در کانادا بیشتر از یک سال است که ماری‌جوانای قانونی را برای مصرف تفریحی هم می‌فروشند و به‌تازگی شهرداری ونکوور، پیشنهاد ممنوعیت یک فروشگاه آنلاین فروش قارچ جادویی را رد کرد. البته مشترکان این فروشگاه بایستی تجویز یک پزشک یا روانشناس یا یک متخصص مشابه را در دست داشته باشند و قرص‌های حاوی مشتقات قارچ جادویی را در تعداد محدود و به‌صورت هفتگی دریافت می‌کنند.

این تصمیم، یادآور تصمیم نزدیک به دو دهه پیش همین شهر است. ونکوور در آن زمان تصمیم گرفت تا «منطقه‌ای خاکستری» خلق کند. منطقه‌ای که در آن پلیسِ ونکوور افراد را برای مصرف شخصی یا به‌همراه داشتن مقدار کم ماری‌جوانا (یا «گل» گیاه کانابیس) بازداشت نمی‌کرد.

سپس مغازه‌هایی در این شهر برای عرضه درمانی ماری‌جوانا شکل گرفت و موسسه‌هایی شروع به فروختن این گیاه یا محصولات حاوی مشتقات آن، مثل کیک ماری جوآنا، به مشترکانی کردند که از بیماری‌هایی مثل سرطان پیشرفته یا افسردگی شدید رنج می‌بردند.

حالا این مسیر سراغ قارچ جادویی آمده است. این قارچ در بیشتر کشورهای جهان از جمله کانادا، غیر قانونی است و سازمان بهداشت کانادا تنها یک استثنا برای مصرف آن قائل شده است: «وقتی که یک موسسه تحقیقی با مجوز دولتی بر روی آن در شرایطی مشخص به پژوهش مشغول است».

قارچ جادویی چیست؟ چرا در غرب آمریکا و کانادا، جنبش‌هایی برای جرم‌زدایی از مصرف آن شکل گرفته است؟ و پژوهش‌های اخیر آیا واقعا نشان داده‌اند که این قارچ می‌تواند به ترک سیگار یا درمان افسردگی کمک کند؟

از هزاران سال مصرف در آیین‌های مذهبی تا مصرف غیرقانونی قارچ جادویی

قارچ‌های سیلوسایبینی را عموما جامعه بیشتر به‌ نام قارچ جادویی (یا مجیک ماشروم) می‌شناسند. یک گونه از گیاهان نشاط ‌آور (یا روان‌گردان) که تاریخچه مصرف آن به هزاران سال گذشته برمی‌گردد و بیشتر برای مناسک مذهبی در جوامع بومی قاره‌های آمریکا یا در آفریقا و آسیا استفاده می‌شدند.

این اصلاحی است که مصرف‌کنندگان استفاده می‌کنند و سفر (trip) می‌تواند خوب یا بد باشد. این کلمه در زبان انگلیسی، مترادف هم دارد و در اینجا به جز سفر، معنای رقصی تند، هزیان یا گیجی را هم می‌دهد.

یک ایرانی‌تبار مقیم کانادا که سابقه مصرف این گونه قارچ‌ها را دارد، گفت: «یک ساعتی پس از خوردن قارچ خام، انگار در یک چهار راه ایستاده باشی. یک طرف، می‌توانی پیش بروی و درون خودت فرو خواهی رفت. در یک مسیر دیگر، از خودت بیرون می‌روی و دنیا را متفاوت می‌بینی. می‌شود با درخت و آب و ابرها ارتباط برقرار کرد. توی خودت اما اگر بروی، ترسناک می‌شود. می‌توانی با ناخودآگاهت روبه‌رو شوی و ازش بترسی! یک مرتبه دوستم به درون خودش رفت و بعد سرش را توی پارک روی شانه‌ام گذاشته بود و یک ربعی زار زار می‌گریست».

این نگرانی در وب‌سایت سازمان بهداشت کانادا نیز آمده است. این سازمان به مصرف‌کنندگان نسبت به «سفر بد» هشدار می‌دهد و می‌گوید مصرف این قارچ می‌تواند به اضطراب منجر شود: «قارچ جادویی اصطلاحی برای قارچ‌های حاوی مواد روان‌گردان، عموما سیلوسایبین و سیلوسین است. وقتی مردم این قارچ‌های جادویی را مصرف می‌کنند، آن‌ها چیزهایی را می‌بینند، می‌شنوند و حس می‌کنند که در دنیای واقعی وجود ندارد. فرد مصرف ‌کننده می‌تواند تاثیرهای دیگری مانند اضطراب، ترس، حالت تهوع و گرفتگی عضلات را تجربه کند. مصرف قارچ‌های جادویی عموما به اعتیاد به آن منجر نمی‌شود».

سازمان بهداشت کانادا همچنین نوشته است که «هنوز هیچ مطالعه‌ای بر تاثیرات درازمدت مصرف قارچ‌های جادویی صورت نگرفته» و برای همین فقط در مورد مصرف‌ کوتاه‌ مدت آن می‌توان صحبت کرد. برخی پژوهش‌های سال‌های اخیر اما می‌گویند این قارچ‌ها می‌توانند تاثیرهای مثبتی به‌همراه داشته باشند، البته اگر زیرنظر پزشک و در مقدارهای مشخصی (دوز) مصرف شوند.

دوز پایین یا روزی دو تا قرص برای تسکین درد، افسردگی یا درمان اعتیاد

وبسایت «فروشگاه قارچ درمانی» (Medicinal Mushroom Dispensary) می‌گوید با پرداخت پنج دلار، قبول «شیوه عمل» این فروشگاه و همچنین تجویز یک متخصص درمانی مثل یک پزشک یا روانشناس، می‌توان عضو این سایت شد و از خدمات آن استفاده کرد.

این فروشگاه هر هفته، شش یا ۱۲ قرص «با دوز پایین» (microdose) به مشترکانش پست می‌کند. آن‌ها معتدند که مصرف روزانه این قرص‌ها «به کاهش اضطراب، استرس، بهبود الگوهای خواب، اخلاق بهتر، کاهش مصرف مواد مخدر، بهبود دوره‌های سردرد از جمله کاهش دوره‌های میگرن، افزایش تمرکز و خلاقیت بیشتر» منجر می‌شود.

وبسایت این فروشگاه همچنین می‌گوید «این قرص‌ها» سمی نیستند و منجر به سوءمصرف (یا اوردوز) و مرگ ناشی از آن نمی‌شوند. به گفته این فروشگاه، مصرف قارچ خام منجر به دریافت گسترده مواد روان‌گردان داخل این قارچ‌ها می‌شود، اما قرص‌های آن‌ها یک تا ده درصد یک مرتبه مصرف قارچ خام را به‌همراه دارند و الزاما به روان‌گردانی منجر نمی‌شوند.

قرص‌های این فروشگاه ۲۵، ۵۰ و ۱۰۰ میلی‌گرمی‌اند و یک مرتبه مصرف قارچ جاودیی خام برای یک نفر بعضا یک تا سه هزار میلی‌گرم سیلوسایبین به‌همراه می‌آورد.

مصرف با دوز پایین در پژوهش‌های مختلف بر گروه‌های کوچک داوطلب صورت گرفته است. یک نمونه آن که بر بیماران مبتلا به سرطان پیشرفته در آمریکا انجام گرفت، به این نتیجه رسید که حتی «مصرف یک دانه قرص، تا شش ماه آرامش» به‌همراه آورده است.

همچنین مصرف این قرص‌ها می‌تواند به کاهش اعتیاد به کشیدن سیگار کمک کند. هرچند هیچ‌کدام از این پژوهش‌ها بر روی گروه‌های بزرگ صورت نگرفته‌اند و هنوز محدودیت‌های قانونی نمی‌گذارد بدانیم که آیا واقعا این تاثیرگذاری‌ها بر عموم جامعه دیده خواهد شد یا که نه.

از کجا بدانیم استانداردها رعایت می‌شود؟

ماه گذشته، شورای شهر ونکوور با شش رای مخالف در مقابل دو رای موافق، پیشنهادی را رد کرد که خواستار تعطیلی عرضه اینترنتی قارچ جادویی یا فروش آن‌ها در مغازه‌ها شده بود. این پیشنهاد می‌گفت معلوم نیست که این محصولات با چه استانداردهایی و تحت چه شرایط تولید می‌شوند و همچنین می‌گفت که مشخص نیست جرایم سازمان‌یافته در پس این عرضه قرار دارند یا نه.

در غرب کانادا و آمریکا، گنگ‌ها (gangs یا گروه‌های جرایم سازمان‌یافته) دهه‌هاست با عرضه محصولات روان‌گردانی همچون ماری‌جوانا یا قارچ جادویی گره خورده‌اند، چون دولت‌ها راه عرضه قانونی این مواد را بسته‌اند اما تقاضا برای مصرف همچنان وجود دارد.

در کانادا که فروش ماری‌جوانا قانونی شده است، همچنان رقابت سنگینی بین عرضه زیرزمینی و فروش قانونی گل کانابیس وجود دارد. به‌شکلی مشخص چون دولت استانداردهای سنگینی برای تولید و عرضه ماری‌جوانا و محصولات حاوی آن مشخص کرده است و فروشگاه‌های قانونی، برخی از گونه‌های ماری‌جوانا را به‌همین‌دلیل نمی‌فروشند، چون برابر آن استانداردها تولید نمی‌شود. بااین‌حال، این گونه‌ها هنوز در بازار زیرزمینی موجود است.

یکی از دلایل رد پیشنهاد ممنوعیت فروش قارچ جادویی در شورای شهر ونکوور، حضور گسترده مدافعان مصرفش در زمان بحث بر سر آن بود. آن‌ها از نیاز جامعه به پژوهش بیشتر بر این گیاه می‌گفتند و خواستار رد آن پیشنهاد بودند تا نیاز برخی بیماران تامین شود. پیشنهاد رد شد، البته هنوز در ونکوور مغازه‌ای برای فروش قارچ جادویی باز نشده است اما چندین سرمایه‌گذار بر تولید و عرضه ماری‌جوانا در نشریات محلی صحبت از احتمال باز شدن چنین مغازه‌هایی می‌کنند.

علم هنوز پاسخ مشخصی به مصرف قارچ جادویی نداده است. همان‌طور که هنوز پژوهش‌های مختلفی باید به نتیجه برسند تا آدمی بداند مصرف ماری‌جوانا آیا واقعا بی‌خطر (یا کم‌خطرتر از مصرف سیگار، الکل یا شکر) است یا نه. در مورد تاثیرگذاری‌های درمانی قارچ جادویی هم هنوز نتیجه قطعی‌ای وجود ندارد. بااین‌حال، برای یک فرد مبتلا به سرطان پیشرفته، یا اضطراب و افسردگی شدید، یک داروی تازه می‌تواند امیدبخش باشد.