رئیس‌جمهور آمریکا به قوی‌ترین مرد جهان معروف است. اما روزهایی هست که او نیز احساس استیصال می‌کند. یکی از آن روزها حدود دو سال پیش، در ماه مه ۲۰۱۷، بود. پنج ماه از آغاز ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ بیشتر نگذشته بود. تازه چند روز بود که او جیمز کومی، رئیس پلیس فدرال آمریکا (اف بی آی) را اخراج کرده بود و حالا رئیس‌جمهور و نزدیکانش در دفتر بیضی‌شکل کاخ سفید گرد آمده بودند تا در مورد جانشین او گفتگو کنند. دلیل اخراج جنجالی کومی این بود که آقای رئيس پلیس نزدیک یک سال بود داشت که در باره روابط بین نزدیکان دونالد ترامپ و مقامات دولت ولادیمیر پوتین در روسیه تحقیق می‌کرد.
در میان جلسه، دادستان کل و وزیر دادگستری، جف سشنز، از اتاق بیرون رفت تا به تلفنی پاسخ دهد. وقتی برگشت خبر بسیار بدی برای ترامپ داشت: رابرت مولر، رئیس سابق اف بی آی، از طرف راد روزنشتاین، معاون دادستان کل، مأمور شده بود تا به عنوان دادستان ویژه، مسئول تحقیق در دو مورد باشد: اول، دخالت روسیه در انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۱۶ و همکاری احتمالی‌اش با دونالد ترامپ و نزدیکانش. دوم، دست داشتن احتمالی ترامپ در ایجاد اختلال در تحقیقات راجع به این موضوع.
ترامپ افتاد روی صندلی‌اش و گفت: «وای خدای من. وحشتناکه. ریاست‌جمهوریم به ته خط رسید.»
پنجشنبه گذشته، وزارت دادگستری آمریکا سرانجام گزارش مولر را منتشر کرد. یکی از به یادماندنی‌ترین صحنه‌های این گزارش دو جلدی و ۴۴۸ صفحه‌ای همین است که در بالا اشاره شد. اما داستانی که آن روز شروع شده بود این هفته به پایان این فصل از خود رسید. تهیه این گزارش ۲۲ ماه طول کشید و بهترین خلاصه آن‌را شاید بتوان خط اول گزارشی از آسوشیتدپرس دانست: «دونالد ترامپ شاید روند قضایی را مختل نکرده باشد اما کم در این راه نکوشیده است.»
گزارش مولر نشان می‌دهد که دولت روسیه بدون شک به روش‌های مختلف در انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۱۶ دخالت کرده و سعی در پیروز کردن ترامپ و شکست دادن هیلاری کلینتون داشته است. گزارش در ضمن نشان می‌دهد که ترامپ و نزدیکانش از دخالت روسیه باخبر و خشنود بوده‌اند. گزارش تأکید می‌کند که گرچه آن‌قدر شواهد راجع به اقدامات ترامپ وجود دارد که نتوان او را تبرئه کرد، اما میزان این شواهد آنقدرها نیست که بتوان او را متهم کرد. نکته‌ای که اوضاع را پیچیده‌تر می‌کند این است که گزارش به نظر قانونی دفتر وکلای کاخ سفید اشاره می‌کند که گفته‌اند رئیس‌جمهوری که سر کار است را نمی‌توان دادگاهی کرد. این یکی از دلایلی بوده که گزارش، پیشنهاد دعوی رسمی قانونی علیه ترامپ را نداده است.
یکی از کلیدی‌ترین جمله‌های گزارش را باید آن‌جا دانست که جیمز مولر می‌نویسد: «اگر ما پس از تحقیقات کامل خود مطمئن بودیم که رئیس‌جمهور به روشنی دست به اخلال در روند قضایی نزده چنین می‌گفتیم. اما بر اساس شواهد موجود و معیارهای قانونی مربوطه، نمی‌توانیم به چنین نتیجه‌گیری برسیم.»
روند تحقیقاتی مولر مدت‌ها است مورد انزجار علنی ترامپ و طرفدارانش بوده است. رئیس‌جمهور آمریکا دیروز، جمعه، پیش از آن‌که برای تعطیلات آخر هفته عازم ویلاهای اختصاصی‌اش در ایالت فلوریدا شود، در توئیتی به «گزارش دیوانه‌وار مولر» حمله کرد و گفت بعضی محتویات آن «مزخرفات تمام و کمال» هستند. مولر تا بحال ۳۴ نفر از شهروندان آمریکا و روسیه را دادگاهی کرده است. هشت نفرشان، از جمله پنج تن از نزدیکان ترامپ جرم خود را پذیرفته‌اند،که مهم‌ترین آن‌ها را باید مایک فلین دانست. مردی که زمانی مشاور امنیت ملی ترامپ بود و حالا معلوم شده چهار سال رابطه نزدیکی با سرگئی کیسلیاک، سفیر روسیه در آمریکا داشته است. او به دروغ گفتن راجع به گفتگویش با سفیر پوتین درباره تحریم‌های آمریکا علیه روسیه (در زمان کارزار ریاست‌جمهوری) اعتراف کرده است. دیگری پل مانافورت است، مردی که زمانی رئیس کارزار انتخاباتی ترامپ بود و حالا معلوم شده سال‌ها لابی‌گر نزدیک به مسکو بوده است.
اما ماجرا هنوز تمام نشده است. بخش عمده‌ای از گزارش برای عموم منتشر نشده که دو دلیل عمده دارد: وجود مطالبی که از نظر دستگاه‌های اطلاعاتی آمریکا حساس هستند و همچنین موضوعاتی که می‌تواند بر تحقیقات قضایی موازی تأثیرگذار باشد. همین است که جری ندلر، رئيس کمیته قضایی مجلس نمایندگان آمریکا، دیروز، جمعه، با انتشار تقاضایی قانونی خواهان انتشار متن کامل گزارش مولر، بدون هرگونه حذفیات شد. حالا ویلیام بار، دادستان کلی که ترامپ منصوب کرده، دو راه دارد: یا عمل به تقاضای ندلر و یا دادگاهی کردن ماجرا. دعوای حقوقی ندلر و بار می‌تواند به دیوان عالی آمریکا برسد که نهایتا در این زمینه تصمیم خواهد گرفت. ندلر خواهان انتشار نه فقط گزارش، که کل یافته‌های روند تحقیقات است که تخمین زده می‌شود به بیش از یک میلیون صفحه برسند.
کمیته ندلر در ضمن باید تصمیم بگیرد که آیا به پیشنهاد برخی نمایندگان چپ‌گرای دموکرات که می‌خواهند بر اساس شواهد موجود دست به استیضاح و کنار زدن ترامپ بزنند عمل کند یا نه. بعید به نظر می‌رسد روند استیضاح بتواند رضایت تعدادی کافی از قانونگذاران جمهوری‌خواه را جلب کند و به نتیجه برسد. و آغاز این روند و نافرجامی آن می‌تواند در انتخابات بعدی برای دموکرات‌ها حسابی گران تمام شود.
گزارش مولر نشان داده که ترامپ کم برای اخلال در روند قانون تلاش نکرده اما تلاش‌هایش عموما موفق نبوده‌اند. او مثلا تلاش کرده مولر از سِمت دادستان ویژه اخراج شود. از مدیر سابق کارزار انتخاباتی‌اش خواسته پیغامی به جف سشنز (دادستان کل وقت) برساند و از او بخواهد علنی بگوید که روند تحقیقات «خیلی نامنصفانه» بوده و ترامپ «هیچ کار غلطی نکرده.» اما این اطرافیان ترامپ بودند که نجاتش دادند. مولر در گزارش می‌نویسد: «تلاش‌های رئیس‌جمهور برای تأثیرگذاشتن بر روند تحقیقات عموما ناموفق بودند اما این بیشتر به این دلیل است که اطرافیان رئیس‌جمهور حاضر به اجرای دستورات یا پذیرش خواسته‌های او نشدند.»
دو بار اشاره به ایران
نام ایران نیز این روزها در سیاست آمریکا شنیده می‌شود. اما در این گزارش تنها دو بار به ایران اشاره شده است. یکی آن‌جا که باربارا لدین، از کارمندان باسابقه مجلس سنا که درپی به دست آوردن ایمیل‌های هیلاری کلینتون بوده، در دسامبر ۲۰۱۵ طی ایمیلی این گمانه را مطرح می‌کند که ایمیل‌های هیلاری احتمالا در دسترس دستگاه‌های اطلاعاتی روسیه، چین و یا ایران باشند.
مورد دیگر به چند ماه بعد، ۸ سپتامبر ۲۰۱۶، برمی‌گردد. جف سشنز در دفتر خود در مجلس سنا با کیسلیاک، سفیر روسیه، از طرف کارزار انتخاباتی ترامپ دیدار می‌کند. حدود یک ماه مانده به انتخابات، سشنز در این جلسه نیم ساعته به چند مساله، از جمله نگرانی‌هایش از فروش سامانه‌های موشکی توسط پوتین به ایران اشاره می‌کند.
گزارش پر از یافته‌های جالب و به یادماندنی دیگر هم هست.
مثلا این‌که پوستر «معدن‌چیان طرفدار ترامپ»، که در کارزار جمهوری‌خواهان در ایالت پنسیلوانیا مورد استفاده قرار گرفت، مستقیما ساخته دستگاه‌های امنیتی روسیه بوده است. صفحات قلابی متعددی نیز در فیس‌بوک و توئیتر توسط دستگاه‌های مسکو ایجاد شدند و به نفع ترامپ فعالیت می‌کردند.
مورد به یادماندنی دیگر رفت و برگشتی بین ترامپ و دونالد مک‌گان، وکیل کاخ سفید، است. ترامپ از او می‌پرسد: «چرا یادداشت برمی‌داری؟ وکلا که یادداشت برنمی‌دارند. من تا باحال هیچ وکیلی نداشتم که یادداشت بردارد.»
به لطف کسانی مثل مک‌گان که یاددشت برداشتند، گزارش مولر واقعیات بسیاری را در مورد دولت ترامپ و کارزار انتخاباتی‌اش آشکار کرده و نشان داده بسیاری از شایعات مطبوعاتی پیشین واقعی بودند و شواهدی درموردشان موجود است. اما رئیس‌جمهور مو نارنجی فعلا سرکار می‌ماند و قضاوت نهایی در مورد او را احتمالا مردم آمریکا یک سال و نیم دیگر پای صندوق‌های رای انجام می‌دهند.
