گزارش‌ها از دانشگاه بلخ، بزرگ‌ترین دانشگاه در شمال و شمال‌ شرق افغانستان، حاکی از اقدام طالبان به برکناری ۴۲ تن از استادان و ۸ تن ازکارکنان اداری این دانشگاه است. طالبان تاکنون به جای ۸ کارمند بخش اداری، افراد خودشان را استخدام کردند، اما در مورد استخدام استادان جدید هنوز تصمیمی نگرفته‌اند.

عبدالله صافی، دانشجو دانشکده پزشکی یکی از دانشگاه‌های خصوصی در شهر مزارشریف و عضو گروه طالبان، پس از تسلط طالبان بر افغانستان، به‌عنوان نماینده این گروه، در امور تحصیلات عالی در شمال افغانستان، گماشته شد. صافی از همان آغاز فعالیت‌اش در این سمت، کنترل کامل در همه امور دانشگاه بلخ را در دست گرفت. او در نخستین اقدام، استادانی را که با استفاده از مرخصی قانونی‌شان در دانشگاه حضور نداشتند برکنار کرد و خانه‌های دولتی را که در اختیار استادان دانشگاه بود، از استادان بازنشسته و نیز استادانی که در مرخصی بودند، گرفت.

روند برکناری استادان دانشگاه بلخ، از همان ماه‌های اول انتصاب صافی آغاز شده بود، اما اخیرا فهرستی از افراد برکنارشده از دانشگاه بلخ، به دست رسانه‌ها رسید که حاکی از برکناری ۴۲ استاد از دانشکده‌های مختلف و ۸ کارمند اداری دانشگاه بلخ بود. فهرست استادان و کارمندان برکنارشده، به تفکیک قومی و زبانی، اکثریت فارسی‌زبان و از اقوام تاجیک و هزاره را نشان می‌دهد و فقط ۵ تن از افراد برکنارشده مربوط به قوم پشتون‌اند.

برکناری استادان دانشگاه در صورتی که غیبت طولانی‌مدت و خارج از محدوده مرخصی‌های قانونی‌شان داشته باشند، در صورتی که تمام مراحل اداری در پرونده آن‌ها طی شود، توجیه قانونی دارد. اما استادان دانشگاه بلخ در مورد اقدام طالبان به برکناری‌های اخیر مدعی‌اند که این برکناری‌ها جنبه قومی دارد و به‌طور تبعیض‌آمیز انجام شده است.

یک استاد دانشگاه بلخ که خواست نامی از وی برده نشود، به ایندیپندنت فارسی گفت: «در حال حاضر استادانی از قوم پشتون نیز بیرون از افغانستان به سر می‌‌برند، اما نام آن‌ها در فهرست برکنار شده‌ها نیست. این نشان می‌دهد که برکناری به‌دلیل غیبت نه بلکه به بهانه‌ غیبت و برای حذف قومی است.»

استادانی که از دانشگاه بلخ برکنار شده‌اند، بیشتر به‌دلیل نابسامانی کشور و ترس از امنیت جان خودشان و خانواده‌هایشان، کشور را ترک کرده‌اند و بیشتر آن‌ها در وضعیت نامناسبی در کشورهای همسایه به سر می‌برند. اما کارکنان اداری برکنارشده، هنوز در افغانستان حضور دارند و تا قبل از برکناری، در محل کارشان حاضر بودند. هنوز دلیل اصلی برکناری این افراد مشخص نشده است.

فهرستی که به دست ایندیپندنت فارسی رسیده است، نشان می‌دهد که طالبان مشخصا به جای ۸ کارمند اداری دانشگاه بلخ، افراد خودشان را گماشته‌اند؛ از این ۸ کارمند اداری، ۷ نفرشان از قوم تاجیک‌اند و یک نفر از قوم سادات. اما کسانی که به جای آن‌ها گماشته شده‌اند، ۷ تن متعلق به قوم پشتون و فقط یک نفر متعلق به قوم ترکمن است. فهرست نشان می‌دهد که این کار تحت نظارت مستقیم عبدالله صافی نماینده طالبان در زمینه تحصیلات عالی در شمال افغانستان، انجام شده است.

طالبان تاکنون موفق نشده‌اند استادان جدید را به جای استادان برکنار شده به کار بگمارند، زیرا روند استخدام استادان دانشگاه روندی پیچیده و زمان‌گیر است. البته برکناری استادان دانشگاه نیز بر اساس قانون خدمات اجتماعی افغانستان، به این سادگی که طالبان انجام داده‌اند نیست، اما این گروه بدون توجه به نکات قانونی، افراد را با تفکیک زبان و قومیتشان، به گروه‌های مختلف تقسیم کرده‌اند و زمینه برکناری و نیز سلب امتیازات دولتی‌شان از جمله خانه‌های دولتی را فراهم کرده‌‌اند.

این در حالی است که دانشجویان در سراسر افغانستان، پس از تسلط طالبان، از کیفیت پایین تدریس و نابسامانی شدید در دانشگاه‌ها شاکی‌اند و سخت‌گیری‌های جدید طالبان که به گمان خودشان، جنبه اخلاقی و دینی دارند، مانع روند عادی آموزش در دانشگاه‌ها شده است.