی که با استقبال از سلطه طالبان بر افغانستان جشن گرفته شد، زندگی می‌کرد.
