مجسمه‌ساز افغان، هنرمند ۴۴ سالهای که تا پیش از حکومت طالبان، پانزده سال در شهر کابل کارگاه منبت‌کاری و مجسمه‌سازی داشت، پس از تسلط این گروه بر افغانستان، دست‌کم دوبار به دلیل اینکه طالبان کار او را «بت‌تراشی» و «بت‌پرستی» به شمار می‌آورند، شکنجه شده است. طالبان اکنون کارگاه او را بسته‌اند و او بیشتر آثار هنری‌اش را از ترس طالبان نابود کرده و حتی تصاویر برخی از آثارش را از شبکه‌های اجتماعی نیز حذف کرده است.
سهیل (نام مستعار) پانزده سال پیش، هنگامی که پس از فراگرفتن آموزش‌های پیکرتراشی و منبت‌کاری از ایران برگشت، کارگاه و فروشگاهی در شهر کابل به راه انداخت و کسانی نیز برای آموختن این هنر با استادی او به کارگاهش جلب شدند. شمار شاگردان او کم کم افزایش یافت و کارش به دلیل ویژگی و ظرافت‌های هنری آن، رونق فراوان گرفت. سهیل در گفت‌وگو با ایندیپندنت فارسی می‌گوید: «از ارگ ریاست جمهوری تا وزارت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی، مشتری داشتم و برایشان لوگو، مدال، و مجسمه طراحی و آماده می‌کردم.» به گفته او، کارش حتی در میان پیمانکاران سفارت‌های مستقر در کابل، از جمله سفارت آمریکا و چندین کشور دیگر، و دفاتر نیروهای ائتلاف بین‌المللی (ناتو) نیز مشتری داشت.
سهیل می‌گوید: «درصد بزرگی از مشتریان مغازه من کسانی بودند که کارت ورود به کمپ‌های نظامیان خارجی در افغانستان داشتند و هفته‌ای یک بار در بازار داخل کمپ، نمایشگاه صنایع دستی برگزار می‌کردند. سربازان خارجی به من سفارش می‌دادند که صندوقچه‌های جواهرات منبت‌کاری شده، با حکاکی نام کسی که برایش تحفه می‌بردند، بسازم.»
این هنرمند مجسمه‌ساز افغان در ادامه می‌افزاید که نخستین بار پس از تسلط طالبان، در یک ایست بازرسی در کابل، با سربازان این گروه روبه‌رو شد. در جریان آن بازرسی، سربازان طالب گوشی همراه او را می‌گیرند و تصاویری از مجسمه‌ها و کارهای هنری او در آن پیدا می‌کنند و نیز تصاویر او را با سربازان خارجی می‌بینند. سهیل می‌گوید: «طالبان به من گفتند که تو بت‌تراشی و برای کافرها بت می‌ساختی؛ و بعد چند نفری مرا زیر ضرب و شکنجه گرفتند.» او می‌افزاید: «طالبان در وسط خیابان با کابل برق به جان من افتاده بودند و می‌گفتند تو هزاره کافر و بت‌تراشی.»
سربازان طالبان پس از پس از ضرب و جرح مفصل سهیل، او را در خیابان رها می‌کنند و مردم محل او را نجات می‌دهند.
اما طالبان به پیگرد و آزار او ادامه می‌دهند و چندی بعد به کارگاه او می‌روند. سهیل می‌گوید: «روز شانزدهم سپتامبر (سال ۲۰۲۱ میلادی)، دو نفر از استخبارات (اداره اطلاعات) طالبان به کارگاه آمدند و مرا با خود به حوزه امنیتی بردند. آنجا مرا بازجویی کردند و پس از ضربو جرح مفصل، دست‌هایم را بستند و در اتاقی حبس کردند.»
به گفته سهیل، او یک روز در بازداشت‌گاه طالبان زندانی بوده است و فرمانده طالبان که او را بازداشت کرده بود، او را به «بت‌تراشی» متهم می‌کند. سهیل سرانجام به قید وثیقه و با وساطت پدر سالخورده‌اش و یکی از دوستانش که روابط نسبتا بهتری با طالبان محل داشت، آزاد می‌شود، اما طالبان کارگاه او را می‌بندند و از او تعهد می‌گیرند که دیگر در این زمینه کار نکند.
منبت‌کاری و حکاکی روی چوب، با ظرافت‌های ویژه هنری، سابقه چندانی در افغانستان نداشته است و شمار هنرمندان این رشته نیز زیاد نیست. با اینکه در جنگل‌های افغانستان برخی از بهترین انواع چوب مناسب برای این کار به وفور یافت می‌شود، تاکنون سرمایه‌گذاری جدی در زمینه استفاده هنری از این محصول طبیعی در کشور صورت نگرفته است. فقط در مناطقی همچون نورستان، کنر، و برخی از دیگر استان‌های جنوب شرقی افغانستان که دارای جنگل‌های انبوه است، برخی از نجاران و صنعت‌کاران چوب از دیرزمانی پیش، کار حکاکی روی چوب را به روش‌های ساده ابتدایی انجام می‌داده‌اند. کار این گونه افراد نیز به دلیل نبود زمینه‌های سرمایه‌گذاری و بازاریابی، در سالهای اخیر با رکود مواجه بوده است.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
سهیل که در کنار مهارت هنری‌اش در منبت‌کاری و پیکرتراشی، توانسته بود از درایت بازاریابی خود نیز بهره گیرد و هنرش را دست‌کم در شهر کابل وشهرهای اطراف آن به خوبی به علاقه‌مندان بشناساند، اکنون به دلیل تحریم طالبان و ترس از انتقام‌جویی بیشتر آنان، دست از کار کشیده است. او با اندوه فراوان، زندگی هنری‌اش را از بین‌رفته تلقی می‌کند و می‌گوید که اینک حتی قادر به تهیه غذای کافی برای خانواده‌اش نیست. سهیل می‌گوید: «بازار معمولا خالی و ساکت است و هرازگاهی به مغازه‌های نجاری سر می‌زنم و اگر کاری پیدا شود، در ازای دریافت مزدی اندک، کار می‌کنم.»
طالبان پس از تسلط بر افغانستان، مشاغل مربوط به هنر را یکی پس از دیگری نابود کردند. این گروه به صراحت اعلام کرد که حضور زنان در سینما ممنوع است، و آوازخوانی و هر گونه فعالیت هنری دیگر زنان نیز کاملا ممنوع شد. گذشته از فعالیت‌های اجتماعی و هنری زنان، دیگر فعالیت‌های هنری نیز، مانند پیکرتراشی و حتی نقاشی از چهره نیز به صورت غیررسمی از سوی طالبان منع شد. تاکنون تصاویر و ویدیوهای متعددی از شکنجه آوازخوانان محلی و تخریب ابزارهای موسیقی آنان در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است. طالبان حتی برنامه‌های موسیقی، هنری، و سرگرمی را از محتوای رسانه‌های افغانستان حذف کردند و جای آن را به برنامه‌های دینی و عقیدتی دادند.
