هرچند تصمیم پارلمان منطقه خودمختار کاتالونیا در اسپانیا مبنی بر آپارتاید خواندن دولت اسرائیل برای دولت‌های اروپایی الزام‌آور نیست، اما به گفته ناظران، این نخستین موردی است که در آن یک پارلمانی اروپایی تصمیمی اتخاذ می‌کند که با موضع دو سازمان بین‌المللی حقوق بشر در مورد اسرائیل همسویی دارد.

کمیته روابط خارجی پارلمان کاتالونیا در تصمیم اخیرش، اعلام کرد که «نظامی که اسرائیل در سرزمین فلسطین اعمال کرده مغایر با قوانین بین‌المللی است و جنایت آپارتاید تلقی می‌شود».

تحریم اسرائیل

در لایحه پارلمان دومین منطقه بزرگ اسپانیا از دولت‌های کاتالونیا و اسپانیا خواسته شده است «از ارائه کمک به اسرائیل خودداری کنند و از همه ابزارهای سیاسی و دیپلماتیک برای وادار کردن مقام‌های اسرائیلی به اجرای توصیه‌های عفو بین‌الملل و دیده‌بان حقوق بشر، استفاده کنند».

با این حال، در تصمیم مورد حمایت احزاب چپ‌گرای پارلمان منطقه خودمختار کاتالونیا، که آرزوی جدایی از اسپانیا را دارد، از درخواست تحریم اسرائیل اجتناب شده است.

آلیس سیمسون، سخنگوی ائتلاف «دست از تبانی با اسرائیل بردارید» که متشکل از ۱۶ سازمان کاتالونیایی است، گفت پارلمان کاتالونیا باید تصمیمی اتخاذ کند که «آنچه فلسطینیان در چند دهه گذشته در مورد اقدام اسرائیل به آپارتاید می‌گویند» را تایید کند. او افزود: «تصمیم اخیر پارلمان کاتالونیا بیانگر اجماع فزاینده بین‌المللی در مورد لزوم پایان دادن به معافیت اسرائیل از مجازات است.»

لوکا گرواسونی، رئیس ائتلاف لاوید کات، متشکل از ۱۲۵ سازمان جامعه مدنی، گفت این تصمیم «ابزار بسیار مهمی برای تحریم اسرائیل خواهد بود» و افزود: «زمان اجرای همان اقدام‌هایی در برابر اسرائیل فرا رسیده است که به رژیم آپارتاید در آفریقای جنوبی پایان داد». او از دولت کاتالونیا خواست تا «توافق‌های تجاری و فرهنگی با نهادهای اسرائیلی را تعلیق کند».

در مقابل، گروه «آکوم»، حامی اسرائیل در اسپانیا، این تصمیم را رد کرد و متذکر شد که اسرائیل «کشوری با جامعه کثرت‌گرا و متنوع است». حزب «ائتلاف میانه‌رو» کاتالونیا نیز، که به این تصمیم رای منفی داد، معتقد است که «اصطلاح آپارتاید نه واقعیت وضعیت موجود را منعکس می‌کند و نه می‌تواند راه‌حل دو کشور را تسهیل ‌کند».

فراخوان‌ها برای تعمیم این تصمیم

حسنی عبدالواحد، سفیر فلسطین در اسپانیا، خواستار «تعمیم این تصمیم تاریخی در سطح اروپا و تبدیل آن به تصمیمی الزام‌آور» شد. او گفت کشورهای جهان این واقعیت‌ را درک کرده‌اند که اسرائیل یک دولت آپارتاید علیه فلسطینیان است. عبدالواحد افزود: «تصمیم پارلمان کاتالونیا به این دلیل حائز اهمیت است که پارلمان‌های اروپایی با صدور بیانیه‌ها و قطعنامه‌ها، هرگونه انتقاد از اسرائیل و سیاست‌های نژادپرستانه‌اش را یهودستیزی می‌خوانند و جرم‌ می‌پندارند.»

عمر عوض، دستیار وزیر خارجه فلسطین در امور سازمان ملل و سازمان‌های بین‌المللی، گفت وزارت خارجه فلسطین می‌کوشد «با تشکیل ائتلاف بین‌المللی برای اعمال تحریم‌ها علیه اسرائیل و قطع همکاری با این کشور، بساط سازمان آپارتاید در اسرائیل را برچیند». او با اشاره به درک فزاینده این واقعیت که اسرائیل دولتی آپارتایدی است، خواستار «برخورد با اسرائیل به‌عنوان قدرتی اشغالگر شد».

از سوی دیگر، کارسیلس پاردس، تحلیلگر سیاسی اسپانیایی، تغییر اساسی در موضع اسپانیا در قبال اسرائیل را بعید دانست، اما متذکر شد که تصمیم پارلمان کاتالونیا باعث می‌شود مادرید به دستیابی به صلح علاقه و تمایل بیشتری پیدا کند. او افزود: «تصمیم اخیر به این دلیل اهمیت بسیار دارد ‌که پارلمانی در اسپانیا آن را اتخاذ کرده که نماینده ۷ میلیون نفر یا یک‌چهارم جمعیت اسپانیا است. بنابراین، لازم است این تصمیم سراسر اسپانیا را از موضع همدردی اخلاقی به سمت موضع‌گیری سیاسی سوق دهد.»

سیاست‌های اسرائیل

عفو بین‌الملل در گزارش مفصلی که در فوریه سال جاری منتشر شد، با متهم کردن اسرائیل به نژادپرستی علیه فلسطینیان، از کشورهای جهان خواست «دستورهای قضایی بین‌المللی را به اجرا درآورند و عاملان جنایات آپارتاید را محاکمه کنند». سازمان عفو بین‌الملل اعلام کرد: «اسرائیل نظامی سرکوبگر و سلطه‌جو را بر مردم فلسطین در اسرائیل و سرزمین‌های فلسطینی تحمیل می‌کند و با پناهندگان مانند گروه قومی فرودست رفتار می‌کند.»

پیش‌تر، دیده‌بان حقوق بشر در آوریل ۲۰۲۱، اسرائیل را به ارتکاب دو «جنایت علیه بشریت»، اتخاذ سیاست «آپارتاید» و «سرکوب» فلسطینی‌ها در اسرائیل و سرزمین‌های فلسطینی متهم کرده بود. بنا بر اعلام دیده‌بان حقوق بشر، دلیل این اتهام‌ها سیاست همه‌جانبه دولت اسرائیل برای حفظ هژمونی یهودیان اسرائیلی بر فلسطینی‌ها و جنایت‌های بشری بی‌شماری است که فلسطینی‌های ساکن سرزمین‌های اشغالی پیوسته در معرض آن قرار دارند.

همچنین، در اوایل سال ۲۰۲۱، دیده‌بان حقوق بشر اسرائیل (بتسلیم)، تل‌آویو را «نظامی آپارتایدی» توصیف و تاکید کرد که دولت اسرائیل در پی دستیابی به برتری پایدار یهودیان در گستره جغرافیایی است که از رود اردن تا سواحل دریای مدیترانه امتداد دارد.