شب جمعه ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۱ ساعت ۱۱:۰۱ به وقت دمشق، موشک‌های کروز دلیله شلیک‌شده از جنگنده‌های اف-۱۶دی و آی نیروی هوایی اسرائیل چندین نقطه در سه منطقه از خاک سوریه را هدف اصابت قرار دادند. بر اساس گزارش‌های ساکنان محلی و همچنین خبرگزاری سانا (رسانه دولتی سوریه)، موشک‌های کروز به سمت نقطه‌ای واقع در شمال طرطوس، محل نگهداری بارهای تخلیه‌شده از هواپیماهای ترابری ایرانی در فرودگاه بین‌المللی دمشق و همچنین یک گاراژ خودرو در محله سیده زینب دمشق، شلیک شدند.
ناتوانی نیروی پدافند هوایی سوریه در دمشق در دفع حمله به محله سیده زینب سبب شد تا رسانه‌های دولتی آن را موشک‌های بالیستیک نیروی دفاعی اسرائیل معرفی کنند که از بلندی‌های جولان شلیک شده است، در حالی که تصاویر منتشرشده از گاراژی که در این محله هدف قرار گرفته است حکایت از استفاده تسلیحات هواپرتاب دارد، نه موشک زمین به زمین.
هنگ ۲۴۶ نیروی دفاع هوایی ارتش عربی سوریه، مجهز به دست‌کم سه سامانه پدافندی کوتاه‌برد پانتسیر اس۱ئی، وظیفه محافظت از محله سیده زینب و سایر نقاط جنوب دمشق را بر عهده دارد، مسئولیتی که در سال‌های اخیر از انجام کامل آن عاجز بوده است. موشک‌های کوتاه‌برد ۵۷ئی۶ و ۵۷ئی۶-ئی که تداوم پروازی بیشتری دارد، توانایی بسیار بالایی در انهدام موشک‌های هوا به سطح، موشک‌های کروز و بمب‌های هواپرتاب دارند. اما سال‌ها است که جنگنده‌های اسرائیلی برای اتلاف آن‌ها و ممانعت از انهدام اهداف واقعی، از اهداف کاذب استفاده می‌کند و در نتیجه، معمولا دست‌کم نیمی از موشک‌های کروزی که اسرائیل شلیک می‌کند به هدف برخورد می‌کنند.
در روزهای گذشته، یک فروند هواپیمای ایلیوشین ۷۶تی‌دی نیروی هوافضای سپاه که در اختیار شرکت هواپیمایی پویا ایر است، هواپیمایی با شناسه ثبت کشوری EP-PUS و یک کشتی کانتینربر ایرانی به نام «آرزین» به‌ترتیب محموله‌هایی را در بندر لاذقیه و فرودگاه بین‌المللی دمشق تخلیه کرده‌اند، اقدامی که تقارن آن با حمله شب گذشته نیروی هوایی اسرائیل به محله سیده زینب و فرودگاه بین‌المللی دمشق و همچنین نقطه‌ای در شمال شهر طرطوس (در ۴۸ کیلومتری جنوب شرق بندر لاذقیه) حکایت از انهدام محموله‌هایی دارد که نیروی دفاعی اسرائیل معتقد است حاوی مهمات و تسلیحات‌اند.
هم اکنون نیروی هوایی اسرائیل در بزرگ‌ترین رزمایش نیروی دفاعی این کشور شرکت دارد، رزمایشی یک‌ماهه که در جریان آن یک جنگ تمام‌عیار با ایران و همچنین نیروهای نیابتی‌اش شبیه‌سازی می‌شود. در نتیجه حضور در این رزمایش، خلبان‌ها و افسران ناوبر اسکادران‌های شکاری نیروی هوایی اسرائیل در بالاترین سطح آمادگی قرار دارند و در نتیجه، توانستند در یک حمله در شب گذشته سه نقطه از خاک سوریه را هدف قرار دهند، حملاتی که ارتش عربی سوریه معتقد است دست‌کم در یکی از آن‌ها از موشک بالیستیک نقطه‌زن نیز استفاده شده است.
کدام هواپیماهای ترابری ایرانی اخیرا به سوریه سلاح حمل کرده است؟
بر اساس داده‌های وبسایتهای رهگیری هواپیماهای نظامی، میزان حمل بار از طریق هوایی از ایران به سوریه به‌شدت کاهش یافته است. در سال گذشته میلادی، شرکت هوایی «فارس ایر قشم» متعلق به ماهان ایر و وابسته به سپاه پاسداران، شرکت هواپیمایی پویا ایر متعلق به نیروی هوافضای سپاه و همچنین نیروی هوایی ارتش ایران (از طریق شرکت هواپیمایی کاسپین) هفته‌ای یک پرواز باری از فرودگاه بین‌المللی مهرآباد به فرودگاه بین‌المللی دمشق داشتند.
از ابتدای سال ۱۴۰۱، به‌علت کاهش نیاز تاجران سوری، ایرانی و همچنین وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، میزان پروازهای ترابری از ایران به سوریه به‌شدت کاهش یافته از هفته‌ای سه پرواز به یک پرواز رسیده است. دو فروند هواپیمای پهن‌پیکر بوئینگ ۷۴۷-۲جِی۹اِف نیروی هوایی ارتش که سال گذشته برای حمل بار به سوریه استفاده می‌شدند به‌علت انتقال مالکیت تجاری از هواپیمایی کاسپین به ساها و کارشکنی ریاست جدید سازمان هواپیمایی کشوری در صدور گواهینامه صلاحیت پروازی زمین‌گیر بوده‌اند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
از دو فروند هواپیمای بوئینگ ۷۴۷-۲۳۱بی شرکت هواپیمایی فارس ایر قشم نیز فقط یک فروند با شناسه کشوری EP-FAA عملیاتی است که در روزهای اخیر، عمدتا در حال حمل بار از اقصی نقاط جهان به روسیه مشاهده شده است، که به نظر میرسد با توجه به زمین‌گیری تعداد قابل‌توجهی از هواپیماهای باری روسیه در نتیجه تحریم‌های وزارت خزانه‌داری آمریکا، ناشی از افزایش نیاز شرکت‌های تجاری روس به هواپیماهای ترابری برای حمل بار باشد. با وجود این، تنها بوئینگ ۷۴۷-۲۳۱بی عملیاتی فارس ایر قشم در ۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۱، یک پرواز باری از فرودگاه مهرآباد تهران به مقصد دمشق انجام داد.
یک روز پس از پرواز اخیر بوئینگ ۷۴۷ شرکت فارس ایر قشم، یکی از هواپیماهای ایلیوشین ۷۶تی‌دی نیروی هوافضای سپاه پاسداران، که تحت بهره‌برداری تجاری در شرکت پویا ایر قرار دارد، پروازی باری از تهران به دمشق داشت. در جریان این پرواز، این هواپیما حامل محموله‌ای بوده است که به نظر میرسد شب ۳۰ اردیبهشت هدف حمله نیروی هوایی اسرائیل قرار گرفت. علاوه بر این هواپیما، شرکت پویا ایر از یک ایلیوشین ۷۶تی‌دی دیگر نیروی هوافضای سپاه پاسداران با شماره سریال ۲۲۸۳-۱۵ برای حمل بار استفاده می‌کند، البته در مواقعی که دیگر هواپیمای ایلیوشین ۷۶تی‌دی پویا ایر به‌دلیل انجام تعمیرات زمین‌گیر باشد.
کدام کشتی تجاری ایرانی اخیرا به سوریه سلاح برده است؟
داده‌های وبسایتهای رهگیری کشتی‌های تجاری از حضور یک کشتی تجاری کانتینربر ایرانی به نام «آرزین» متعلق به شرکت «راهبران امید دریا» در آب‌های سوریه پس از عبور از کانال سوئز در ۲۷ اردیبهشت حکایت دارد. این کشتی در نهایت در روز ۲۹ اردیبهشت وارد بندر لاذقیه شد، بخشی از محموله‌اش را تخلیه کرد و پس از سوخت‌گیری، به سمت بندر حیدر پاشا در ترکیه حرکت کرد تا محموله‌ای تجاری را آن‌جا تخلیه کند و یک محموله دیگر را احتمالا به مقصد لیبی (بنادر واقع در مناطق تحت کنترل دولت وابسته به ترکیه) حمل کند.
با توجه به تقارن حضور کشتی آرزین و موقعیت حمله جمعه شب در غرب سوریه، به نظر میرسد بین این دو ارتباط وجود داشته باشد. در ماه‌های گذشته، نیروی هوایی اسرائیل چندین بار محموله‌های تخلیه‌شده از کشتی‌های تجاری ایرانی در بندر لاذقیه را هدف حمله قرار داده است. حمله نخست در روز ۱۶ آذر ۱۴۰۰ صورت گرفت که بر اساس تصاویر منتشرشده در رسانه‌های دولتی سوریه، کانتینرهای حاوی بسته‌های برنج ایرانی و دیگر مواد غذایی را که به‌تازگی از یک کشتی تجاری ایرانی به نام آرتاباز تخلیه شده بودند هدف قرار داد. اما حمله دوم در روز ۷ دی ۱۴۰۰ محموله‌ای را هدف قرار داد که انفجارهای ثانویه آن حاکی از وجود مواد منفجره و مهمات درون کانتینرها بود، کانتینرهایی که از کشتی تجاری ایرانی شیبا تخلیه شده بودند.
اما در جریان حمله هوایی شب گذشته در شمال طرطوس، چنانچه هدف بار تخلیه‌شده از کشتی آرزین بوده باشد، به نظر میرسد مقام‌های دفاعی اسرائیلی با رصد آن و پس از کسب اطمینان از ماهیت نظامی محموله‌اش، اقدام به حمله کرده باشند، حمله‌ای که با توجه به منتشر نشدن تصاویر محلی، به نظر میرسد موفق نبوده و نیروی دفاع هوایی ارتش عربی سوریه موفق به دفع آن شده است.
در ماه‌های اخیر، وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح ایران و همچنین نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی برای حمل تسلیحات و مهمات به سوریه، به‌جای انتقال هوایی به استفاده از کشتی‌های تجاری روی آورده‌اند. در نتیجه، شمار پروازهای باری از تهران به دمشق به‌شدت کاهش یافته است.
با توجه به اینکه برای نیروی دفاعی اسرائیل ماهیت محموله‌های کشتی‌های تجاری ایرانی پیش از تخلیه آن‌ها و حتی پیش از خروج از بندر لاذقیه مشخص نیست، برخی از حملات آن‌ها به کشتی‌های ایرانی انهدام محموله‌های مواد غذایی و غیرنظامی را در پی داشته است.
همچنین، حملات اسرائیل با استفاده از پهپادهای تهاجمی و دیگر تسلیحات، واکنش نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را به همراه داشته است. در نتیجه، کشتی‌های تجاری بازرگانان اسرائیلی در آب‌های جنوبی ایران و حتی اقیانوس هند و دریای عرب شمالی هدف موشک‌های ضدکشتی و پهپادهای انتحاری قرار گرفته‌اند، پهپادهایی که دست‌کم در یک مورد جان خدمه این کشتی‌ها را گرفته‌اند. بنابراین، به نظر میرسد نیروی دفاعی اسرائیل از حمله به کشتی‌های تجاری ایرانی صرف‌نظر کرده و در عوض، به رهگیری محموله تخلیه‌شده از آن‌ها و حمله به این محموله‌ها پس از کسب اطمینان از ماهیت نظامی‌شان روی آورده است، امری که به نظر میرسد شب ۳۰ اردیبهشت نیز رخ داد.
